16 Ιουνίου 2012
ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ: Η ΙΔΕΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
.jpg)
Φιλελευθερη ολιγαρχια, κομφορμισμος, η οικονομια ως αυταξια, μπολσεβικικο κομμα, επανασταση, αυτονομη κοινωνια
.
[ Φιλελευθερη ολιγαρχια, ιδιωτευση, αυτονομια. σελ. 136-139]
«…Τι ειναι μια ελευθερη ή αυτονομη κοινωνια; Ειναι μια κοινωνια που δινει στον εαυτο της, πραγματικα και ανακλαστικα/στοχαστικα, τους ιδιους της τους νομους, ξεροντας οτι το κανει.
Τι ειναι ενα ελευθερο ή αυτονομο ατομο, απο τη στιγμη που δε μπορουμε να το συλλαβουμε παρα μεσα σε μια κοινωνια οπου υπαρχουν νομοι και εξουσια [ληψη αποφασεων]; Ειναι ενα ατομο που αναγνωριζει σ’αυτους τους νομους και σ’αυτη την εξουσια τους ιδιους του τους νομους και την ιδια του την εξουσια― πραγμα που μπορει να γινει χωρις φενακισμο μονο στο βαθμο που αυτο εχει πραγματικη, πληρη συνειδηση οτι συμμετεχει στο σχηματισμο των νομων και στην ασκηση της εξουσιας.
Ειμαστε πολυ μακρια απο κατι τετοιο― και ποιος θα μπορουσε να φανταστει μια στιγμη οπου η φλογερη ενασχοληση των ολιγαρχιων θα ηταν να μας κανουν να φτασουμε σε αυτο;
…Ζουμε (μιλω για τις πλουσιες δυτικες κοινωνιες) υπο καθεστωτα φιλελευθερης ολιγαρχιας, που σιγουρα ειναι πολυ προτιμοτερα, απο υποκειμενικη και πολιτικη αποψη, απ’ ο,τι υπαρχει αλλου στον πλανητη. Τα καθεστωτα αυτα δεν γεννηθηκαν αυτοματα και αυθορμητα, ουτε απο την καλη θεληση των προηγουμενων κυριαρχων στρωματων, αλλα μεσω κοινωνικο-ιστορικων κινηματων πολυ πιο ριζοσπαστικων, των οποιων ειναι καταλοιπα ή υποπροϊοντα (η Γαλλικη επανασταση ειναι ενα παραδειγμα).
Τα κινηματα αυτα τα ιδια θα ηταν αδυνατα, αν δεν ειχαν συνοδευτει απο την αναδυση (’αποτελεσμα’ συγχρονως και ‘αιτιο’) ενος νεου ανθρωπολογικου τυπου ατομου, ας πουμε, για να παμε γρηγορα, του δημοκρατικου ατομου: πραγμα που συνιστα τη διαφορα αναμεσα σ’εναν αγροτη του Παλαιου καθεστωτος και σε εναν Γαλλο πολιτη της σημερον, αναμεσα σ’εναν υπηκοο του τσαρου και σ’εναν Αγγλο ή Αμερικανο πολιτη.
Διχως αυτο τον τυπο ατομου, ακριβεστερα διχως εναν αστερισμο τετοιων τυπων… η φιλελευθερη κοινωνια δε μπορει να λειτουργησει. Μου φαινεται τωρα προδηλο οτι η σημερινη κοινωνια δεν ειναι πια ικανη να τους αναπαραγει. Παραγει ουσιαστικα πλεονεκτες, φρουδευμενους και κομφορμιστες…
…Ο τυπος του ανθρωπου με την ανεξαρτητη κριση και το ενδιαφερον για τα ζητηματα γενικης εμβελειας… επαναμφισβητειται σημερα. Δεν λεω οτι εχει εξαφανιστει πληρως. Αλλα αντικαθισταται βαθμιαια και γρηγορα απο εναν αλλο τυπο ατομου, επικεντρωμενο στην καταναλωση και στην απολαυση, απαθη μπροστα στις γενικες υποθεσεις, κυνικο στη σχεση του με την πολιτικη, τις περισσοτερες φορες ηλιθιως επιδοκιμαζοντα και κομφορμιστη. Δεν βλεπουμε οτι ζουμε σε μια εποχη βαθιου και γενικευμενου κομφορμισμου…
…Πρεπει να διερωτηθουμε (πραγμα που δεν κανουν οι υμνωδοι του περιρρεοντος ψευδο-ατομικισμου) ποιου τυπου κοινωνιας μπορει να ειναι φορεας ο συγχρονος ανθρωπος; Σε τι θα επετρεπε η ψυχολογικη του δομη στους δημοκρατικους θεσμους να λειτουργησουν; …ποιο ειναι το οραμα του για το μελλον της κοινωνιας; Ολα αυτα σχηματιζουν μια μαζα διχως μπουσουλα, που ζει μερα με τη μερα, διχως οριζοντα ―οχι μια κριτικη-ανακλαστικη/στοχαστικη συλλογικοτητα…
…Οι σημερινοι πολιτικοι θεσμοι δεν εχουν μηπως ως τελικοτητα να απομακρυνουν τους πολιτες απο τις δημοσιες υποθεσεις και να τους πεισουν οτι ειναι ανικανοι να ασχολουνται μ’αυτες; Καμια σοβαρη αναλυση δεν μπορει να αμφισβητησει οτι τα καθεστωτα που αυτοανακυρησσονται δημοκρατικα ειναι στην πραγματικοτητα αυτο που καθε κλασικος πολιτικος φιλοσοφος θα ονομαζε καθεστωτα ολιγαρχιας.
Ενα ισχνοτατο στρωμα της κοινωνιας κυριαρχει και κυβερνα. Διαλεγει τους διαδοχους του. Ασφαλως ειναι φιλελευθερο (περισσοτερο ή λιγοτερο…) και επικυρωνεται καθε πεντε ή επτα χρονια απο την ψηφο του λαου. Αν το κυβερνων κλασμα αυτης της ολιγαρχιας υπερβαλλει πολυ, θα αντικατασταθει― απο το αλλο κλασμα της ολιγαρχιας, που ειναι ολοενα και περισσοτερο ομοιο με το πρωτο. Εξ ου και η εξαφανιση καθε πραγματικου περιεχομενου μεσα στην αντιθεση της ‘αριστερας’ και της ‘δεξιας’. Το απιστευτο κενο των σημερινων πολιτικων λογων αντικατοπτριζει αυτην την κατασταση, οχι γενετικες μεταλλαγες…
…Αυτη η ιδια η κοινωνια στην οποια ζουμε διακυρησσει αρχες ―ελευθερια, ισοτητα, αδελφοσυνη― τις οποιες παραβιαζει ή εκτρεπει και παραμορφωνει καθε μερα. Λεω οτι η ανθρωποτητα μπορει να κανει καλυτερα πραγματα, οτι ειναι ικανη να ζησει κατω απο μια αλλη κατασταση, την κατασταση της αυτοκυβερνησης. Υπο τις συνθηκες της συγχρονης εποχης, οι μορφες της αυτοκυβερνησης μενουν ασφαλως να βρεθουν, καλυτερα: να δημιουργηθουν…
.
.
[Η απεριοριστη αναπτυξη ως αυτοσκοπος. σελ.140-1]
…Αν ο κεντρικος ψυχαναγκασμος, η θεμελιωδης ωθηση της κοινωνιας αυτης ειναι η μεγιστοποιηση της παραγωγης και της καταναλωσης, η αυτονομια χανεται απο τον οριζοντα και το πολυ-πολυ να ειναι ανεκτες καποιες μικρες ελευθεριες ως εργαλειακο συμπληρωμα του μεγιστοποιητικου μηχανισμου. Η απεριοριστη διευρυνση της παραγωγης και της καταναλωσης γινεται κυριαρχη φαντασιακη σημασια, και μαλιστα σχεδον αποκλειστικη, της σημερινης κοινωνιας. Για οσο καιρο …θα μενει το μονο παθος του συγχρονου ατομου, δεν μπορει να γινει λογος για μια αργη συγκεντρωση δημοκρατικων περιεχομενων και ελευθεριων.
Η δημοκρατια ειναι αδυνατη διχως ενα δημοκρατικο παθος, παθος για την ελευθερια του καθενος και ολων, παθος για τις κοινες υποθεσεις που γινονται ακριβως, προσωπικες υποθεσεις του καθενος. Απεχουμε πολυ απο κατι τετοιο…
…Η ευημερια αγοραστηκε απο το 1945… στην τιμη μιας αναντιστρεπτης καταστροφης του περιβαλλοντος. Η περιβοητη συγχρονη ‘οικονομια’ ειναι στην πραγματικοτητα μια απιστευτη σπαταλη ενος κεφαλαιου συσσωρευμενου απο τη βιοσφαιρα στη τη διαρκεια τριων δισεκατομμυριων ετων, σπαταλη που επιταχυνεται εκθετικα καθε μερα. Αν θελουμε να επεκτεινουμε στον υπολοιπο πλανητη…το καθεστως της φιλελευθερης ολιγαρχιας [και την απεριοριστη διευρυνση παραγωγης και καταναλωσης ως αυτοσκοπο]… βλεπετε τον οικολογικο εφιαλτη που σημαινει αυτο;…
.
.
[Επανασταση και Κρατος. Μαρξ και Λενιν. σελ. 130-3]
… Η κεντρικη ιδεα την οποια πραγματοποιει η Επανασταση … ειναι εκεινη της ρητης αυτοθεσμισης της κοινωνιας απο τη διαυγη και δημοκρατικη συλλογικη δραστηριοτητα… [Ομως] στο συγχρονο πολιτικο φαντασιακο το Κρατος εμφανιζεται ως ανεξαλειπτο. Παραμενει τετοιο για την Επανασταση, οπως παραμενει και για τη συγχρονη πολιτικη φιλοσοφια, η οποια… πρεπει να δικαιολογησει το Κρατος, πασχιζοντας συγχρονως να σκεφτει την ελευθερια. Προκειται να στηριξει την ελευθερια πανω στην αρνηση της ελευθεριας, ή να εμπιστευτει τη φυλαξη της στον χειροτερο εχθρο της…
…αν δεν γινει ρηξη με αυτη την παραδοση [Κρατος και Εθνος], ειναι αδυνατο να συλλαβουμε ενα καινουριο ιστορικο κινημα αυτοθεσμισης της κοινωνιας…
… Ο Μαρξ φετιχοποιει μια κατασκευασμενη παρασταση της Επαναστασης. Το μοντελο: Παλαιο καθεστως/αναπτυξη των παραγωγικων δυναμεων/βιαιη γεννα καινουριων σχεσεων παραγωγης, το οποιο κατασκευαζει ξεκινωντας απο το υποτιθεμενο παραδειγμα της Γαλλικης επαναστασης, ανυψωνεται σε σχημα-τυπο της ιστορικης εξελιξης και προβαλλεται στο μελλον… Ο μυθος της Ιστοριας και των Νομων της Ιστοριας, ο μυθος της Επαναστασης ως μαιας της Ιστοριας… αρχιζουν να λειτουργουν σαν θρησκευτικα υποκαταστατα μεσα σε μια χιλιαστικη νοοτροπια…
… ο Λενιν δημιουργει το προτυπο αυτου που θα ειναι ολες οι συγχρονες ολοκληρωτικες οργανωσεις, το μπολσεβικικο κομμα, το οποιο πολυ γρηγορα μετα τον Οκτωβριο του 1917 θα κυριαρχησει στα σοβιετ, θα τα καταπνιξει και θα τα μετασχηματισει σε οργανα και παραρτηματα της ιδιας του της εξουσιας… Η κατασκευη της μηχανης αυτης για την καταληψη της εξουσιας μαρτυρει την επικρατηση του φαντασιακου του Κρατους… [αλλα και] του καπιταλιστικου φαντασιακου… ο Λενιν επινοει τον τεϋλορισμο τεσσερα χρονια πριν απο τον Taylor… αγωνιζεται να κατασκευασει αυτο το τερας, μειγμα ενος κομματος-στρατου, ενος κομματος-κρατους και ενος κομματος-εργοστασιου, το οποιο καταφερνει να στησει πραγματικα απο το 1917…
… Υπαρχει μια επανασταση του Φεβρουαριου 1917, δεν υπαρχει ‘οκτωβριανη επανασταση’: τον Οκτωβριο του 1917 υπαρχει… ενα στρατιωτικο πραξικοπημα… οι πρωταιτιοι του πραξικοπηματος δεν θα πετυχουν τους σκοπους τους παρα εναντια στη λαϊκη θεληση στο συνολο της (διαλυση της εθνοσυνελευσης τον Ιανουαριο του 1918) και εναντια στους δημοκρατικους οργανισμους που δημιουργηθηκαν απο το Φεβρουαριο―τα σοβιετ και τα εργοστασιακα συμβουλια.
Στη Ρωσια, τον ολοκληρωτισμο δεν τον παραγει η Επανασταση αλλα το πραξικοπημα του μπολσεβικικου κομματος, κατι που ειναι τελειως αλλο πραγμα…
.
.
[Επανασταση και ολοκληρωτισμος. σ.134]
…Η επανασταση ειναι εκεινη η επαναθεσμιση που γινεται απο τη συλλογικη και αυτονομη δραστηριοτητα του λαου, ή ενος μεγαλου μερους της κοινωνιας. Οταν αυτη η δραστηριοτητα ξεδιπλωνεται τωρα, στη νεοτερικη εποχη, παρουσιαζει παντα δημοκρατικο χαρακτηρα. Και ολες τις φορες που ενα ισχυρο κοινωνικο κινημα θελησε να μετασχηματισει ριζικα αλλα ειρηνικα την κοινωνια, προσεκρουσε στη βια της κατεστημενης εξουσιας…
…Οσο για τον ολοκληρωτισμο, ειναι ενα φαινομενο εξαιρετικα βαρυνον και πολυπλοκο, για το οποιο πολυ λιγα πραγματα καταλαβαινουμε οταν ισχυριζομαστε: ‘‘η επανασταση παραγει τον ολοκληρωτισμο’’ (ισχυρισμος… εμπειρικα ψευδης και απο τις δυο ακρες: ολες οι επαναστασεις δεν παρηγαγαν ολοκληρωτισμους,και ολοι οι ολοκληρωτισμοι δεν ηταν συνδεδεμενοι με επαναστασεις).
Αν σκεφτουμε ομως τα σπερματα της ολοκληρωτικης ιδεας, ειναι αδυνατο να αγνοησουμε πρωτα τον ολοκληρωτισμο που ειναι εμμενης στο καπιταλιστικο φαντασιακο: απεριοριστη επεκταση του ‘ορθολογικου ελεγχου’ και καπιταλιστικη οργανωση της παραγωγης μεσα στο εργοστασιο: one best way, πειθαρχια μηχανικα υποχρεωτικη (τα εργοστασια Φορντ στο Ντητροϊτ το 1920 αποτελουν ολοκληρωτικες μικροκοινωνιες). Μετα, η λογικη του συγχρονου Κρατους, η οποια, αν την αφησουμε να φτασει στα ορια της, τεινει στην ολικη ρυθμιση…»
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου