Ψηφιακή Παιδεία

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Α΄ Η διαχρονική πορεία του ελληνισμού στην Αφρική

Έλληνες, εντοπίζονται στην Αφρική ακόμη από την αρχαιότητα με τις ελληνικές αποικίες που είχαν δημιουργηθεί τον 7ο αιώνα π.Χ. στην περιοχή της σημερινής Λιβύης. Ο Ηρόδοτος που είχε επισκεφθεί την Αίγυπτο στα μέσα του 5ου π.Χ. αιώνα έγραφε ότι «οι Έλληνες ήταν οι πρώτοι ξένοι που έζησαν στην Αίγυπτο». Αργότερα στην ελληνιστική εποχή όταν η βορειοανατολική Αφρική ενσωματώθηκε στον μεσογειακό κόσμο, οι Έλληνες ναυτικοί έβρισκαν απάνεμα λιμάνια στην Ερυθρά Θάλασσα, δημιουργώντας εμπορικούς σταθμούς για την εξυπηρέτηση του εμπορίου που είχαν αναπτύξει με την Ινδία. Και σύμφωνα με τον ανώνυμο ελληνόγλωσσο συγγραφέα του «Περίπλου της Ερυθράς Θάλασσας» οι Έλληνες έμποροι ταξίδευαν τον 1ο αιώνα μ.Χ. ως την Ζανζιβάρη. 

Χαρακτηριστικό της επίδρασης του ελληνισμού στην Αφρική ήταν και το γεγονός ότι οι Αξουμίτες βασιλείς της Αβησσυνίας που είχαν σχέσεις με το Βυζάντιο, χρησιμοποιούσαν την ελληνική γλώσσα για την αλληλογραφία τους. Όμως οι επαφές αυτές της Μαύρης Αφρικής με την Ευρώπη διακόπηκαν όταν μετά τον 7ο αιώνα μ.Χ. επικράτησε το Ισλάμ στην βόρεια και ανατολική Αφρική. Θα περάσουν πάνω από οκτώ αιώνες για να ξαναεμφανιστούν εκεί οι Ευρωπαίοι κυρίως με τους Ισπανούς και Πορτογάλους θαλασσοπόρους που το 1488 με το Βαρθολομαίο Ντιάζ ξεπέρασαν το ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. 


Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, ανάμεσα στους Ευρωπαίους που εγκαθίστανται εκείνη την περίοδο στις ακτές της δυτικής Αφρικής, ήταν και μερικοί Έλληνες και όπως περιγράφει ένας Άγγλος ταξιδιώτης το 1582 μετά την επίσκεψή του στη Σιέρα Λεόνε συνάντησε μεταξύ των άλλων εμπόρων και έναν γηραιό Έλληνα. Στην Αιθιοπία το1759, ο Άγγλος εξερευνητής Τζέιμς Μπρους που επισκέφθηκε την χώρα συνάντησε μερικούς Έλληνες.


Στα μέσα του 18ου αιώνα εντοπίζονται Έλληνες στο Σουδάν με πρώτον τον καταγόμενο από την Ζάκυνθο Γιάννη Γαέτη που μαζί με τα δύο αδέρφια του πήγαν στην Αίγυπτο αρχικά, αλλαξοπίστησαν, και από τον ηγεμόνα της Αιγύπτου στάλθηκαν στο βασίλειο του Νταρφούρ, στο δυτικό Σουδάν. Πάντως η πρώτη ομαδική παρουσία Ελλήνων εντοπίζεται στο Σουδάν το 1821 όταν τα αιγυπτιακά στρατεύματα εισέβαλαν στη χώρα. Αρχίατρος του Ισμαήλ-πασά, διοικητή των αιγυπτιακών στρατευμάτων, ήταν ο Δημήτριος Μπότσαρης, που σκοτώθηκε μαζί του από Σουδανούς το 1822.

Η περίπτωση του Μιχάλη Τοσίτσα

Έλληνες γιατροί και φαρμακοποιοί εμφανίζονταν να υπηρετούν στον αιγυπτιακό στρατό σε όλη τη διάρκεια της κατοχής του Σουδάν που διήρκεσε από το 1821 έως 1885. Όταν το 1839 ο ηγεμόνας της Αιγύπτου Μωχάμετ Άλυ επισκέφθηκε το Σουδάν στην ακολουθία του, μετείχε και ο παιδικός του φίλος Μιχάλης Τοσίτσας που ήταν μαζί του από την εποχή που ζούσαν και οι δύο στην Καβάλα. Ο Τοσίτσας είχε ακολουθήσει στον Άλυ στην Αίγυπτο όπου και απέκτησε μεγάλη περιουσία.


Από το Σουδάν και τα λιμάνια της Ερυθράς Θάλασσας Έλληνες έμποροι διείσδυσαν στο οροπέδιο της Αιθιοπίας. Ένας απ’ αυτούς ήταν ο Γιάννης Κότσικας που ανήκε σε μεγάλη οικογένεια Ελλήνων βιομηχάνων στην Αίγυπτο με υποκαταστήματα στην Αραβία και στο Σουδάν. 

Έλληνες έμποροι εγκαταστάθηκαν στην πόλη Χαράρε κι όταν οι Αιθίοπες εξεγέρθηκαν κατά των Αιγυπτίων τους εφοδίασαν με όπλα, για να δημιουργηθεί στη συνέχεια ένας ισχυρός Αιθιοπικός στρατός. 


Οι Έλληνες έφτασαν μέχρι το μεγάλο νησί που βρίσκεται στα νότια της Αφρικής, τη μακρινή Μαδαγασκάρη. Ένας απ’ αυτούς ο κρητικός Γιώργος Λάμπρος έμεινε στην ιστορία της Μαδαγασκάρης με το ψευδώνυμο «Νικόλ» που βρέθηκε εκεί όταν ναυάγησε το πλοίο με το οποίο ταξίδευε στην Ινδία. Πολύ γρήγορα έγινε φεουδάρχης σ’ ένα τμήμα της ακτής του νησιού και αργότερα μετείχε σε επιχείρηση παραγωγής ρούμι για να ανοίξει στη συνέχεια εργοστάσιο ζάχαρης στη Μαδαγασκάρη.

Η εταιρία Ζοχώνη-Πάτερσον

Ο Γιώργος Ζοχώνης από το χωριό Βαμβακού της Σπάρτης ήταν ο πρώτος Έλληνας που στη δεκαετία του 1870 έφτασε στα δυτικά παράλια της Αφρικής, στη Σιέρα Λεόνε. Η εταιρία που δημιούργησε στην πρωτεύουσα Φριτάουν μαζί με το νεαρό Σκωτσέζο Τζωρτζ Πάτερσον είναι σήμερα μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις στη δυτική Αφρική.
Εκείνη την εποχή, φτάνουν και οι πρώτοι Έλληνες στο Κονγκό. Ένας από αυτούς, ο ιατρός-εξερευνητής Παναγής Ποτάγος, που είχε αφιχθεί εκεί το 1871, τιμήθηκε αργότερα για το έργο και την προσφορά του από τη Βελγική κυβέρνηση, η οποία έδωσε το όνομά του σε κεντρική λεωφόρο της πόλης του PAULIS. H μετριοφροσύνη του Παναγή Ποτάγου αλλά και η μεγάλη αγάπη του για την Ελλάδα εκφράστηκε όταν ο βασιλιάς του Βελγίου Λεοπόλδος ο Β΄, του ζήτησε τιμής ένεκεν να υπογράψει το Χρυσό Βιβλίο των εξερευνητών. Τότε ο Π. Ποτάγος αρκέσθηκε να χαράξει μόνο δύο λέξεις: «ΕΙΣ ΕΛΛΗΝ».

Ο ελληνισμός της Αφρικής γενικά άρχισε να αναπτύσσεται γοργά, πέρα από μερικούς προϋπάρχοντες θύλακες, τον 19ο αιώνα. Ένα μέρος των μεταναστευτικών ρευμάτων από την Ελλάδα κατευθύνεται προς την Αφρική. Η μετακίνηση προς την αφρικανική ήπειρο, ενισχύθηκε από την επέκταση της αποικιακής τάξης πραγμάτων και τις ευκαιρίες που ανοίγει στο εμπόριο. «Είτε αληθεύει είτε όχι ότι το εμπόριο ακολουθεί τη σημαία, είναι αναμφίβολο ότι οι Έλληνες έμποροι ακολουθούν τη βρετανική σημαία», σημείωνε στις αρχές του αιώνα ο άγγλος περιηγητής Σίντεϊ Πιλ. Ο ελληνισμός της Αφρικής ταυτίζει την τύχη του με το αποικιακό καθεστώς.

Οι δραστήριοι Έλληνες επιχειρηματίες της εποχής, επωφελούνται στο έπακρο από τις ευκαιρίες που τους προσφέρει η Αφρική. Και όπως χαρακτηριστικά έγραφε στα απομνημονεύματα του ο Ανδρέας Συγγρός, «Πλείστοι όσοι, ιδίως Έλληνες της μεσαίας τάξεως, απήρχοντο εις Αίγυπτον φέροντες ελάχιστον κεφάλαιον, πολλοί δε ουδέ τούτο, αλλά το επορίχοντο εν Αλεξανδρεία και ως απεσταλμένοι κεφαλαιούχων μετέβαινον εις το εσωτερικόν δια να δανείζωσιν εταρικώς, επί δε της εσοδείας του γεωργού και χρεώστου εις πληρωμήν ελάμβανον προϊόντα υποτετιμημένα κατά 20 και 30%».

Η διασύνδεση με την αποικιακή πολιτική

Η πλειοψηφία του ελληνισμού, εκείνη την περίοδο, ανήκε στο χώρο της μικρομεσαίας τάξεως, ως μικρέμποροι, ειδικευμένοι εργάτες, επιστάτες, ξενοδόχοι. Ο τομέας των υπηρεσιών παραμένει ιδιαίτερα ελκυστικός. Για την Νότιο Αφρική γνωρίζουμε ότι το 85% των Ελλήνων μεταναστών στη δεκαετία του 1930 ήταν μικρομαγαζάτορες, ενώ υπήρχαν και απλοί, ανειδίκευτοι εργάτες, όπως αυτοί που εργάστηκαν αργότερα στο φράγμα του Ασουάν, σε ξένες κατασκευαστικές εταιρίες.


Αυτή η διασύνδεση όμως των ελληνικών ομογενειακών συμφερόντων με την βρετανική αποικιακή πολιτική, όπως γράφει και ο καθηγητής Ι.Κ. Χασιώτης, συμπαρέσυρε αναπόφευκτα και τις ελληνικές παροικίες στις περιπέτειες που προκλήθηκαν από τη σταδιακή αποξήλωση της αποικιοκρατίας, και μάλιστα σε μια περίοδο που συνέπιπτε με την κρίση του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος. Γι’ αυτό και ο παροικιακός Ελληνισμός, ανεξάρτητα από την οικονομική του κατάσταση, την κοινωνική του διαστρωμάτωση ή και το βαθμό της συνεργασίας του με τους δυτικούς αποικιοκράτες, βρέθηκε συχνά στο ίδιο με αυτούς στόχαστρο του ανερχόμενου εθνικισμού των αποικιοκρατούμενων λαών, παρόλο που η αδύναμη κρατική προέλευση και τα περιορισμένα αριθμητικά μεγέθη των ελληνικών κοινοτήτων δεν ευνόησαν ποτέ (παρά τους ουτοπικούς οραματισμούς μερικών Ελλήνων αποδήμων) τη μεταλλαγή των παροικιών σε αποικιακά προγεφυρώματα της Ελλάδας. Αυτός είναι άλλωστε και ο σημαντικότερος λόγος, για τον οποίο οι Έλληνες πάροικοι ούτε την ανεξαρτησία των χωρών που τους φιλοξενούσαν απειλούσαν ούτε και την απρόσκοπτη ανάπτυξη της αδιαμόρφωτης ακόμα τοπικής αστικής τους τάξης υπονόμευσαν.

Η συσπείρωση στις κοινότητες

Παρά τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν, οι Έλληνες της Αφρικής συσπειρώθηκαν στις κοινότητες τους πολύ περισσότερο από ότι στις άλλες ηπείρους. Έτσι π.χ. στο Ζαΐρ το ποσοστό συμμετοχής στις οργανώσεις των αποδήμων ήταν 54%, στο Μπουρούντι 60%, στη Νοτιοαφρικανική Δημοκρατία (με βάση δειγματοληψία σε δύο κοινότητες) 65% και 83%. Στην Ευρώπη αντίθετα, το ποσοστό δεν ξεπερνούσε το 30%. Αυτή τη συσπείρωσης του ελληνισμού της Αφρικής στις κοινότητες εξηγεί ίσως ο παράγοντας της ανασφάλειας, μετά τις εθνικιστικές εκρήξεις που σημειώθηκαν σε όλες σχεδόν τις αφρικανικές χώρες, ύστερα από το τέλος της αποικιοκρατίας.

Ακόμα από την αρχή της εγκατάστασής τους στην Αφρική, οι Έλληνες μετανάστες ασχολήθηκαν κυρίως με το εμπόριο και γρήγορα στα αστικά κέντρα όπου εγκαταστάθηκαν οργάνωσαν κοινότητες, έκτισαν σχολεία και εκκλησίες. Εκτός απ’ το εμπόριο, οι Έλληνες ανέπτυξαν δραστηριότητα και σε άλλους τομείς, όπως στις μεταφορές, στις οικοδομές, στη ναυτιλία, στην αλιεία, στην παραγωγή ποτών και αναψυκτικών κ.ά. 

Γενικά, Έλληνες βρέθηκαν ως άποικοι και μετανάστες σε όλα τα μέρη της Αφρικής ακόμη και στα πιο απόμερα. Μάλιστα σε ορισμένες χώρες της Αφρικανικής ηπείρου, οι ελληνικές παροικίες ήταν πολυπληθείς, διαδραματίζοντας έναν σημαντικό ρόλο στην οικονομία.   

Β΄ Οι Έλληνες της Αφρικής σήμερα

Στο δεύτερο μέρος του αφιερώματος για τους Έλληνες στη μαύρη ήπειρο, καταγράφουμε την παρουσία των ελληνικών κοινοτήτων στην Αφρική. Επίσης γράφουμε για το Δίκτυο Νεολαίας του ΣΑΕ Ασίας-Αφρικής και το 2ο Συνέδριο Νεολαίας ΣΑΕ Ασίας- Αφρικής.

 (γ' μέρος Γ΄ Η Ορθοδοξία στην Αφρικανική ήπειρο αντιμετωπίζει πρόβλημα η γραμματοσειρά της ιστοσελίδας για να αναδημοσιευθεί)

Δ΄ Οι Ελληνικές κοινότητες στη Νότια Αφρική

Σχέσεις με τη Νότια Αφρική

Οι σχέσεις της Ελλάδος και του ελληνισμού με τη Νότια Αφρική και τους πολίτες της είναι άριστες. Εξάλλου η ιστορία μας έχει και κάποια κοινά σημεία. Τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς η Ελλάδα από τους Τούρκους, τετρακόσια χρόνια κυριαρχίας και καταπάτησης της ελευθερίας έθεσε σε δοκιμασία το λαό της Νότιας Αφρικής. Και όπως οι έλληνες έτσι και οι Νοτιοαφρικανοί προσπάθησαν να προστατέψουν την πολιτισμική της κληρονομιά και να κρατήσουν τον πόθο τους για ελευθερία, ζωντανό. Οι λαοί της Νότιας Αφρικής και της Ελλάδας αγαπούν την ομορφιά, έχουν πάθος για την ελευθερία, υψηλό αίσθημα πίστης και φιλίας, έντονο ενδιαφέρον για τη διαλεκτική, την πολιτική και τους νόμους, καθώς και έντονο το αίσθημα της προσωπικότητας. Αγαπούμε τη Νότια Αφρική.

Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ πως το Μάιο του 1941, όταν η Ελλάδα απειλούνταν από το Ναζισμό, δύο διμοιρίες Νοτιοαφρικανοί αλλά και Νοτιοαφρικανικές Αεροπορικές μοίρες βοήθησαν τους Έλληνες. Πολλοί μάλιστα από αυτούς έχασαν τη ζωή τους και βρίσκονται θαμμένοι σε ελληνική γη, στο νεκροταφείο του Άλιμου στην Αθήνα.

Προβλήματα



Τα μεγαλύτερα και τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ελληνισμός αλλά και η ελληνοορθόδοξη Εκκλησία στη Νότια Αφρική, είναι η εγκληματικότητα. Η ασυδοσία των εγκληματικών στοιχείων και η αύξηση της εγκληματικότητας γίνεται η αιτία και η αφορμή της μετανάστευσης των πολιτών αυτής της χώρας και κατ’ επέκταση και του επαναπατρισμού των Ελλήνων.
Στις προσπάθειες των Ελληνικών κοινοτήτων αλλά και της Εκκλησίας της Νοτίου Αφρικής, είναι να μπορέσουν από κοινού να απαιτήσουν από τους υπεύθυνους την ασφάλεια των πολιτών αλλά και να ενημερώσουν συγχρόνως τα μέλη τους πως πρέπει να συμβάλλουν θετικά στην ανεργία, στη φτώχεια, στους δυσμενείς όρους κατοίκισης, στην έλλειψηπαιδείας και αγωγής, στη χαλάρωση των οικογενειακών δεσμών, στη διάλυση της οικογένειας, που όλα αυτά είναι το προστάδιο της εγκληματικότητας.

Κραυγή αγωνίας από τον ελληνισμό της Αφρικής

Σημαντικό γεγονός για το συντονισμό της δράσης του απόδημου ελληνισμού σε Ασία και Αφρική, για την ανάπτυξη των δεσμών μεταξύ των εκεί αδελφών μας αλλά και την επίλυση των προβλημάτων που αυτοί αντιμετωπίζουν, αποτέλεσε το 6ο περιφερειακό συνέδριο του ΣΑΕ Ασίας – Αφρικής, που πραγματοποιήθηκε μεταξύ 1-3 Νοεμβρίου 2002 στο Γιοχάνεσμπουργκ, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Κων. Στεφανόπουλου.
Επί τρεις μέρες, οι περισσότεροι από τους 120 αντιπροσώπους, που μετείχαν στο συνέδριο, κατέθεσαν τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζει ο απόδημος ελληνισμός στις χώρες εγκατάστασής τους αλλά και τον προβληματισμό τους για την ανάπτυξη της ενότητος και την παραπέρα διασύνδεση των ομογενών αδελφών μας.

Ο αγαπητός από όλους τους έλληνες Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στις εμπνευσμένες ομιλίες του, τόσο κατά την έναρξη του συνεδρίου, όσο και κατά τη συνεστίαση, που οργάνωσε το βράδυ της ίδιας ημέρας η Ελληνική Κοινότητα Γιοχάνεσμπουργκ, κάλεσε τα μέλη του ΣΑΕ και την οργανωμένη ομογένεια να ξεφύγουν από την περίοδο των συναισθηματισμών, της συγκινησιακής φόρτισης και του ενθουσιασμού, να θυμηθούν τους στόχους που έθεσε το ΣΑΕ κατά την ίδρυσή του και να βοηθήσουν όλοι τους Απόδημους Έλληνες στα προβλήματα και στα ιδιαίτερα ζητήματα που αντιμετωπίζουν. Και οι Ομογενείς με τη σειρά τους, επισήμανε, πρέπει να συμπαρασταθούν στην πατρίδα Ελλάδα, στους υψηλούς στόχους που αυτή έχει θέσει.

Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής
Με τη σειρά του, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ. Πέτρος που χοροστάτησε στον αγιασμό με τον οποίο άρχισε το Συνέδριο, υπενθύμισε ότι το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας επικρότησε από την πρώτη στιγμή την ίδρυση του ΣΑΕ, το οποίο προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στον απανταχού της γης Απόδημο Ελληνισμό. Το χαιρετισμό του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, μετέφερε στους συνέδρους ο κ. Ιάκωβος Οικονομάκης.



Στο σύντομο χαιρετισμό του ο υφυπουργός Εξωτερικών Ανδρέας Λοβέρδος, διαβεβαίωσε τους ομογενείς ότι η βοήθεια της Ελληνικής Κυβέρνησης στις προσπάθειες του ΣΑΕ ήταν και θα παραμείνει πάρα πολύ μεγάλη. «Με έμπρακτο τρόπο είμαστε παρόντες και λέμε ότι θα βοηθήσουμε αποτελεσματικά» κατέληξε. 



Με τη σειρά του ο αρμόδιος για θέματα Απόδημου Ελληνισμού, υφυπουργός Εξωτερικών, Γιάννης Μαγκριώτης, στάθηκε ιδιαίτερα στο γεγονός ότι στις χώρες της Ασίας και της Αφρικής, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών δεν υπάρχουν μεγάλες συγκεντρώσεις ομογενών αλλά μικρές και διάσπαρτες κοινότητες. «Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο ενισχύουμε πολιτιστικές εκδηλώσεις και ταυτόχρονα εφαρμόζουμε ένα σύνολο προγραμμάτων» είπε οκ. Μαγκριώτης, επισημαίνοντας ότι τα θέματα που απασχολούν έντονα την κοινωνία της Νότιας Αφρικής, όπως για παράδειγμα η εγκληματικότητα, μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσω της ευρω-ασιατικής συνεργασίας.



Α. Άθενς: Πέντε εκατομμύρια μίλια σε 7 χρόνια
Τους συνέδρους καλωσόρισε ο αντιπρόεδρος του ΣΑΕ και συντονιστής Ασίας-Αφρικής, Βασίλης Μαγδαληνός, ενώ ο πρόεδρος του ΣΑΕ Ανδρέας Άθενς ανέφερε ότι στα επτά χρόνια που υπάρχει το ΣΑΕ ο ίδιος έκανε πάνω από 5 εκατομμύρια μίλια μέσα στο αεροπλάνο, επισκεπτόμενος Ομογενείς σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, ενώ ανέφερε με έμφαση πως το ΣΑΕ από δω και πέρα θα πρέπει να μιλάει με έργα, ένα από τα οποία όπως είπε, θα είναι το Εθνικό Ταμείο Ομογενών για να μην περιμένει το ΣΑΕ χρηματοδότηση μόνο από το ελληνικό κράτος. Τέλος ανέφερε την πρωτοβουλία του ΣΑΕ για τη δημιουργία πέντε εκκλησιών, δύο στη Γεωργία, μία στην Ίμβρο, μία στη Βουλγαρία και μία στην Αφρική.


Τα μέλη της Διακομματικής
Το μήνυμα ενότητας και εθνικής ομοψυχίας που επικρατεί στη διακομματική επιτροπή της Βουλής για τον Απόδημο Ελληνισμό μετέφεραν στο Συνέδριο τα δύο μέλη της, που παρακολούθησαν τις εργασίες του, ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Στέλιος Ματζαπετάκης, και η βουλευτής της Ν.Δ. Παρθένα Φουντουκίδου.

Ο κ. Ματζαπετάκης τόνισε ότι είναι ελπιδοφόρο που το ελληνικό κράτος, έστω καθυστερημένα, συμβάλει στην ενότητα και το συντονισμό δράσης των απόδημων. «Η πατρίδα σας νοιάζεται και σας έχει στο νου και την καρδιά της. Ο ελληνισμός του εξωτερικού μας ενώνει γιαυτό και εκτός Ελλάδος δεν μιλάμε σαν κόμματα», δήλωσε. Και επισήμανε την ανάγκη να γίνει καταγραφή των αποδήμων ελλήνων, ώστε να είναι ανά πάσα στιγμή γνωστό το πόσοι είναι και που αυτοί βρίσκονται. Παρατηρώντας ότι δυστυχώς παραμένουν ανεκμετάλλευτες οι τεράστιες δυνατότητες του ελληνισμού.
Η βουλευτής κ. Παρθένα Φουντουκίδου, εξέφρασε σους συνέδρους και όλους τους απόδημους Έλληνες ένα «μεγάλο ευχαριστώ» από τα βάθη της καρδιάς της γιαυτή τη συγκλονιστική, όπως την αποκάλεσε, μαρτυρία ενότητας και συνοχής, που αντέχει στις αποστάσεις, στο χρόνο. Με μία επιμονή που σπάνια συναντάται στην παγκόσμια ιστορία.
«Υπάρχουν πάντοτε άξιοι φορείς που εκπροσωπούν επάξια τον απόδημο ελληνισμό και μεταλαμπαδεύουν τις μεγάλες του αξίες. Κι εσείς, είστε η ψυχή της Ελλάδος και δείχνετε μία διαχρονικότητα και ένα πείσμα στη διατήρηση της εθνικής συνείδησης, της γλώσσας και του πολιτισμού μας.




Είμαστε όλοι μαζί εδώ ενωμένοι, χωρίς να μας χωρίζει τίποτα», πρόσθεσε η κ. Φουντουκίδου. Απονέμοντας ιδιαίτερη τιμή στην ελληνίδα της διασποράς. Καθώς, όπως εύστοχα παρατήρησε: «Η φλόγα της Ελλάδος στο εξωτερικό, μεγαλώνει χάρη στην ελληνίδα μάνα, που μεταφέρει τα ιδεώδη του ελληνισμού στην ταραγμένη εποχή μας».




Η προβολή του έργου του ΣΑΕΤην ανάγκη οργανωμένης προσπάθειας προβολής των δραστηριοτήτων του ΣΑΕ και του πλούσιου έργου που αυτό επιτελεί, επισήμανε ο αναπληρωτής πρόεδρος του ΣΑΕ, Στέφανος Ταμβάκης. Παρά το γεγονός ότι τα επτά χρόνια από την ίδρυσή του, το ΣΑΕ έχει κάνει σημαντικότατα βήματα και έχει συμβάλει καθοριστικά στην επίλυση προβλημάτων του απόδημου ελληνισμού, με τη δημιουργία ιατρικών κέντρων, τις πρωτοβουλίες στο θέμα της Παιδείας, στις αποστολές οπτικοακουστικού υλικού, στην προσπάθεια για την περαιτέρω δικτύωση του απόδημου ελληνισμού και την προώθηση των άλλων θεμάτων που απασχολούν τους Έλληνες της διασποράς, εντούτοις ελάχιστα πράγματα από αυτά βλέπουν το φως της δημοσιότητας.

Μιλώντας για το θέμα αυτό ο κ. Ταμβάκης σημείωσε ότι είναι κρίσιμο να αναπτυχθεί μία σχέση αμφίδρομης και συνεχούς επικοινωνίας με τα ΜΜΕ, Ελλαδικά, Κυπριακά και ομογενειακά, ώστε να γίνει ακόμα πιο γνωστός ο ρόλος του ΣΑΕ και η δραστηριότητά του. Και καταλήγοντας, ανέφερε ως μία από τις σημαντικότερες επιτυχίες, την ανάπτυξη της συνεργασίας με το Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ώστε το περιοδικό «Ελληνική Διασπορά», που αυτό εκδίδει, να κυκλοφορεί σύντομα στις πτήσεις της Ολυμπιακής Αεροπορίας.



Καταγραφή προβλημάτων σε Ασία - Αφρική
Παρουσιάζοντας το έργο που επιτέλεσε αυτή την περίοδο το ΣΑΕ Ασίας & Αφρικής, αλλά και για τις δυσκολίες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Απόδημος Ελληνισμός στο ιδιαίτερα σημαντικό αυτό κομμάτι της υφηλίου, ο Συντονιστής του, Βασίλης Μαγδαληνός, Αντιπρόεδρος του ΣΑΕ, ανέφερε ότι πρώτιστο μέλημα, αποτέλεσε η καταγραφή και ομαδοποίηση των προβλημάτων, όπως αυτά παρουσιάσθηκαν από τις κοινότητες και της άλλες οργανώσεις των δύο ηπείρων. 

«Προσωπικά προσπάθησα να βρεθώ σε, όσο το δυνατόν, περισσότερες κοινότητες και να έρθω σε φυσική επαφή με τα μέλη της ομογένειας των πόλεων που επισκέφθηκα», είπε. Προσθέτοντας ότι η Αλεξάνδρεια, τα Ιεροσόλυμα, ο χώρος της Παλαιστίνης ήταν οι προτεραιότητές του. «Να είσαστε σίγουροι ότι στη διάρκεια της θητείας μου θα κάνω ότι είναι δυνατόν για να βρεθώ σε κάθε πόλη, σε κάθε ομογενειακή εστία, πιστεύοντας ότι η κάθε κοινότητα, ο κάθε ομογενής αποτελεί μια πολύτιμη οντότητα του ελληνισμού», δήλωσε ο κ. Μαγδαληνός.


Σταμάτησε η φυγή στην Αίγυπτο
Στα σοβαρά προβλήματα, τα οποία αντιμετωπίζουν στις χώρες διαμονής τους, κυρίως αυτές της Αφρικανικής ηπείρου, αναφέρθηκαν οι περισσότεροι από τους συνέδρους του 6ου Περιφερειακού Συνεδρίου Ασίας-Αφρικής του ΣΑΕ. Αντίθετα, η κατάσταση βελτιώνεται όλο και περισσότερο για τους Έλληνες της Αιγύπτου, καθώς όπως δήλωσε ο πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Καίρου, Χρήστος Καπαλής, τα τελευταία χρόνια, μετά την δυνατότητα που έδωσαν οι κυβερνήσεις των δύο χωρών, να μπορούν να λαμβάνουν οι ομογενείς μας τις συντάξεις τους από την Ελλάδα στην Αίγυπτο, σταμάτησε η φυγή τους. Ο κ. Καπαλής, πρότεινε την ανάληψη πρωτοβουλιών από την Ελλάδα, ώστε την περίοδο που θα έχει την προεδρία στην Ε.Ε. να δρομολογηθούν ευρωπαϊκά προγράμματα προς τις τρίτες χώρες, ώστε να μπορέσουν να μετάσχουν σε αυτά και οι ομογενείς μας, κυρίως οι νέοι επιχειρηματίες. Τέλος, επικροτώντας την πρωτοβουλία του ΣΑΕ, για τη δημιουργία του Εθνικού Ταμείου Ομογενών, δήλωσε ότι όταν ολοκληρωθεί η ίδρυσή του, η Κοινοτική Επιτροπή Καίρου θα είναι ένας από τους πρώτους χορηγούς με το ποσό των 5.000 ευρώ.





Συρρίκνωση λόγω εγκληματικότητας 
Για τα καίρια ζητήματα, που απασχολούν τους ομογενείς μας στη Νότια Αφρική, και κυρίως το μεγάλο θέμα της εγκληματικότητας και της υπάρχουσας ανασφάλειας, αναφέρθηκε ο ομογενής μας Αντώνης Παναγιώτου, από το Ντέρμπαν, που μίλησε για συρρίκνωση του ελληνισμού στην Αφρική, τονίζοντας ότι μεγαλώνει συνεχώς ο αριθμός των Ελλήνων της Αφρικής που σκέφτονται την Παλιννόστηση. Στο ίδιο πνεύμα, μίλησε και ο πρόεδρος της Ελληνικής κοινότητας Ζιμπάμπουε, Ιωάννης Στογιαννίδης, ενώ ο πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας, Νικόλαος Κατσιμπρής, ζήτησε από τις ελληνικές υπηρεσίες, να ασχοληθούν περισσότερο με τα κοινοτικά προγράμματα, από τα οποία μπορούν να επωφεληθούν οι ομογενείς μας, σημειώνοντας ότι από τα χρήματα ενός τέτοιου προγράμματος, θα μπορούσε να συντηρηθεί και να ανακαινισθεί το υπέροχο κτίριο του Ελληνικού Νοσοκομείου της Αλεξάνδρειας, το οποίο θα μπορούσε στη συνέχεια να χρησιμοποιηθεί για την περίθαλψη των ομογενών μας σε ολόκληρη την Αφρικανική ήπειρο.





«Μείναμε έλληνες, περιμένοντας το Πάσχα»
Ο πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας στη νέα πόλη της Ιερουσαλήμ, Αναστάσης Δαμιανός, στάθηκε κι αυτός στα προβλήματα των ομογενών μας, εξαιτίας των οποίων αναγκάζονται να φεύγουν από τις εστίες τους και πρότεινε έναν καλύτερο συντονισμό, παρόμοιο με αυτόν του Παγκόσμιου Εβραϊκού Συμβουλίου «Τζους Έϊτζενσι». Ο Αναστάσης Δαμιανός, παιδί Ελλήνων τέταρτης γενιάς, γεννήθηκε σε ένα χωριό, κοντά στην Ιερουσαλήμ όπου η δική του, ήταν η μόνη ελληνική οικογένεια.
«Περιμέναμε κάθε χρόνο πως και πως τον ερχομό του Πάσχα, να έρθουν οι προσκυνητές από την Ελλάδα, για να ανταλλάξουμε λίγα λόγια στα ελληνικά και να διατηρήσουμε τη γλώσσα μας», αφηγήθηκε συγκινημένος.



Οι εφιαλτικές συνθήκες στην Παλαιστίνη 
Τις εφιαλτικές συνθήκες που επικρατούν στην Παλαιστίνη, περιέγραψε η πρόεδρος του Συλλόγου Ελληνίδων Παλαιστίνης, Μαργαρίτα Καπετανέα, σημειώνοντας ότι η κατάσταση που δημιουργήθηκε από την περασμένη άνοιξη, έφερε σε κατάσταση πείνας και εξαθλίωσης τον παλαιστινιακό λαό και μεταξύ αυτού και τους Έλληνες. 

Η κ. Καπετανέα υπογράμμισε το σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισε το Ελληνικό Καραβάνι Αλληλεγγύης, το οποίο, σε συνεργασία με τον Σύλλογο Ελληνίδων Παλαιστίνης, που αριθμεί 40 μέλη, επιδοτεί τις σπουδές ορφανών παιδιών και παιδιών εργατικών οικογενειών. 
Αναφερόμενη στη παλαιστινιακό πρόβλημα η κ. Καπετανέα τόνισε ότι οι ίδιοι οι Ισραηλινοί, βλέπουν πλέον το πόσο αδιέξοδη είναι η πολιτική Σαρόν, του οποίου η εγκληματική πολιτική τρέφει τους εξτρεμιστές της «Χαμάς». Τέλος τόνισε ο παλαιστινιακός λαός στηρίζει μεγάλες ελπίδες στην ελληνική προεδρία στην Ε.Ε. και καταλήγοντας είπε ότι Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι, είναι καταδικασμένοι να ζήσουν μαζί στο μέλλον, γι' αυτό, όπως ανέφερε, δυναμώνουν οι φωνές της λογικής, κυρίως στο Ισραήλ. 



Ο ελληνισμός στη Ζιμπάμπουε 
Ο πρόεδρος του συνεδρίου, Αντώνης Αντωνιάδης, πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας της Ζιμπάμπουε, ανέφερε ότι η δραματική πτώση του εθνικού νομίσματος της Ζιμπάμπουε, ίσως οδηγήσει τους περίπου 2.000 ομογενείς μας που απέμειναν στη χώρα, να την εγκαταλείψουν, καθώς οι μικρές περιουσίες που είχαν σχηματίσει, βλέπουν να εξανεμίζονται από τη μία στιγμή στην άλλη. Τόνισε, επίσης, ότι η Ελλάδα, θα πρέπει να καθορίσει μία σύνταξη ανθρωπιάς για τους απόδημους.


Το πρόγραμμα «Ελληνιάδα»
Στο πλαίσιο του Συνεδρίου, ο Γραμματέας του ΣΑΕ, Γιώργος Παπαδόπουλος, παρουσίασε το πρόγραμμα «Ελληνιάδα». Με την ίδρυση του ΣΑΕ, γεννήθηκε στους κόλπους των αποδήμων, η ιδέα της συνάντησης των νέων Ελλήνων όπου γης, σε μια κορυφαία διοργάνωση στην πρωτεύουσα του Οικουμενικού Ελληνισμού, στη Θεσσαλονίκη. Σήμερα η ιδέα ωρίμασε και για την υλοποίηση της συστάθηκε η Αστική Εταιρία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με την επωνυμία «Ελληνιάδα». Σκοπός της, είναι η ισχυροποίηση των δεσμών μεταξύ των Ελλήνων της διασποράς καθώς και με την Ελλάδα και η ανάδειξη της δημιουργικότητας του Ελληνισμού μέσω του Αθλητισμού και του Πολιτισμού. Αυτό επιτυγχάνεται με τον θεσμό των «Ελληνιάδων», που θα διοργανώνονται κάθε δύο χρόνια στη Θεσσαλονίκη.

Η πρωτοβουλία αυτή υποστηρίζεται και ενισχύεται οικονομικά από τα υπουργεία Εξωτερικών και Πολιτισμού. Στόχοι είναι η ενίσχυση των δεσμών μεταξύ των νέων του Ελληνισμού, η γνωριμία των νέων που ζουν στην Ελλάδα με ολυμπιακά αθλήματα που δεν είναι διαδεδομένα, η ανάδειξη και αξιοποίηση αθλητικών ταλέντων, η ανάδειξη των αθλητικών δραστηριοτήτων και η ανάδειξη της καλλιτεχνικής δημιουργίας της νέας γενιάς.
Όπως ανέφερε ο κ. Παπαδόπουλος, η διοργάνωση της 1ης Ελληνιάδας θα γίνει τον Ιούνιο του 2003.



 Τα ομογενειακά ΜΜΕ
Στο σημαντικότατο έργο που επιτελούν τα ομογενειακά μέσα ενημέρωσης ενισχύοντας την εθνική συνείδηση και κρατώντας ζωντανή την κοινωνία των Ελλήνων αποδήμων αναφέρθηκε στην ομιλία του στο 6ο Συνέδριο του ΣΑΕ Ασίας – Αφρικής, που πραγματοποιείται στο Γιοχάνεσμπουργκ, ο Γενικός Διευθυντής του Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων, Σπύρος Κουζινόπουλος, που μετέφερε και το χαιρετισμό του υπουργού και του υφυπουργού Τύπου, Χρήστου Πρωτόπαπα και Τηλέμαχου Χυτήρη .
Επισήμανε ότι η πατρίδα οφείλει πολλά στον ομογενειακό τύπο, ο οποίος ανανεωμένος, εμπλουτισμένος, προσαρμοσμένος στις νέες συνθήκες, θα συνεχίσει να δίνει τη δική του μάχη.




Το προεδρείο του Συνεδρίου
Πρόεδρος του Συνεδρίου, ήταν ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών
Κοινοτήτων Ζιμπάμπουε, Αντώνης Αντωνιάδης και Γραμματεία οι Γεωργία Βαλλινδρά, από την Τρίπολη της Λιβύης και Ευθαλία Γερογιάννη, από την Ιορδανία. Στην Επιτροπή ψηφισμάτων, μετείχαν οι Νικόλαος Βαδής (Ιερά Μονή Σινά) και Κώστας Πιστικός (Μαρόκο).



Η προετοιμασία του ΑΘΗΝΑ 2004
Ενδιαφέρουσα, ήταν η ομιλία στο συνέδριο του Γενικού Γραμματέα Ολυμπιακών Αγώνων κ.Κων. Καρτάλη, που αναφέρθηκε στις προετοιμασίες του 2004, ενώ στο πλαίσιο του συνεδρίου, πραγματοποιήθηκε και συμπόσιο με θέμα « ΑΘΗΝΑ 2004- Εθελοντισμός, Απόδημος Ελληνισμός και Φιλέλληνες».

Στο συμπόσιο, απηύθυνε χαιρετισμό ο πρόεδρος της Εθνικής Ολυμπιακής Επιτροπής της Νοτίου Αφρικής, Dr. Sarn Ramsamy και μίλησαν ο συγγραφέας Γιώργος Μπίζος με θέμα «Απόδημος Ελληνισμός και Φιλέλληνες», ο καθηγητής ιστορικός Ευθύμιος Σουλογιάννης με θέμα «Η Ελληνική πνευματική παράδοση στην Αφρική και το μέλλον της ελληνικής παιδείας στην αφρικανική ζωή» και η καθηγητής του πανεπιστημίου RAU, Ben Hendrickx, με θέμα «Η Ελληνική γλώσσα στα πανεπιστήμια της Νοτίου Αφρικής».



Τα ψηφίσματα
Με τη λήξη του 6ου συνεδρίου του ΣΑΕ Ασίας-Αφρικής, οι σύνεδροι ενέκριναν ομόφωνα ψηφίσματα για το Κυπριακό, ενώ εκδηλώνουν τη συμπαράστασή τους στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ.κ. Ειρηναίο και διαμαρτύρονται για την αναβλητικότητα του Ισραήλ ως προς την αναγνώριση του.

Ιδιαίτερο ψήφισμα, εκδόθηκε για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ομογενείς μας σε αυτές τις δύο ηπείρους. Συγκεκριμένα: 

-Στρατολογικά: Μείωση της στρατιωτικής θητείας των ομογενών μονίμων κατοίκων εξωτερικού και μεταναστών, σε αναλογία με τη μείωση της θητείας στην Ελλάδα. Απαλλαγή της στρατιωτικής θητείας για τους ομογενείς που επιστρέφουν στην Ελλάδα για μόνιμη εγκατάσταση και είναι έγγαμοι ή προστάτες οικογένειας. 

-Κοινωνική ασφάλιση: Να δοθούν συντάξεις στους ομογενείς στον τόπο διαμονής τους σε χώρες όπου το συνταξιοδοτικό σύστημα είναι χαμηλού επιπέδου και αγγίζει τα όρια της φτώχειας. Μείωση των τελών για έκδοση και ανανέωση διαβατηρίων στο ισχύον επίπεδο της Ελλάδος. Αποστολή ατόμων τρίτης ηλικίας σε κατασκηνώσεις στην Ελλάδα και κάλυψη από το υπουργείο υγείας-πρόνοιας των εξόδων μεταφοράς τους. Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για τους ομογενείς που επιστρέφουν στην Ελλάδα και δεν έχουν ασφαλιστική κάλυψη.

-Ιθαγένεια, υπηκοότητες: Μέριμνα από το υπουργείο Εξωτερικών για τους συζύγους των Ελληνίδων στις περιοχές όπου υπάρχουν ειδικές περιπτώσεις, όπως π.χ. σε Παλαιστίνη, Ισραήλ, Ιράκ, Ιράν, Συρία, Ιορδανία, Λίβανο κ.α. Να καταβληθούν προσπάθειες από το ΥΠΕΞ προκειμένου οι Αιγυπτιώτες έλληνες να αποκτήσουν και την Αιγυπτιακή υπηκοότητα. 

-Εκπαιδευτικά: Δημιουργία νομοθετικού πλαισίου για τον διορισμό κατ΄ εξαίρεση ομογενών εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στον τόπο καταγωγής τους. Καθιέρωση υποτροφιών για ομογενείς φοιτητές και φοιτήτριες για ανώτατες σπουδές, οι οποίοι δεσμεύονται ότι μετά την απόκτηση του πτυχίου τους θα επιστρέψουν για να καλύψουν ανάγκες στη χώρα καταγωγής τους. 

-Νεολαία : Συγκέντρωση πληροφοριών για τα αναγνωρισμένα από το ΔΙΚΑΤΣΑ πανεπιστήμια. Μεγαλύτερη προσοχή στα προγράμματα Ελληνομάθειας και αύξηση, με τη βοήθεια του υπουργείου Πολιτισμού, των Ιδρυμάτων Ελληνικού Πολιτισμού ανά τον κόσμο, έτσι ώστε η ελληνική γλώσσα και ο ελληνικός πολιτισμός να γίνουν ευρύτερα γνωστά. 

Εγκληματικότητα και κρίση διώχνουν τους Έλληνες

Η εγκληματικότητα και η οικονομική ύφεση, αφανίζουν τον ελληνισμό της Αφρικής. Και το κύμα φυγής των Ελλήνων από τη μαύρη ήπειρο, συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, με συνέπεια, Ελληνικές Κοινότητες που ήκμασαν στη διάρκεια του 20ου αιώνα, να συρρικνώνονται συνεχώς.


Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού, το 1996 ζούσαν μόνιμα στην αφρικανική ήπειρο περισσότεροι από 140.000 ομογενείς μας. Και από αυτούς οι περισσότεροι (120.000) στη Νότια Αφρική και οι υπόλοιποι στην Αίγυπτο (5.000), το Ζαίρ (5.000), τη Ζιμπάμπουε (4.000), το Καμερούν (1.200), το Μαλάουϊ (800), τη Ζάμπια (700), το Σουδάν (700), την Τανζανία (300), τη Νιγηρία (300), την Κένυα (200), το Μαρόκο (180), την Μποτσουάνα (150), το Τζιμπουτί (150), τη Μαγαδασκάρη (60), την Ακτή Ελεφαντοστού (60), την Τηνυσία (50), τη Σενεγάλη (50) κλπ. Από αυτούς, είναι ζήτημα εάν έχουν μείνει τα 2/3, μάλιστα κάποιοι ισχυρίζονται ότι ίσως έχει μειωθεί στο μισό ο αριθμός των Ελλήνων της Αφρικής.
Το οικονομικό πρόβλημα, απασχολεί την ομογένεια της μαύρης ηπείρου στο σύνολό της και όχι μόνο τους έλληνες επιχειρηματίες που είναι εγκατεστημένοι στις διάφορες χώρες της. Για να πάρουμε ως παράδειγμα τη Ζιμπάμπουε, παλιά το νόμισμά της ήταν ίσο με το αμερικανικό δολάριο. Σήμερα, δίνει κανείς 200 για ένα δολάριο. Το ίδιο με τη Νότια Αφρική, όπου παλιότερα, το εθνικό της νόμισμα, το ραν, ήταν ίσο με το αμερικανικό δολάριο. Τώρα, η αντιστοιχία είναι 10-11 ραν για ένα δολάριο.





Ο εφιάλτης της εγκληματικότητας
Από τα πλέον σοβαρά προβλήματα, που αντιμετωπίζουν οι έλληνες της Νοτίου Αφρικής, μαζί με τον υπόλοιπο πληθυσμό, είναι το θέμα της ασφάλειας. Η εγκληματικότητα αυξάνεται δραματικά όχι μόνο στις φτωχογειτονιές, αλλά και στις πλούσιες συνοικίες λευκών και μαύρων. Το βράδυ, οι πόλεις ερημώνουν, ενώ όσοι έχουν την οικονομική δυνατότητα χρησιμοποιούν σεκιουριτάδες για να προστατευθούν. Τα αυτοκίνητα τη νύχτα, δεν σταματούν στα φανάρια και τις διαβάσεις, καθώς έχουν σημειωθεί χιλιάδες επιθέσεις από συμμορίες, που σπάζουν τα τζάμια των αυτοκινήτων, ενώ οι επιβάτες είναι μέσα, για να αρπάξουν τσάντες και ότι άλλο μπορούν. Υπολογίζεται ότι κάπου 250 συμπατριώτες μας βρήκαν το θάνατο στη Νότια Αφρική τα τελευταία χρόνια στη διάρκεια επιθέσεων. Κι όλα αυτά, σε αντίθεση με τα άλλα αφρικανικά κράτη όπου δεν υπάρχει εγκληματικότητα.
Η εγκληματικότητα είναι τέτοια, ώστε στην ελληνική κοινότητα του Γιοχάνεσμπουργκ, που είναι η πιο παλαιά της Νοτίου Αφρικής και η οποία αριθμούσε πριν μία δεκαετία, 3.680 μέλη, σήμερα είναι ζήτημα εάν της έχουν απομείνει 20 – 30 μέλη. Κι αυτό, διότι κανείς λευκός πλέον δεν πηγαίνει στην παλιά πόλη, στο ντάουτάουν και κατά συνέπεια και στην εκκλησία.




Ο Συντονιστής του ΣΑΕ Ασίας - Αφρικής
Τα προβλήματα των Ελλήνων της αφρικανικής ηπείρου, από την Αίγυπτο μέχρι τη Νότια Αφρική, δεν είναι ίδια με τα προβλήματα των ομογενών μας της Ευρώπης ή της Αμερικής. Όπως μας εξηγεί ο Συντονιστής του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού για την Ασία και την Αφρική, Βασίλης Μαγδαληνός, «σε εμάς, κύριο θέμα είναι το μέλλον που δεν υπάρχει, οι περιουσίες μας που χάνονται. Και κοντά σε όλα αυτά, το μέγα θέμα της Παιδείας. Τα περισσότερα από τα παιδιά μας που παίρνουν το απολυτήριο από το Λύκειο, κατά 90% περίπου, φεύγουν στην Αγγλία ή την Αυστραλία. Όσον αφορά τους μεγάλους σε ηλικία, αυτό που τους βασανίζει, είναι ότι δεν έχουν συντάξεις σε όλα τα «μαύρικα» κράτη της Αφρικής, εκτός από την Αίγυπτο, που έχει συνάψει διμερείς σχέσεις με την Ελλάδα και επωφελείται με τη μεταφορά των συντάξεων, τις οποίες μπορούν οι εκεί ομογενείς μας να τις παίρνουν στην Αλεξάνδρεια, το Κάϊρο και τις άλλες πόλεις της Αιγύπτου, γεγονός που συνέβαλε στη διατήρηση του ελληνικού στοιχείου τα τελευταία χρόνια. Όμως, από την Αίγυπτο και κάτω δεν υπάρχει καθόλου σύνταξη. Ούτε εδώ στη Νότια Αφρική, ούτε πουθενά αλλού».

Ανασφάλεια
Η ανασφάλεια είναι τέτοια ώστε - όπως μας εξηγεί ο 57χρονος Συντονιστής του ΣΑΕ Ασίας-Αφρικής, που μετανάστευσε το 1963 στη Νότια Αφρική και σήμερα έχει δικές του επιχειρήσεις στις οποίες απασχολούνται πάνω από 100 άτομα- πολλοί είναι εκείνοι που λίγο μετά που θα βγουν στη σύνταξη, αυτοκτονούν. Και μόνο όσοι δεν έχουν δικό τους σπίτι, παίρνουν ένα μικρό βοήθημα από το κράτος 500 ραν το μήνα, δηλαδή 15.000 δραχμές περίπου.
«Η κατάσταση για τους μη ευκατάστατους έλληνες είναι δύσκολη. Όσο γι΄ αυτούς που είχαν κάποτε μεγάλες περιουσίες, μπορεί και σήμερα να ζουν καλά, αλλά βρίσκονται σε κατάσταση συνεχούς άγχους, καθώς αυτές τις περιουσίες πλέον δεν μπορείς να τις αξιοποιήσεις, ούτε να τις πουλήσεις», εξηγεί.

Κλείνουν εκκλησίες
Ένα άλλο πρόβλημα, είναι αυτό της Εκκλησίας. Όλες οι ορθόδοξες εκκλησίες που διατηρούσαν οι ελληνικές κοινότητες στη Μοζαμβίκη, στη Μποτσουάνα, στη Ζάμπια και αλλού, έχουν κλείσει, καθώς δεν έβγαιναν οικονομικά. Έφτασε στο σημείο να έχει οικονομικά προβλήματα ακόμη και η Εκκλησία στη Νότια Αφρική, καθώς κοστίζει όχι μόνο η συντήρηση ενός ναού, αλλά επίσης ο μισθός του ιερέα, το σπίτι που μένει κλπ.
«Στη Ν. Αφρική», σημειώνει ο κ. Μαγδαληνός, «προσπαθούμε να διατηρήσουμε τις υπάρχουσες εκκλησίες. Όμως πολύ φοβάμαι ότι θα έλθει γρήγορα η ώρα, σε μία πενταετία το αργότερο, που θα τεθεί θέμα ύπαρξης. Και όλα αυτά, καθώς η ομογενειακή νεολαία στην αφρικανική ήπειρο, ιδιαίτερα στη Νότια Αφρική, φεύγει. Πάει σε άλλες χώρες. Ιδιαίτερα στην Αυστραλία».
Τελευταία, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, ανοίγει τις πόρτες των εκκλησιών όχι μόνο στους έλληνες, αλλά και στις άλλες εθνότητες, στους έγχρωμους πολίτες. Μία συγκινητική ομαδική βάπτιση 105 μαύρων παιδιών στην ορθοδοξία, ζήσαμε κι εμείς στη διάρκεια της παραμονής μας στη Νοτ. Αφρική. Και μάλιστα βάπτιση, με αναδόχους δύο βουλευτές του ελληνικού κοινοβουλίου, τους Στ. Ματζαπετάκη (ΠΑΣΟΚ) και Π. Φουντουκίδου (ΝΔ), με την ευκαιρία της παρουσίας τους στο περιφερειακό συνέδριο του ΣΑΕ Ασίας-Αφρικής, που πραγματοποιήθηκε από 1-3 Νοεμβρίου στο Γιοχάνεσμπουργκ και την έναρξη του οποίου κήρυξε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κ. Στεφανόπουλος.
«Βλέπετε, ο Θεός, δεν διαχωρίζει τους ανθρώπους σ άσπρους και μαύρους, αλλά αναφέρεται μόνο σε χριστιανούς. Σε ορισμένους, ίσως δεν αρέσουν αυτά τα ανοίγματα. Πιστεύω όμως ότι είναι συνήθεια και ότι θα το ξεπεράσουν» παρατηρεί ο Συντονιστής του ΣΑΕ.

Πρόβλημα με το ΔΙΚΑΤΣΑ
Κοντά σε όλα αυτά, είναι και άλλα επίσης σοβαρά ζητήματα, όπως του ΔΙΚΑΤΣΑ, που δεν αναγνωρίζει τα διπλώματα αρκετών πανεπιστημιακών σχολών της Ν. Αφρικής ή πάλι, για σχολές που τις αναγνωρίζει, εφαρμόζει για τους πτυχιούχους τους ομογενείς μας μια χρονοβόρα διαδικασία. Υποβάλει κανείς αίτηση και το ΔΙΚΑΤΣΑ δεν σου απαντά με ένα ναι ή ένα όχι, αλλά μπορεί να περνάνε ένα, δύο τρία ή και τέσσερα χρόνια, χωρίς να πάρει απάντηση. Αυτό κουράζει τα παιδιά μας, που αγανακτούν και αντί να περιμένουν τόσα χρόνια την απάντηση του ελληνικού κράτους, πάνε σε άλλη χώρα.
Στα άλλα κράτη της Αφρικής, είναι περισσότερα τα προβλήματα. Απέμειναν λίγοι ομογενείς μας, σε κάποιες χώρες μόνο 120-150 έλληνες. Παρ΄ όλα αυτά, δεν έχουν απομονωθεί, αλλά αντίθετα, διατηρούν τη θρησκεία, τη γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμά μας.
Ένα από τα θέματα που τέθηκαν στο συνέδριο από αρκετούς συνέδρους από την αφρικανική ήπειρο και το έθεσε και ο αναπληρωτής πρόεδρος του ΣΑΕ, Στέφανος Ταμβάκης, είναι και αυτό της καθιέρωσης του θεσμού του ομογενειακού βουλευτή. Ένα σύστημα παρόμοιο με αυτό που έχουν οι Πορτογάλοι, οι οποίοι διαθέτουν 3-4 βουλευτές στο κοινοβούλιό τους που εκπροσωπούν την ομογένειά τους. Και η πρόταση είναι να υπάρχουν στο ελληνικό κοινοβούλιο από ένας βουλευτής από τις τέσσερις ηπείρους: Ένας Αφρική, ένας Αμερική, ένας Αυστραλία και ένας Ασία – Αφρική. «Βέβαια», εξηγεί ο κ. Μαγδαληνός, «δεν είναι δυνατό οι έλληνες του εξωτερικού να επηρεάζουν με την ψήφο τους την πορεία στο εσωτερικό της χώρας. Όμως, θα πρέπει να ακούγεται πιο δυνατή η φωνή της ομογένειας. Οι απόδημοι Έλληνες, αν και έχουν προσφέρει πάρα πολλά στην πατρίδα, δεν θέλουν και πολλά πράγματα από τη μητέρα – Ελλάδα. Μόνο να μας βοηθήσει να διατηρήσουμε τη γλώσσα, τον Πολιτισμό, την παιδεία και τη θρησκεία μας. Όλα τα άλλα, σιγά – σιγά τα βρίσκουμε μόνοι μας».

Δάκρυα για τον Πρόεδρο…



Συγκλόνισε με την ομιλία του, για μία ακόμη φορά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωστής Στεφανόπουλος, κάνοντας 2.000 περίπου ομογενείς μας που τον άκουγαν στο ελληνικό εστιατόριο «Άγιος Γεώργιος» του Γιοχάνεσμπουργκ να κλαίνε, να χειροκροτούν και να σηκώνουν τα χέρια από ενθουσιασμό.
Απαντώντας στην προσφώνηση του προέδρου της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων Ν. Αφρικής κ. Μανίκα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, άρχισε να λέει στους απόδημους αδελφούς μας τι επρόκειτο να πει στα εγγόνια του για αυτά που είδε στο ταξίδι του. με τα οποία μένω μαζί και δύο άλλα μικρότερα που δεν θα καταλάβαιναν τι θα τους διηγηθώ, αλλά θα σας περιγράψω τι θα πω στα εγγόνια μου, που δεν ξέρουν πολλά πράγματα.
«…Θα τους πω ότι είδα τους έλληνες της Ν. Αφρικής. Θα μου πουν τα εγγόνια μου: Και σε τι διαφέρουν από τους άλλους έλληνες;. Θα τους απαντήσω: Σε τίποτα και σε πάρα πολλά. Δεν διαφέρουν σε τίποτα, γιατί είναι το ίδιο έλληνες με όλους εμάς. Αλλά, διαφέρουν σε πάρα πολλά, για να μην πω γιατί, ίσως γιατί είναι καλύτεροι από τους άλλους. Είναι καλύτεροι από εμάς που ζούμε στην Ελλάδα.


Ένας έλληνας που ζει στην Ελλάδα, δεν χρειάζεται καμία προσπάθεια για να νιώθει έλληνας. Το πρωί έλληνας ξυπνά, το μεσημέρι έλληνας τρώει, το βράδυ έλληνας κοιμάται, με έλληνες μιλάει. Αλλά εδώ στη Ν. Αφρική και αλλού, για να είναι κανείς έλληνας, πρέπει να έχει πολύ μεγάλη ελληνική καρδιά. Και εσείς την έχετε. Και γι` αυτό είστε πολύ καλύτεροι από εμάς τους άλλους.
Γνώρισα ανθρώπους που έχουν γεννηθεί εδώ, που είναι δεύτερης και τρίτης γενιάς. Γνώρισα ανθρώπους που ήρθαν εδώ, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη σε χρόνια που η Ελλάδα μας δεν μπορούσε να τους προσφέρει ό,τι επιθυμούσαν. Και σήμερα, αποτελούν ένα πολύτιμο κομμάτι αυτής της πολυεθνικής νοτιοαφρικανικής κοινωνίας. Αποτελούν ένα πολύτιμο κομμάτι και για τον Ελληνισμό και για τη Ν. Αφρική. Είμαστε υπερήφανοι για σας. Γιατί σας γνωρίζουμε τώρα καλά και ξέρουμε με ποιους ανθρώπους έχουμε να κάνουμε. Ξέρουμε την πρόοδό σας, ξέρουμε τι έχετε προσφέρει σε αυτό τον περίφημο τόπο.
Θα μπορούσα να λέω στα εγγόνια μου πολλά πράγματα, διηγούμενος τα θαυμάσια της Ν. Αφρικής. Αλλά, τώρα επιτρέψτε μου να επιχειρήσω, όχι να περιγράψω το τι είδα, αλλά να περιγράψω τα αισθήματά μου. Είναι δυσκολότερο αυτό, γιατί χρειάζεται κανείς να χρησιμοποιήσει καλύτερες λέξεις και είναι πιο δύσκολο να περιγράψει αόριστα και άϋλα πράγματα, ενώ τα ειδικά πράγματα ξέρει καλά να τα περιγράφει.
Τα αισθήματά μου, λοιπόν, και όχι μόνο τα δικά μου, αλλά μιλάω εκ μέρους όλων των Ελλήνων, είναι αισθήματα που προκαλούν τα δάκρυα. Και μη νομίσετε ότι λέω ψέματα. Και τώρα, αυτή τη στιγμή που σας μιλάω, κοντά στη συγκίνηση ευρίσκομαι. Είναι η συγκίνηση που νιώθουν αδέλφια που έχουν καιρό να ειδωθούν όταν ξανασυναντιώνται. Μα, τόσο πολύ; Μήπως υπερβάλεις; Μπορεί κάποιος από σας να μου πει. Έτσι αμέσως γίναμε αδέλφια, χωρίς να έχουμε συγγενικούς δεσμούς;


Δεν χρειάζονται συγγενικοί δεσμοί για να συναντά ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας τους έλληνες του εξωτερικού. Χρειάζεται το όνομα το κοινό το ελληνικό και αυτό φθάνει για να αισθανθούμε μεταξύ μας συγγενείς και κάτι περισσότερο.
Έρχεστε συχνά στην Ελλάδα, συναντάτε τους δικούς σας, τους ξαναβλέπετε, νιώθετε πάλι την αγάπη για την πατρίδα, για τους ανθρώπους σας. Και εγώ που έρχομαι σε έναν τάχα ξένο τόπο, νιώθω ότι ξαναβρίσκω ανθρώπους που τους ήξερα, ανθρώπους που έχω ζήσει μαζί τους. Ανθρώπους, που κι αν δεν θυμάμαι τα ονόματά τους -και συγχωρείστε με, πώς είναι δυνατό να θυμηθώ τα ονόματα τόσων ανθρώπων που γνώρισα σήμερα- θα σας βεβαιώσω ότι θα συντηρήσω, όχι την ανάμνηση των προσώπων τους - και αυτή συγκεχυμένη θα την έχω στο μυαλό μου - την ανάμνηση της γνωριμίας τους. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Γιατί, γνώρισα σπουδαίους ανθρώπους, πετυχημένους επιστήμονες, μεγάλους επιχειρηματίες, αλλά και μικρότερους. Τι σημασία έχει το μέγεθος των επιχειρήσεων και τι σημασία έχει το μέγεθος της επιτυχίας στη ζωή; Η επιτυχία του ελληνικού πατριωτισμού μετράει, το εθνικό συναίσθημα. Και αυτό το μέτρημα δεν μπορεί κανείς να το προσδιορίσει με αριθμούς, ούτε με λόγια. Είναι ένα γενικό αίσθημα ειλικρινούς πατριωτισμού και αγάπης για την πατρίδα, για την Ελλάδα. Την ένιωσα αυτή την αγάπη. Εγώ δεν μπόρεσα να τους προσφέρω τόση αγάπη, που αυτοί προσφέρουν, μέσω του δικού μου προσώπου προς την πατρίδα μας.
Είναι πολύτιμη η παρουσία σας για τη Ν. Αφρική. Είναι πολύτιμη και για την Ελλάδα. Σας έχει χάσει, κατά κάποιο τρόπο, η Ελλάδα, γιατί είσαστε μακριά της. Αλλά, σας κερδίζει κάθε φορά που τη σκέπτεστε. Σας ξανακερδίζει κάθε φορά που μιλάτε ελληνικά. Και για όσους δεν ξέρουν ελληνικά, σας ξανακερδίζει, διότι μιλάτε για την Ελλάδα, για όσους θυμόσαστε τις ρίζες σας, για όσους θυμόσαστε τους προγόνους σας. Για όλους αυτούς τους λόγους, η συγκίνησή μου είναι βαθιά. Και θέλω να σας βεβαιώσω ότι συνοδεύεται και από μια μεγάλη υπερηφάνεια, όπως είπα και προηγούμενες.


H Ελλάδα, σας έχει πολύ-πολύ ανάγκη. Σας έχει ανάγκη γιατί δεν είναι διατεθειμένη να χάσει ούτε ένα από τα παιδιά της. Κάθε ένας έλληνας που παύει να είναι έλληνας και ξεχνά την πατρίδα του, είναι μια μεγάλη καταστροφή για την Ελλάδα. Μα, έστω και ένας, έστω και ένας. Η Ελλάδα χαίρεται όταν μαθαίνει ότι τα παιδιά της στην ξένη γη, στην ξένη χώρα, κρατάνε, όπως είμαι βέβαιος -το είδα με τα μάτια μου, το άκουσα και από τον πρόεδρο, προ ολίγου, το είδα στο σχολείο- ότι κρατάτε όλα τα ήθη και όλα τα έθιμα, όλες τις ελληνικές συνήθειες. Και μάλιστα, τις κρατάτε κατά έναν τρόπο, που πιστεύω ότι σας ξεχωρίζει από τις άλλες Κοινότητες. Σας ξεχωρίζει κατά τρόπο που να σας κάνει να στέκεστε ψηλότερα από αυτές. Γιατί, πιστεύω ότι άλλες Κοινότητες δεν έχουν αυτό το δεσμό που έχουν μεταξύ τους οι έλληνες. Δεν ξέρω ποιες άλλες Κοινότητες, φαντάζομαι από όλο τον κόσμο θα είναι. Δεν αισθάνονται αυτή την ανάγκη να βρίσκεται ο ένας μαζί με τον άλλον. Δεν αισθάνονται την ανάγκη να έχουν κοινότητες. Δεν αισθάνονται την ανάγκη να επικοινωνούν μέσω των Κοινοτήτων ο ένας με τον άλλον και να βρίσκονται σε ένα στενό δεσμό».
Και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, βαθιά συγκινημένος, κατέληξε:
«Όλα αυτά μας κάνουν υπερήφανους. Και έτσι τα αισθήματα για τα οποία θέλησα να σας μιλήσω προηγουμένως είναι συγκίνηση, αγάπη και υπερηφάνεια. Και μία πολύ-πολύ μεγάλη ικανοποίηση ότι η Ελλάδα είναι ζωντανή, τόσο ζωντανή, σε ένα ξένο τόπο».

Η μάστιγα του Εϊτζ

Η πανδημία του έϊτζ στην Αφρική, είναι πολύ χειρότερη απ' ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς, καθώς εξαπλώνεται με ρυθμούς ταχύτερους και από αυτούς των πιο απαισιόδοξων προβλέψεων και θα προκαλέσει συρρίκνωση πληθυσμού στις χώρες που πλήττονται περισσότερο από τη θανατηφόρα νόσο.
Στη διεθνή διάσκεψη για το έϊτζ, που πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο πρόπερσι στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής, εκπρόσωποι της αμερικανικής κυβέρνησης δήλωσαν ότι πάνω από 34 εκατομμύρια ανθρώπων, έχουν προσβληθεί από τον ιό του έϊτζ στην Αφρική, και από αυτά τα 24,5 εκατομμύρια ζουν στην υποσαχάρια Αφρική.
Η επιδημία του έϊτζ θα έχει εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις στους πληθυσμούς καθώς η ασθένεια αυτή σκοτώνει παιδιά και νέους. Με βάση τις εκτιμήσεις έως το 2003 προβλέπεται συρρίκνωση 0,1% έως 0,3% των πληθυσμών στην Μποτσουάνα, τη Νότια Αφρική και τη Ζιμπάμπουε. Ενώ, εάν δεν υπήρχε το έϊτζ, οι χώρες αυτές θα γνώριζαν πληθυσμιακή αύξηση της τάξης του 2% και πλέον. Έως το 2010, σε πολλές χώρες της νότιας Αφρικής το προσδόκιμο ζωής θα μειωθεί και θα φθάσει περίπου τα 30 χρόνια.
Το έϊτζ, που αποτελεί τη μεγάλη πληγή στη Νότια Αφρική. Στην περιοχή του Γιοχάνεσμπουργκ, υπολογίζεται από τους επιστήμονες ότι σε κάθε 10 παιδιά, τα 5,5 από αυτά, έχουν έϊτζ. Ενώ στην περιφέρεια του Νατάλ, όπου είναι εγκατεστημένοι οι ζουλού, σε κάθε 10 παιδιά τα 6,5 έχουν έϊτζ. Λένε, θεωρητικά και πρακτικά, ότι είναι 70% του πληθυσμού με έϊτζ. Ενώ σύμφωνα με τις στατιστικές, μέχρι το έτος 2010, θα πεθάνουν πάνω από 12 εκατ. άτομα από έϊτζ.
Ο Βασίλης Μαγδαληνός, που γεννήθηκε το 1945 στο Ρούτσιο της Αρκαδίας και βρίσκεται στη Νότια Αφρική από το 1963, έχοντας δημιουργήσει μία πολύ δυναμική επιχείρηση στη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, το Γιοχάνεσμπουργκ, μας αναφέρει μία προσωπική του περίπτωση, για να δείξει τις διαστάσεις του προβλήματος:

Βιβλιογραφία