Ψηφιακή Παιδεία

Μια νέα έκθεση για το ολλανδικό πανκ εγκαινιάστηκε πρόσφατα στο Centraal Museum της Ουτρέχτης. Η έκθεση συνέπεσε και με την κυκλοφορία του βιβλίου «No Future Now» της ιστορικού Leonor Jonker, το οποίο πραγματεύεται κι αυτό την πορεία του ολλανδικού πανκ. Η ιστορικός υποστηρίζει ότι μπορούμε να μάθουμε πολλά από τη νοοτροπία των πανκ ροκερς, οι οποίοι εμφανίστηκαν στην Ολλανδία στα τέλη της δεκαετίας του ΄70.

Το πανκ είναι παρεξηγημένο. Αυτό που θυμούνται ίσως οι παλιότεροι είναι οι δύστροποι πανκ, οι μοϊκανοί με τα σκισμένα μπλουζάκια που βγάζαν το μεσαίο δάχτυλο στην εξουσία, οι πανκοροκάδες που ήθελαν να σοκάρουν την κοινωνία με τα ντυσίματα τους και τη μουσική τους. Αλλά το πανκ δεν περιοριζόταν μόνο σε αυτά. Εξέφραζε και πολλά άλλα.

Το πιο σημαντικό στοιχείο της κουλτούρας των πανκ ήταν ότι τα έφτιαχναν όλα μόνοι τους (do-it-yourself). Οι πανκ δεν περίμεναν τίποτα από τις αρχές και τους θεσμούς του κατεστημένου, δεν εμπιστεύονταν το σύστημα και το αγνοούσαν. Έκαναν αυτό που πίστευαν οι ίδιοι σωστό. Μέσα από τις ιδέες και το έργο τους δημιουργούσαν νέες ευκαιρίες για τον εαυτό τους.

«Στην αρχή του κινήματος, οι πανκ δεν έβρισκαν ένα είδος μουσικής που να τους εκφράζει. Δεν τους άρεσε κανένα από τα εμπορικά και μη είδη μουσικής που μεσουρανούσαν τότε. Οπότε έφτιαξαν τις δικές τους μπάντες. Οι δισκογραφικές αρνούνταν να κυκλοφορήσουν την μουσική των πανκ. Έτσι κι αυτοί ηχογραφούσαν τα κομάτια τους και τα κυκλοφορούσαν μόνοι τους. Έφτιαχναν μόνοι τους και την εικόνα τους, εκοβαν και έραβαν για να φτιάξουν τα δικά τους ντυσίματα αλλά και εξέδιδαν και δικά τους περιοδικά. Τα έκαναν όλα μόνοι τους, ήταν πραγματικά ανεξάρτητοι.»

Η φιλοσοφία των πανκ είναι πιο επίκαιρη σήμερα από ποτέ άλλοτε. Κανένας δεν πρόκειται να κάνει κάτι για σένα, άρα φτιάξε ότι θέλεις με τις δικές σου δυνάμεις, δημιούργησε ο ίδιος ευκαιρίες για τον εαυτό σου.

«Αν δεις το κίνημα των πανκ ως μια περίοδο άκρως δημιουργική, τότε μάλλον έχει πεθάνει. Αν το δεις ως μια κουλτούρα των νέων, και πάλι φαίνεται να είναι νεκρό. Αλλά είναι σημαντικό να εστιάσουμε στα στοιχεία αυτα του πανκ που παραμένουν ενεργά και σήμερα ακόμα. Το πανκ συνεχίζει να είναι πηγή έμπνευσης για τον κόσμο. Όχι μόνο λόγω της μόδας, της μουσικής και της τέχνης που άνθησε στην συγκεκριμένη περίοδο και συνεχίζει να επανέρχεται στο προσκήνιο. Αλλά κυρίως λόγω της φιλοσοφίας του, που παραμένει επίκαιρη στις μέρες μας.»

Η οικονομική κρίση που υπήρχε και τότε, την εποχή που γεννήθηκε και αναπτύχθηκε το πανκ, συνέτεινε στο να εδραιωθεί η συμπεριφορά του «Τα-κανω-όλα-μόνος-μου». Οι κρίσεις είναι μαμές της δημιουργικότητας. Το βλέπουμε και σήμερα, όπως λέει και η Leonor.

«Σήμερα οι νέοι προσπαθούν να βρουν ένα niche στο διαδίκτυο για να κάνουν αυτό που τους ευχαριστεί. Η κατάσταση μοιάζει με την δεκαετία του 80, μόνο που τωρα τα επιδόματα ανεργίας είναι πολύ ισχνότερα. Αυτό λειτουργεί τονωτικά σε όποιον θέλει να εκφραστεί και να αναπτύξει επιχειρηματικότητα».

Αυτοδιαχείρηση του στυλ τους και της νοοτροπίας τους κάνανε οι πανκ στη δεκαετία του 80. Πήραν την κατασταση στα χέρια τους και χάραξαν νέους δρόμους.



Σήμερα, πολλοί είναι αυτοί που κάνουν το ίδιο. Ο κάθε χρήστης του διαδικτύου μπορεί να γίνει και ένας blogger, ένας μίνι δημοσιογράφος, και να ερευνά και να γράφει ο ίδιος τις ειδήσεις που τον ενδιαφέρουν χωρίς να στηρίζεται σε μεγάλα και παραδοσιακά ΜΜΕ. Ήδη πολλοί απλοί χρήστες έχουν γίνει web περσονες με δικές τους εκπομπές online και ευρύτατο κοινό. Ή σταρς του YouTube.



Το κίνημα της πατάτας είναι κι αυτό πανκ. Καταργει τις σαπιες δομές και αρνείται τους μεσάζοντες. Διανέμει μόνο του, κατευθείαν στον κόσμο, την παραγωγή του, χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο.

Το πανκ τελικά δεν ήταν μόνο αντίδραση, ήταν και δράση, δημιουργία και πίστη στην προσωπική δύναμη του καθενός να χαράξει νέα μονοπάτια, όταν τα παραδοσιακά δεν βγάζουν πουθενά. Το πανκ δεν μπορεί παρά να είναι επίκαιρο σήμερα, που ο παλιός κόσμος έχει καταρρεύσει και ένας νέος, αυτοδιαχειριζούμενος, μοιάζει να ανατέλει.

Δείτε παρακάτω δυο βίντεο με εικόνες από το ολλανδικό πανκ κίνημα της δεκαετίας του 80. Το πρώτο είναι ένα τρέιλερ του ντοκιμαντέρ του 1992 για τους Utreg Punx.