Ψηφιακή Παιδεία

Πορτρέτο του Fridtjof Nansen; Εικόνα ενός Πιστοποιητικού Nansen για πρόσφυγες. © UNHCR

«Χωρίς συνεργασία σε αυτό τον κόσμο δεν μπορούμε να επιτύχουμε τίποτα καλό»

Fridtjof Nansen

Το 1954 ο Dr. Gerrit Jan van Heuven Goedhart, ο τότε Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, σε μια προσπάθειά του  να ενισχύσει το ενδιαφέρον και την ευαισθησία της διεθνής κοινής γνώμης για το προσφυγικό δράμα,  δημιούργησε το  Βραβείο Nansen για τους Πρόσφυγες, το οποίο απονέμεται ετησίως από την ομώνυμη Επιτροπή.

Ο Fridtjof Nansen γεννήθηκε το 1861 στη Νορβηγία.  Ερευνητής και επιστήμονας έγινε γνωστός στους τομείς της ζωολογίας, της επιστήμης της θάλασσας, ωκεανογραφίας, γεωλογίας, ανθρωπολογίας και κοινωνιολογίας.  Η εξερεύνηση της Ανταρκτικής αποτέλεσε πόλο έλξης για τον πολυτάλαντο νεαρό Νάνσεν, ο οποίος με τις εξερευνήσεις του άνοιξε το δρόμο για τις μετέπειτα έρευνες που έγιναν στις περιοχές της Αρκτικής και της Ανταρκτικής.

Εκτός από το επιστημονικό του ταλέντο, ο Nansen ήταν και εξαίρετος διπλωμάτης. Ως εκπρόσωπος της Νορβηγίας στην Κοινωνία των Εθνών πάντα υποστήριζε με σθένος ανθρωπιστικές αποστολές και τα δικαιώματα μικρών κρατών

Αμέσως μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τα προβλήματα που προέκυψαν στην Ανατολική και Νότια Ευρώπη, καθώς και στη Μέση Ανατολή, περισσότεροι από 1,5 εκατομμύρια άνθρωποι, κυρίως Ρώσοι, Βούλγαροι, Έλληνες και Αρμένιοι εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους και πήραν το δρόμο της προσφυγιάς. Αυτές οι εξελίξεις οδήγησαν την Κοινωνία των Εθνών τον Αύγουστο του 1921 να ζητήσει από τον Fridtjof Nansen  να αναλάβει καθήκοντα Ύπατου Αρμοστή για τους Πρόσφυγες - μία θέση την οποία υπηρέτησε ακατάπαυστα και με αφοσίωση μέχρι το θάνατό του.

Αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, το 1921 ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός ζήτησε από τον Nansen  να βοηθήσει προκειμένου να σωθούν 30 εκατομμύρια άντρες, γυναίκες και παιδιά στην Ρωσία, οι οποίοι λόγω του επερχόμενου χειμώνα κινδύνευαν να πεθάνουν από την πείνα και το κρύο. Μέσα σε δύο χρόνια κατάφερε να βρει τους αναγκαίους πόρους και να φέρει εις πέρας την αποστολή του.

Τα καθήκοντά του ως Ύπατου Αρμοστή για τους Ρώσους Πρόσφυγες ήταν να καθορίσει το νομικό καθεστώς των προσφύγων, να βρει μόνιμες λύσεις στο πρόβλημά τους (δηλαδή να οργανώσει τον επαναπατρισμό τους ή την εγκατάστασή τους σε χώρες που ήταν σε θέση να τους δεχθούν για μόνιμη εγκατάσταση) και να αναλάβει έργα ανακούφισης με τη συνδρομή των φιλανθρωπικών οργανώσεων.

Ο Nansen κλήθηκε επίσης να βοηθήσει στην επίλυση των προβλημάτων των προσφύγων της Μικρασιατικής καταστροφής. Κατόπιν εισήγησής του, οι Κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας συμφώνησαν σε μία ανταλλαγή πληθυσμών, όπου 500,000 χιλιάδες Τούρκοι θα επέστρεφαν στην Τουρκία, ενώ 1,500,000 ΄Ελληνες θα γύριζαν στη γη των πατέρων τους. Οι Έλληνες πρόσφυγες απορροφήθηκαν από καινούργιους τομείς της οικονομίας και μέσα σε διάστημα ενός χρόνου έγιναν οικονομικά ανεξάρτητοι.

Ο Nansen βοήθησε επίσης και άλλες ομάδες προσφύγων όπως τους Αρμένιους το 1924 και το 1928 τους Ασσύριους, τους Ασσυρο-χαλδαίους και τους Τούρκους.

Το 1922 δημιουργήθηκε το «Πιστοποιητικό Nansen», το πρώτο διεθνές αναγνωρισμένο έγγραφο το οποίο καθόριζε το καθεστώς των προσφύγων. Την ίδια χρονιά ο Nansen βραβεύτηκε με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.

Αποστολή σε όλο το κόσμο

Σε όλο τον κόσμο, άνθρωποι ή οργανώσεις προσφέρουν εξαιρετικές υπηρεσίες στον αγώνα για την ανακούφιση και αποκατάσταση των προσφύγων. Αυτή η προσπάθεια βραβεύεται με το Βραβείο Nansen για τους Πρόσφυγες, το οποίο παραχωρήθηκε για πρώτη φορά το 1954. Στόχος του βραβείου είναι να προσελκύσει το ενδιαφέρον για το προσφυγικό θέμα και να δώσει ώθηση στη διεθνή βοήθεια και συνεργασία.

Το 1979 η Επιτροπή Nansen αποφάσισε να παραχωρεί και οικονομικό όφελος, μαζί με το βραβείο. Το χρηματικό ποσό του βραβείου, το οποίο σήμερα ανέρχεται στις $100,000 (ΗΠΑ), χρησιμοποιείται σε προγράμματα προς όφελος των προσφύγων.

Οι υπεράνθρωπες προσπάθειες, η πίστη και η αφοσίωση στο ανθρωπιστικό έργο προς όφελος των προσφύγων, αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό όλων όσων έχουν βραβευθεί με το Βραβείο:

1954 - Eleanor Roosevelt (ΗΠΑ)

1955 - Βασίλισσα Juliana της Ολλανδίας

1956 - Dorothy D. Houghton (ΗΠΑ) και Δρ. Gerrit J. van Heuven Goedhart, πρώτος Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες

1957 - Ένωση των Εταίρων του Ερυθρού Σταυρού

1958 - David Hoggett (Μεγάλη Βρετανία) και Pierre Jacobsen (Γαλλία, μεταθανάτια)

1959 - Oskar Helmer (Αυστρία)

1960 - Christopher Chataway, Colin Jones, Trevor Philpott και Timothy Raison (όλοι Μεγάλη Βρετανία)

1961 - Βασιλιάς Olav V. της Νορβηγίας

1962 - Sir Tasman Heyes (Αυστραλία)

1963 - Διεθνής Συμβούλιο των Εθελοντικών Οργανώσεων (ICVA)

1964 - Dame May Curwen, Franηois Preziosi (Ιταλία, μεταθανάτια) και Jean Plicque (Γαλλία, μεταθανάτια)

1965 - Lucie Chevalley (Γαλλία), Ana Rosa Schliepper de Martinez Guerrero (Αργεντινή, μεταθανάτια) και Jorgen Norredam (Δανία, μεταθανάτια)

1967 - Πρίγκιπας Bernard της Ολλανδίας

1968 - Bernard Arcens (Σενεγάλη) και Charles H. Jordan (ΗΠΑ, μεταθανάτια)

1969 - Πριγκίπισσα Princep Shap από το Νεπάλ

1972 - Svana Fridriksdottir (Ισλανδία)

1974 - Επίσκοπος Helmut Frenz (Χιλή)

1975 - Ιερέας James J. Norris (ΗΠΑ)

1976 - Δρ. Olav Hodne (Νορβηγία) και Marie-Louise Bertschinger (Ελβετία, μεταθανάτια)

1977 - Ερυθρά Ημισέληνος της Μαλαισίας

1978 - Seretse Kharma (Μποτσουάνα)

1979 - Πρόεδρος Valιry Giscard d'Estaing (Γαλλία)

1980 - Maryluz Schloeter Paredes (Βενεζουέλα)

1981 - Υποστράτηγος Paul A. Cullen (Αυστραλία)

1982 - Πριγκίπισσα Sonja της Νορβηγίας

1983 - Πρόεδρος Mwalimu Juliaus Kambarage Nyerere (Τανζανία)

1984 - Καπετάνιος Lewis M. Hiller, Jeff Kass und Gregg Turay (όλοι ΗΠΑ)

1985 - Καρδινάλιος Paulo Evaristo Arns, Erzbischof von Sao Paolo (Βραζιλία)

1986 - Ο Λαός του Καναδά

1987 - Βασιλιάς Juan Carlos I. (Ισπανία)

1988 - Syed Munir Husain (Πακιστάν)

1991 - Δρ. Paul Weis (Αυστρία, μεταθανάτια) και Δρ. Libertina Appolus Amathila (Ναμίμπια)

1992 - Πρόεδρος Richard von Weizsδcker (Γερμανία)

1993 - Medecins sans Frontieres (Γιατροί χωρίς Σύνορα)

1995 - Graηa Machel (Μοζαμβίκη)

1997 - Sister Joannes Klas (ΗΠΑ)

1998 - Mustaf Dzemilev (Ουκρανία)

2000 - Jelena Silajdzic (Βοσνία-Χερζεγοβίνα), Abune Paulos (Αιθιοπία), Lao Mong Hay (Καμπότζη), Miguel Angel Estrella (Αργεντινή) και οι Εθελοντές των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Volunteers - UNV)

2001 - Luciano Pavarotti (Ιταλία)

2002 - Arne Rinnan, καπετάνιος του "MS Tampa", καθώς και πλήρωμα και εταιρία πλοιοκτησίας Wilhelm Wilhemsen (Νορβηγία)

2003 - Δρ. Annalena Tonelli (Ιταλία)

2004 - Κέντρο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων "Memorial" (Ρωσία)

2005 - Marguerite Barankitse (Μπουρούντι)

2006 - Δρ. Akio Kanai (Ιαπωνία)

2007 - Δρ. Katrine Camilleri

2008 - Chris Clark (πρώην στρατιώτης)

2009 - Edward Kennedy (γερουσιαστής)

2010 - Alixandra Fazzina (φωτορεπόρτερ)

2011 - Εταιρεία Ανθρωπιστικής Αλληλεγγύης (SHS) της Υεμένης