Ψηφιακή Παιδεία

Ο άνδρας οφείλει εξ’ ορισμού να ελέγχει και τον μέσα χώρο και τον έξω χώρο και να κρατά απόλυτα σαφή τα όριά τους. Αυτά καθαυτά όμως το μέσα και το έξω είναι χώρος θηλυκός: το μέσα είναι ο σωστός και το έξω είναι απρεπής και ακατάλληλος χώρος για τις γυναίκες. Οι οικόσιτες γυναίκες (μητέρες, σύζυγοι, θυγατέρες) είναι σωστές γυναίκες όταν παραμένουν οικόσιτες˙ οι εξωτικές γυναίκες είναι επικίνδυνες και ακατάλληλες, αλλά όταν τις δαμάσει κανείς γίνονται οι τελειότερες σύζυγοι-μητέρες και κάνουν τα τελειότερα παιδιά˙ όμως θέλουν να φύγουν. Και, αφού είναι σχεδόν ακατόρθωτο να κρατήσει κανείς ενοικισμένη μια εξωτική γυναίκα, είναι προτιμότερες οι «κανονικές» οικόσιτες γυναίκες που η μετριότητά τους επιτρέπει τουλάχιστον στους άντρες να τις κρατούν μέσα με πολύ λίγη προσπάθεια.
Η μυθολογία λοιπόν του εξωτικού (εξωτερικού) κόσμου στήνεται πάνω στις κατά φύλα διακρίσεις. Ο κόσμος του έξω συναρτάται αμέσως με τον κόσμο του μέσα, σαν καθρέφτης που αντανακλά στρεβλωμένο ιδιόρρυθμα τον κόσμο του νοικοκυριού. Μεσολαβητής των δύο κόσμων είναι o άνδρας: ο κυρίαρχος, δαμαστής του άγριου έξω κόσμου και δια του γάμου κυρίαρχος του μέσα κόσμου. Η εικόνα του έξω είναι αντιφατική: το θηλυκό και η θηλυκότητα είναι κυρίαρχα δια της σεξουαλικότητας παντού έξω στη φύση, γι’ αυτό πρέπει να υποταχτούν, ν’ αλλοτριωθούν˙ οι νεράιδες είναι το μέσο της ευτυχίας και της ευμάρειας για τους άνδρες, αλλά χρήστες αυτού του «πλούτου», που έχει αποκλειστικά κοινωνικό αντίκρυσμα, είναι μόνον αυτοί που κατέχουν το μέσο για την απόκτησή του. Έτσι όποια γυναίκα παρασύρει τον άνδρα- σύζυγο έξω από τον ιδιωτικό χώρο του γάμου και της οικογένειας ταυτίζεται με νεράιδα. Όσον αφορά τις γυναίκες, ο δημόσιος χώρος ταυτίζεται ιδεολογικά με τον έξω κόσμο˙ όποια κυκλοφορεί δημόσια είναι σαν να ανήκει έξω στην αγριότητα, εκεί όπου αποδεικνύεται το «φύσιν πονηράν μεταβαλείν ου ράδιον». Για τις γυναίκες της παραδοσιακής ελληνικής κοινωνίας o πολιτισμός σταματά στο σπίτι.
Σ’ αυτό το σχήμα, οι γυναίκες διαιρούνται σε δύο αντιτιθέμενες ομάδες (μια ορατή-πραγματική και μία αόρατη-φαντασιακή), που εμφανίζονται να διεκδικούν το ίδιο πάντα μήλο: τους άνδρες ως συζύγους και εραστές, δηλαδή ως άνδρες˙ αυτούς που προσδιορίζονται ως οι μόνοι ενδεδειγμένοι για να οδηγήσουν μια γυναίκα στην κοινωνική ή τη φυσική ολοκλήρωση. Πρόκειται για ένα καθολικό σύστημα ενοχοποίησης της θηλυκότητας, όπου η μυθική διχοτόμηση του γυναικείου κόσμου σε εδώ και μέσα και σε εκεί πέρα και έξω καθώς και οι περαιτέρω και ήσσονος σημασίας διακρίσεις που κατακερματίζουν το θηλυκό κόσμο: π.χ. παντρεμένες/ανύπαντρες, μητέρες/άτεκνες, κορίτσια και παντρεμένες/χήρες, νέες/γριές, κλπ, αυτή η μέθοδος της συνεχούς διχοτόμησης λειτουργεί ιδεολογικά και υλικά για την αναπαραγωγή της υποτέλειας των γυναικών. Οι γυναίκες υφίστανται την υποτέλεια της ιδιωτικοποίησής τους. Την εσωτερικεύουν και συναινούν σ’ αυτήν, αναπαράγοντάς την σ’ ένα βαθμό και οι ίδιες, καθώς συμμετέχουν σε διάφορες διαδικασίες κοινωνικοποίησης, όπου μαζί με άλλα πρότυπα, επιβάλλεται και το πρότυπο της ιδανικής γυναίκας, που δεν είναι βέβαια η νεράιδα, αλλά η «κανονική» γυναίκα που ορίζεται μόνον δια του γάμου του «ανδρός» της.
Ν. Σκουτέρη «Ανθρωπολογικά για το γυναικείο ζήτημα»