Ψηφιακή Παιδεία

Μια φωτογραφία, λέγεται, πως αξίζει όσο χίλιες λέξεις ...

H παροιμία αυτή, αφορά γενικότερα τις εικόνες, χρησιμοποιείται όμως κυρίως όταν αναφέρεται κανείς σε φωτογραφίες. Ο αριθμός χίλια έχει βέβαια συμβολικό χαρακτήρα, δεν είναι όμως λίγοι αυτοί που πιστεύουν πως υπάρχει μια πραγματική, αν και ομιχλώδης, αντιστοιχία κάθε φωτογραφίας με χίλιες λέξεις. Γι αυτό και συχνά χρησιμοποιείται ως υπεκφυγή όταν κάποιος δεν έχει να πει τίποτα για την φωτογραφία στην οποία αναφέρεται. Καθώς όμως κανένας δεν μαθαίνει ποιες είναι αυτές οι χίλιες λέξεις, το μυστήριο της αντιστοιχίας φωτογραφίας και λέξεων ενισχύεται.

Αυτός που λέει πως μια φωτογραφία αξίζει χίλιες λέξεις, υποθέτει πως η αντιστοιχία φωτογραφίας και λέξεων είναι προφανής για τους άλλους. Κι αυτοί που αντί για τις χίλιες λέξεις ακούν την παροιμία, υποθέτουν, πως επειδή ακριβώς η αντιστοιχία φωτογραφίας και λέξεων είναι προφανής, δεν χρειάζεται να μπει κανείς στον κόπο να τις απαριθμήσει. Έτσι, μένουν όλοι σύμφωνοι πως μια φωτογραφία αξίζει όσο χίλιες λέξεις. Αν οι χίλιες λέξεις αφορούν στην περιγραφή του θέματος μιας φωτογραφίας και υποθέσουμε πως όλοι οι άνθρωποι βλέπουμε τα ίδια πράγματα, τότε δεν χρειάζεται πράγματι να μπει κανείς στον κόπο να περιγράψει τα πρόσωπα, τα αντικείμενα, την υφή της επιφάνειάς τους ή τη θέση τους στο χώρο. Όλα αυτά δεν λένε τίποτα για την πραγματικότητα που δείχνει μια φωτογραφία και όσο κι αν αυτό φαίνεται παράδοξο, αυτή ακριβώς η λεπτομέρεια, η πληρότητα δηλαδή με την οποία η φωτογραφία περιγράφει τον ορατό κόσμο, είναι και η αδυναμία της.

Η φωτογραφία έχει την «κατάρα μιας υπερφυσικής μνήμης» και όπως ο Φούνες ο μνήμων – στο ομώνυμο διήγημα του Μπόρχες- είναι σχεδόν ανίκανη «να παράγει πλατωνικές ιδέες». Σε αυτό το επίπεδο ανάγνωσης το καλύτερο που μπορεί να πετύχει μια φωτογραφική εικόνα είναι να κατευθύνει την προσοχή του θεατή σε τούτο ή εκείνο το σημείο της ορατής πραγματικότητας, στη μια ή στην άλλη κατάσταση πραγμάτων, να αρθρώσει εντέλει τρεις μόνο λέξεις αυτό, εκεί, τότε.

Πίσω από το προφανές περιεχόμενο των φωτογραφικών εικόνων κρύβεται η μόνη αυθεντική εκδοχή τους που αφορά τις περιστάσεις της φωτογράφισης. Αυτό που σε κάθε περίπτωση μπορεί να γνωρίζει κανείς μόνο αν ήταν παρόν τη στιγμή της φωτογράφισης. Να λοιπόν ποιές θα μπορούσε να είναι οι χίλιες λέξεις που αξίζει μια φωτογραφία. Αυτές που περιγράφουν τις περιστάσεις της φωτογράφισης, οι χίλιες λέξεις που όταν κοιτάζουμε μια φωτογραφία κανείς δεν υπάρχει εκεί γύρο για να μας τις πει. Περίεργο πράγματι αντίτιμο. Η σιωπή, το κενό που ζητά να γεμίσει με μια εξιστόρηση, μ’ αυτό που διαισθανόμαστε πως υπάρχει πίσω από την επιφάνεια των πραγμάτων και των καταστάσεων που μας δείχνουν οι φωτογραφίες.

Για τις φωτογραφίες επομένως που συνοδεύουν αυτό το κείμενο δεν έχω να πω τίποτα εκτός του ότι πραγματοποιήθηκαν σε μια χρονική περίοδο έξι ετών (1985-1991) και εντάσσονται σε μια ενότητα που φέρει το τίτλο «Χρησιμοποιημένες Φωτογραφίες».

Info: O Kωστής Aντωνιάδης γεννήθηκε στην Aθήνα το 1949. Σπούδασε Φυσική στο A.Π.Θ. και φωτογραφία στο Institut Francais de la Photographie στο Παρίσι. Aπό το 1974 έως το 1985 εργάστηκε σαν επαγγελματίας φωτογράφος στον τομέα φωτογράφισης έργων τέχνης και της Διαφημιστικής Φωτογραφίας. Από το 1979 είναι ιδρυτικό μέλος του Φωτογραφικού Kέντρου, ενώ από το 2002 έως το 2005 διετέλεσε διευθυντής του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης. Διδάσκει στο Τμήμα Φωτογραφίας του T.E.I. Aθήνας. Έχει πραγματοποιήσει πολυάριθμες εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Photo: Κωστής Αντωνιάδης


πηγή