Ψηφιακή Παιδεία

Του Αλέκου Α. Ανδρικάκη
andrikakis@patris.gr

Η πρόταση χειραφέτησης της γυναίκας στη Βουλή της Κρήτης το 1901!

Η πρωτοποριακή εισήγηση του επαναστάτη - βουλευτή Γ. Δασκαλογιάννη να δοθεί στο “ασθενές φύλο” όχι μόνο δικαίωμα ψήφου αλλά και εκλογής στα όργανα των δήμων

Η Κρήτη των πολύ αυστηρών ηθών και εθίμων στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα, όταν μόλις είχε απελευθερωθεί από την Τουρκοκρατία, έδωσε πολλά μαθήματα Δημοκρατίας στον “πολιτισμένο” κόσμο της εποχής! Αν και το νησί είχε βγει από σκλαβιά αιώνων και η ζωή είχε, παραδοσιακά, πολύ αυστηρά όρια τα οποία δεν τολμούσε κανείς εύκολα να υπερβεί (ειδικά σε σχέση με τη θέση της γυναίκας), συχνά η λειτουργία των παραγόντων της Κρητικής Πολιτείας, ακόμη κι υπό τον ασφυκτικό κλοιό του αυταρχισμού του Α’ Αρμοστή και των ανθρώπων του, ήταν πραγματικά υποδειγματική. Αλλωστε οι ίδιοι οι πολιτικοί πρωταγωνιστές της περιόδου ήταν εκείνοι που έδωσαν, ως πολεμιστές, τις μάχες των προηγούμενων χρόνων για την ελευθερία. Κι ένας άνθρωπος που μάχεται για την ελευθερία του δεν μπορεί παρά να πιστεύει σε υψηλές αξίες.

Ηταν Ιούλιος του 1901 και οι πρώτες μόλις συνεδριάσεις της πρώτης, κανονικής, κρητικής βουλής (η συνέλευση του 1899 ήταν συντακτική). Οι Κρήτες είχαν αφήσει τα όπλα και μάθαιναν σε μια νέα λειτουργία, την πολιτική. Οι μαρουτοκαπνισμένοι καπεταναίοι των επαναστατικών ομάδων κατά των Οθωμανών κατακτητών, είχαν και πάλι την εμπιστοσύνη των Κρητών προκειμένου να τους εκπροσωπήσουν πολιτικά στη νεοσύστατη Πολιτεία.

Ενας, αποδεδειγμένα, πατριώτης Κρητικός που ίσως και να σκεφτόταν ότι το τουφέκι του ακόμη το χρειαζόταν, ο Γεώργιος Δασκαλογιάννης , άνδρας αυστηρών αρχών, τολμά να καταθέσει στην κρητική βουλή μια πρόταση που για το σημερινό ερευνητή της εποχής και των δεδομένων της μοιάζει συγκλονιστική.

Προτείνει -1901 η χρονιά - να δοθούν πλήρη πολιτικά δικαιώματα στις γυναίκες της Κρήτης, όπως και στους άνδρες! Οχι μόνο, δηλαδή, να ψηφίζουν αλλά και να έχουν δικαίωμα εκλογής τους, τουλάχιστο στα δημοτικά αξιώματα. Ο ίδιος, καταθέτοντας την πρότασή του δηλώνει πως γνωρίζει ότι η βουλή θα καταψηφίσει την πρότασή του, αλλά επίσης είναι πεπεισμένος ότι θα έλθει μια άλλη βουλή που θα αναγνωρίσει αυτό το το δικαίωμα ίσης παρουσίας της γυναίκας στην κοινωνία. Γιατί, κατ’ ουσίαν, η πρόταση του Δασκαλογιάννη, τη χρονική περίοδο που κατατίθεται και στις συγκεκριμένες συγκυρίες της Κρήτης του 1900, έθετε ξεκάθαρα το θέμα της ισότητας.

Ηταν στη συνεδρίαση της 4ης Ιουλίου, όταν ο Δασκαλογιάννης, που αργότερα, το 1912 υπήρξε για ένα μήνα πρωθυπουργός της Κρήτης, υποβάλλει την πρότασή του. Η βουλή, όπως περίμενε ο ίδιος, την προσπερνά με ευφυολογήματα, του τύπου “θα σε συμπαθήσει τώρα το ωραίο φύλο”, ενώ ο πρόεδρος Α. Μιχελιδάκης γελώντας συγχαίρει το βουλευτή για τις προοδευτικές ιδέες του, όπως λέει:

Από τα στενογραφημένα πρακτικά εκείνης της συνεδρίασης παραθέτουμε το απόσπασμα της συζήτησης, που δεν συνεχίστηκε, πάντως:

Γ. Δασκαλογιάννης: Εγώ θα υποβάλω μίαν πρότασιν. Ισως φανή περίεργον από βουλευτήν ο οποίος εξελέγη από ψηφοφόρους, οι οποίοι διατηρούσιν ίσως τα αυστηρότερα ήθη και έθιμα του τόπου να υποβληθή τοιαύτη πρότασις, αλλ’ εγώ πεποιθώς εις τας ιδίας μου σκέψεις, εις την ιδίαν μου πεποίθησιν, ότι εκείνο το οποίον θα υποβάλω είναι ορθόν και δίκαιον, συμφώνως με τας παρούσας περιστάσεις θα την υποβάλω. Εχει δε ως εξής:

“Προτείνω όπως απολαμβάνουν πάντων των πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων μετερχόμεναι και επαγγελλόμεναι πάντα εις τους άνδρας επιτρεπόμενα υπό των εγγράφων και αγράφων Νόμων της Κρητικής Πολιτείας επαγγέλματα και αξιώματα και αι γυναίκες ανεξαρτήτως φυλής ή θρησκεύματος επί τη βάσει των κατωτέρω άρθρων” (Γέλωτες παρατεταμένοι).

Γελάτε εις την αρχήν, αλλ’ όταν σκεφθήτε ότι εις όλα τα πεπολιτισμένα έθνη του κόσμου έχουσιν αυτήν την αρχήν δεν θα γελάτε βεβαίως. Είμαι πεποισμένος ότι η Βουλή θα καταψηφίση την πρότασιν μου, αλλά δεν είμαι ποσώς πεποισμένος, ότι δεν θα έλθη μια Βουλή να την ψηφίση.

Γ. Παπαδόπετρος: Θα αποκτήσης συμπαθείας εις το ωραίον φύλον!

Γ. Δασκαλογιάννης: Αρθρον 1ον. Η ύπανδρος και έγγαμος γυνή εγγράματος ούσα και Κρήσσα την ιθαγένειαν δύναται να εκλέγη και εκλέγηται συμφώνως προς τους διέποντας την Κρητικήν Πολιτείαν νόμους.

Αρθρον 2ον. Τα δημοτικά αξιώματα είναι προσιτά:

α) Εις τας εγγραμμάτους και υπάνδρους εχούσας ηλικίαν άνω των 25 ετών

β) Εις τα κεκτημένας πτυχίον ανεγνωρισμένης σχολής τίνος

γ) Εις τας δημοσιογράφους, και

δ) Εις τας εγνωσμένης ικανότητος και χρηστότητος απολαμβανούσας γενικήν εκτίμησιν των κατοίκων της πόλεως ή κωμοπόλεως της κατοικίας των.

Η συζήτησις της παρούσης προτάσεως γενήσεται καθ’ ημέραν θέλει συζητηθή ο εκλογικός νόμος, οπότε θα αναπτύξω τους λόγους.

Πρόεδρος: (μειδιών): Εγώ σας συγχαίρω δια τας προοδευτικάς ιδέας σας!

(Το απόσπασμα προέρχεται από τα “Πρακτικά της Κρητικής Βουλής” που υπάρχουν στη Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου, ενώ το θέμα είχαμε παρουσιάσει για πρώτη φορά στο ένθετο “Κρητική Πολιτεία” που είχε κυκλοφορήσει μαζί με την “Πατρίδα” στις 30 Νοεμβρίου 2007).

πηγή