Ψηφιακή Παιδεία

Είναι, έτσι, επαρκής με βάση αυτά που σπούδασε; Ποιος φταίει για την ανεπάρκειά του; Μπορεί να είναι αιτία το ΑΠ, το ότι καλείται να διδάξει πολλά γνωστικά αντικείμενα ενώ δεν τα κατέχει;

    Το άρθρο προτείνει εξειδίκευση των δασκάλων σε ένα με δύο αντικείμενα και όχι τον πολυμερισμό. Εδώ μπαίνουν οι έννοιες πολυσυλλεκτικότητα, πολυεπιστημονικότητα, αυτό που ο Bernstein αποκάλεσε collections. Μπορεί να τα αφομοιώσει όλα και να προτείνει μία κοινή επιστημονική άποψη; Η πολυσυλλεκτικότητα μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη κριτικής σκέψης και έλλειμμα μεθοδολογικών εργαλείων. Είναι αφενός δύσκολο να αφομοιωθούν επαρκώς επιστημονικά αντικείμενα διασπασμένα από την ενότητά τους, στα οποία μόνο με προσωπική μελέτη μπορεί κανείς να περάσει σε εμβάθυνση. Η ταυτότητα αφενός ενός επιστήμονα που ασχολείται με πολλά αντικείμενα είναι δύσκολο να οριστεί. Ταυτότητα με την έννοια ότι συνθέτει κριτικά απόψεις για να παράγει νέες που προωθούν την επιστημονική γνώση. Στο μέλλον, εξάλλου, αυτοί οι τομείς γνώσεις ιδωμένοι επιφανειακά σαν σε μορφή συμπιλημάτων δε μπορούν να έχουν μονιμότητα στο μυαλό ενός επιστήμονα. Η εξειδίκευση λοιπόν από αυτήν την άποψη είναι αναγκαία. Μπορεί, εξάλλου, ο κάθε επιστήμων να διευρύνει τους ορίζοντες των γνώσεων του με προσωπική μελέτη σε άλλες επιστημονικές περιοχές. Εδώ, όμως, υποθάλπει ένας σοβαρός κίνδυνος. Είναι δυνατόν ένας επιστήμονας περιορισμένος και μάλιστα προσκολλημένος στη δική του μοναδική ερευνητική περιοχή να οδηγηθεί σε μονοχνωτισμό και μονομέρεια.

       Το θέμα λοιπόν της διάχυσης μέσα στις επιστήμες (integration) είναι προτιμητέα οδός σε σχέση με τον κίνδυνο της μονομέρειας της εξειδίκευσης. Είναι ωφελιμότερη η «διδασκαλία ενοτήτων», με την οποία θα συμβεί διάχυση δηλαδή από τη μία επιστήμη στην άλλη των επιστημονικών ευρημάτων σε αντίθεση με τη στεγανοποίηση της διδασκαλίας μίας ενότητας. Ο επαγγελματισμός σαν έννοια έχει θετική όσο και αρνητική αποτίμηση. Ο κίνδυνος και εδώ που εγκυμονεί είναι η ημιμόρφωση. Όταν δεν εξειδικεύεσαι σε κάποιο αντικείμενο, μόνο μερικώς και αποσπασματικώς μπορείς να συλλάβεις τις επιστημονικές περιοχές. Υπάρχει κίνδυνος έλλειψης συγκρότησης με την έννοια της αγνόησης της μεθοδολογίας, των ερωτημάτων, των ερευνών που έχουν γίνει και έχουν συνεισφέρει στο επιστημονικό αντικείμενο. Η συγκρότηση είναι ακριβώς  (μέσω της μεταγνώσης[1]) αυτό που συνάγεται από ένα ετερόκλητο πλήθος γνώσεων για να μας δώσει την επάρκεια του πώς να μαθαίνουμε στα παιδιά να μαθαίνουν. Η επάρκεια εδώ του επιστήμονα είναι το βασικό διακύβευμα. Ακόμα, η ημιμόρφωση μπορεί συχνά να οδηγεί σε φαινόμενα δογματισμού λόγω άγνοιας.

        

Στην Ελλάδα υπάρχει μια συζήτηση για την αξία των πτυχίων. Το πτυχίο είναι κάτι που πρέπει να μας οδηγεί σε άσκηση των επαγγελματικών δικαιωμάτων ή το πτυχίο πρέπει αντανακλά τη γνώση και μόνο αυτή; 

    Κατά την προσωπική μου άποψη το πτυχίο πρέπει να είναι ένα αρχικό εφόδιο για την επαγγελματική καριέρα. Η αυτομόρφωση πρέπει να διευρύνει το γνωστικό υπόβαθρο του επιστήμονα, ο οποίος πρέπει να μεριμνά προσωπικά για την εξειδίκευσή του, (αυτό που άλλοτε λεγόταν «κατ’ οίκον διδαχθείς» (homeschool educated) μπορεί να ισχύσει στην περίπτωση αυτή). Η απασχολειοποίηση έχει την έννοια να καταφεύγει κάποιος σε  διαφορετικές μορφές εκπαίδευσης. Πρόταση Illich για την επίτευξη της απασχολειοποίησης: να υπάρχουν εγκαταστάσεις που θα έχουν πολλές αίθουσες που καθεμία θα δίνει κάτι διαφορετικό στην εκπαίδευση. Διευρύνεται, έτσι, ο προσωπικός χαρακτήρας του σχολείου και δίνονται κίνητρα για να την κοινωνικοποίηση των παιδιών μέσα από την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών.

     Στο άρθρο, ωστόσο, δε φαίνεται η προοπτική απασχολειοποίησης γιατί περιλαμβάνεται το εργαλείο της πληροφορικής και θεωρείται ότι μέσω αυτού θα υπάρξει πλήρης αναμόρφωση της κοινωνίας. Το μέσο αυτό ενέχει την απομάκρυνση της φυσικής παρουσίας  του καθηγητή. Στην Ελλάδα βέβαια υπάρχει το αντιφατικό φαινόμενο της συνύπαρξης σε μία τάξη του καθηγητή με τριάντα μαθητές. 

Στα μέτρα του ελληνικού σχολείου πώς μπορώ να καταργήσω τη φυσική παρουσία του καθηγητή με όλα τα παιδιά στην τάξη; Μια μεταρρυθμιστική αλλαγή που θα επιτρέπει τη απουσία ταυτόχρονης παρουσίας διδάσκοντος και διδασκομένου είναι ανέφικτη. Αυτό οφείλεται στα φαινόμενα ελληνικής παθολογίας. Χρειάζεται όμως να εισαχθούν νέα είδη επικοινωνίας.

 Το μέσο του υπολογιστή μπορεί να οδηγήσει σε ηλεκτρονικό αναλφαβητισμό με αυτό που αποκαλείται συλλογή infoσκουπιδιών. Ο κατακλυσμός της πληροφόρησης είναι δεδομένος. Πώς θα έχουμε μία θετική προσφορά και πώς θα μπορέσουμε να διακρίνουμε τα θετικά από τα αρνητικά στοιχεία; Είναι προτιμότερη η χρήση της λογοτεχνίας ή η χρήση των υπολογιστών; 

Ένα ποίημα για παράδειγμα θα μπορούσε να διδαχθεί με τους υπολογιστές πιο δημιουργικά σε σχέση με τον αποστειρωμένο δασκαλοκεντρικό τρόπο. Θα μπορούσαν οι μαθητές να κεντριστούν με την ακρόαση μιας μελοποίησης του ποιήματος, με την θέαση εικόνων σχετικών με το ποίημα, τον ποιητή, κτλ. Αυτά είναι θέματα καινοτόμων μορφών επικοινωνίας που μπορούν αν προάγουν το επικοινωνιακό κομμάτι της εκπαίδευσης. Οι Η/Υ επίσης θα προάγουν τον εκδημοκρατισμό της εκπαίδευσης, καθώς οι μαθητές δε θα φοβούνται την αυθεντία του δασκάλου, θα είναι σε θέση να κάνουν ερωτήσεις όποτε θέλουν, να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους, κτλ. Ωστόσο, ο Η/Υ πρέπει να ελέγχεται γιατί δε παύει να είναι παρέχει μια εικονική πραγματικότητα.

        Τέλος, παραθέτω τις απόψεις της ακαδημαϊκού Ελένης Άρβελερ που διατυπώθηκαν σε μια συνέντευξη στην κρατική τηλεόραση και τις οποίες προσπάθησα να καταγράψω και να ταυτιστώ. Η διακεκριμένη επιστήμονας θεωρεί ότι «η εξειδίκευση είναι η κατάρα της εποχής μας». Ένας επιστήμονας σήμερα οφείλει «να κατέχει τη διπλή πυραμίδα, δηλαδή τη δυνατότητα της πολυεπιστημονικότητας και τη δυνατότητα της αναπροσαρμογής, το να μπορείς δηλαδή να κάνεις μετάλλαξη». Στη συνέχεια υποστηρίζει τα παραπάνω με την εμπειρική αλήθεια ότι «κανένας νέος δε θα κάνει την ίδια δουλειά σε όλη του τη ζωή». Αυτό που θεωρεί ουσιώδες λοιπόν είναι «να ξέρω ποιες δυνατότητες έχω για να μπω στο νόημα πολλών πραγμάτων». Μετά περνά στην κατηγοριοποίηση των εφοδίων που πρέπει να έχει ένας επιστήμονας: «Πρώτη δυνατότητα: να ξέρεις καλά τη γλώσσα σου, δεύτερη δυνατότητα: να ξέρεις μια ξένη γλώσσα για να μη θεωρείς τον εαυτό σου ότι τα ανακάλυψε όλα αλλά ότι υπάρχει και ο διπλανός σου, τρίτη δυνατότητα: να ξέρεις τα μέτρα και τα σταθμά του επιστημονικού λόγου, τέταρτη δυνατότητα να έρχεσαι σε επαφή με την τέχνη, γιατί το να διεισδύεις με ενόραση μέσα στα πράγματα σε κάνει να’ χεις πρόσβαση σε καθετί που σε ξεπερνά, πέμπτη: να είσαι μέσα στο σπίτι σου, να έχεις σχέση με το σώμα σου ηθική διάσταση».