Ψηφιακή Παιδεία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Επικαιρότητα του θέματος. Ελλάδα: Γεωγραφικό-Πολιτισμικό Σταυροδρόμι. Ευρωπαϊκή και διεθνής διάσταση.
Ανθρωπολογικές προεκτάσεις του ταυτοτικού γεγονότος. Υπαρκτική ανάγκη προσδιορισμού ατομικού και συλλογικού.
Συναφή θέματα: η ελληνική ταυτότητα, η ευρωπαϊκή ταυτότητα, η ταυτοτική εκφραστική μέσω της πολιτικής, της τέχνης, της γλώσσας, ο σύγχρονος μηδενισμός, η παγκοσμιοποίηση, το οικολογικό πρόβλημα και οι προεκτάσεις του.
Άξονας θεμελιώδης του προβληματισμού μας: Η στάση που θα ακολουθήσουμε για να προσεγγίσουμε το θέμα: Α) Ανάγκη εύρεσης νοήματος, δημιουργική δίψα για τα καίρια της ύπαρξής μας Β) Κριτική πρόσληψη ιδεολογιών-ιδεολογημάτων.

ΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ:

Α) Μετανεωτερικότητα
Γιατί Μετανεωτερικός ο σύγχρονος κόσμος; Ανάγκη εύρεσης ενός περιεκτικού όρου. Εστιάζουμε στο ανθρωπολογικό κριτήριο και στο δυτικό κυρίαρχο πολιτισμικό μοντέλο.
1. Προνεωτερικότητα (Μέχρι την Γαλλική Επανάσταση, Μεσαίωνας, Παλαιό Καθεστώς, Λουδοβίκος=Το Κράτος είμαι εγώ, άνθρωπος υποταγμένος στα φεουδαλικά και θρησκευτικά κοσμοσυστήματα).
2. Νεωτερικότητα (μέχρι τον Γαλλικό Μάη ή την πτώση του Τείχους, άτομο, φορέας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, εκκοσμίκευση, Λογική, Επιστήμη, Εκθρόνιση του Θεού, Μηχανοκρατία, Βιομηχανική Επανάσταση, εξουσία στην Φύση.
3. Μετανεωτερικότητα (Μετά-υπαρκτού σοσιαλισμού εποχή, κατάρρευση ιδεολογιών, τεχνολογική κυριαρχία, παγκοσμιοποίηση, νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός, οικολογικό πρόβλημα, καταναλωτικός ευδαιμονισμός, άνθρωπος manager-διαχειριστής και χρήστης-παθητικός δέκτης.

Β) Ταυτότητα-ταυτοτικό γιγνόμενο. Βασικές προσεγγίσεις. Διάκριση από παρεμφερείς έννοιες.
Ατομικό επίπεδο:
1) Ταυτότητα
2) Υπηκοότητα
3) Ιθαγένεια
4) Προσωπικότητα
5) Ιδιαιτερότητα
6) Η νοοτροπία
7) Η ιδιοσυγκρασία
8 ) Η ιδιοπροσωπία
Συλλογικό επίπεδο: Η ταυτότητα στοιχείο εθνικού, θρησκευτικού, κοινωνικού, γεωγραφικού προσδιορισμού.

Γ) Οι δοθείσες απαντήσεις για τον ταυτοτικό προσδιορισμό: Εθνικισμός-φυλετισμός, θρησκευτισμός, εθνομηδενισμός-ταξικός προσδιορισμός, παγκοσμιοποιημένο-καταναλωτικό άτομο εντός συστημάτων (νεόφυτος τύπος). Ελλάδα: α) Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια (γελιοποίηση επί χούντας) β) ταξικός-υλιστικός προσδιορισμός (ιστορική και συνειδησιακή κατάρρευση μετά την πτώση του Τείχους ) γ) δυτικός μεταπρατισμός-μιμητισμός (αδίεξοδο υπόδειγμα).

Δ) Τι είναι τελικά το ταυτοτικό γεγονός; Ερώτημα καίριο, συναρπαστικό, υπαρκτικά αναγκαίο. Πάνω σε ποια βάση θα πρέπει να τεθεί;
- Σύνθεση γεωγραφικών, οικονομικών, κοινωνικοπολιτικών αιτίων. Επίσης, δυνάμεις παγκόσμιες και ιστορικού βάθους συνδιαμορφώνουν την ταυτότητά μας ατομική και συλλογική, ενώ καταλυτικό ρόλο παίζουν και ψυχικές-ψυχολογικές αιτίες.
- Ας φωτίσουμε όμως και μία ανεπίγνωστη πλευρά της ταυτότητας: Ίσως απαντούμε στα θεμελιώδη ερωτήματα της ίδιας μας της ζωής. Ιδιάζων τρόπος στο υπάρχειν, φωτισμός της ύπαρξης, νοηματοδότηση του βίου. Ατομική, συλλογική, οικουμενική ταυτότητα: Αλληλοπλεκόμενες νοηματοδοτήσεις διαφόρων επιπέδων.

Ε) Οι Συνθήκες-Πλαίσιο εντός των οποίων τίθεται ο συγκεκριμένος προβληματισμός. Κομματική αποθηρίωση, ιδεοληψίες, δυσλειτουργία του πολιτικού-θεσμικού γεγονότος, εκμαυλισμός, αυτονόμηση του κομματικού κράτους-συστήματος από την κοινωνία, συντηρητικό κομματικό-πολιτικό τοπίο, άλυτα ζητήματα ιστορικού παρελθόντος, έλλειψη κοινού δημιουργικού οράματος-ιδανικού.

ΤΕΛΙΚΗ ΘΕΣΗ: Στη χώρα μας υπάρχει σημαντικό ταυτοτικό πρόβλημα.
Ανάγκη πρότασης σε όλους τους τομείς. Πρόταση ενότητας, εθνική, σύγχρονη, οικουμενική. Ανάγκη για νέα νοηματοδότηση, αναστοχασμός και ιεράρχηση, καινούργιων πια, προτεραιοτήτων με βάση πραγματικές, υπαρκτικές ανάγκες. Συνείδηση πολυμορφίας, δημιουργικές ρεαλιστικές προτάσεις, για να βρούμε αυτό που μας συνέχει, τον Τρόπο μας. Τέτοιοι προβληματισμοί λειτουργούν δημιουργικά, απελευθερωτικά.
Εργαλείο μας στην αναζήτηση ταυτότητας η γλωσσική καλλιέργεια, η γλώσσα ως συγκροτημένος τρόπος σκέψης, ως Λογική, ως οριοθέτηση του κόσμου, μέσο ανασκαφής του Εγώ και του Είναι.
Μένουν για την ώρα ανοικτά τα ερωτήματα. Ποιοι είμαστε; Πώς πρέπει να ζούμε; Ποια η θέση μας στην παγκόσμια γεωγραφία; Ποιος ο αυτοπροσδιορισμός μας στον χώρο;
Η σημερινή κρίση αφετηρία υπαρκτικής δημιουργίας, ατομικής και συλλογικής. Με επινοητικό θάρρος και δημιουργικό ζήλο μπορούμε να γεννήσουμε νέα σχεδιάσματα, νέες μορφοποιήσεις του κόσμου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΝ ΕΙΔΕΙ ΕΝΑΥΣΜΑΤΟΣ

1) Θεόδωρος Ζιάκας. Η έκλειψη του υποκειμένου. Η κρίση της νεωτερικότητας και η ελληνική παράδοση. Εκδόσεις Αρμός 2001.
2) Ι.Μ Παναγιωτόπουλος. Η Ηθική του συμφέροντος και άλλα παράλληλα κείμενα. Δ΄ έκδοση. Εκδόσεις Φιλιππότη. Αθήνα 1989.
3) Κορνήλιος Καστοριάδης. Η ελληνική ιδιαιτερότητα Τόμος Β. Η Πόλις και οι Νόμοι. Εκδόσεις Κριτική 2008.
4) Λεξικό Μπαμπινιώτη. Β΄ έκδοση. Εκδόσεις Κέντρο Λεξικολογίας. Αθήνα 2002.
5) Νίκου Καζαντζάκη, Ασκητική, εκδόσεις Ελένης Ν.Καζαντζάκη, Αθήνα.
6) Οδυσσέας Ελύτης. Τα Δημόσια και τα Ιδιωτικά. Εκδόσεις Ίκαρος 2007.
7) Οδυσσέας Ελύτης. Εν λευκώ. Εκδόσεις Ίκαρος 1995.
8 ) Άλμπερ Αϊνστάιν. Πώς βλέπω τον κόσμο. (the world as I see it). Μτφ Άκης Μπογιατζής. Εκδόσεις Α.Α Λιβάνη 1995.
9) Ζαν Πωλ Σαρτρ. Το Είναι και το Μηδέν. Δοκίμιο φαινομενολογικής οντολογίας (l’Être et le néant: Essai d’ontologie phénoménologique). Μτφ Κωστής Παπαγιώργης. Εκδόσεις Παπαζήση 2007.
10) Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, Tractatus Logico Philosophicus. Μτφ Θανάσης Κιτσόπουλος. Εκδόσεις Παπαζήση, 1978.
11) Μάρτιν Χάιντεγγερ, Επιστολή για τον Ανθρωπισμό. Brief über den Humanismus. Μτφ. Γ. Ξηροπαϊδης. Γ΄ έκδοση. Εκδόσεις Ροές 2006.
12) Πασκάλ Μπρύκνερ. Η μιζέρια του πλούτου (la misère de la prospérité). Η θρησκεία της αγοράς και οι εχθροί της. Μτφ Λόισκα Αβαγιανού. Εκδόσεις Αστάρτη 2002.

*Η εκδήλωση έλαβε χώρα στο Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο του Φιλοτεχνικού Ομίλου Χίου την Τετάρτη, 19 Μαϊου 2010.