Ψηφιακή Παιδεία

Ο ομιλητής ξεκίνησε διευκρινίζοντας πως σκοπός του δεν είναι μια ακαδημαϊκή παρουσίαση της σκέψης του Πλάτωνα, αλλά το να αναζητήσει μια σύγχρονη εναλλακτική θεώρηση της εξουσίας.

Μια θεώρηση θετική· τέτοια που να καθιστά την εξουσία δεκτική εγκωμίων ακόμα και σ’ ένα στέκι αντεξουσιαστών ή – όπως είπε εμφατικά – κατ’ εξοχήν σ’ ένα στέκι αντεξουσιαστών.

Ο Πλάτων, είπε, είναι στην προσπάθεια αυτή ένας βοηθός ή οδηγός όσον αφορά τη γενική θέαση του ζητήματος και όχι τις επιμέρους λύσεις. Διότι, όπως υπογράμμισε, η σημασία των κλασικών βρίσκεται κυρίως στον τρόπο που θέτουν το πρόβλημα και λιγότερο στις απαντήσεις που δίνουν.

Βασική ιδέα της ομιλίας ήταν πως για τη νεώτερη σκέψη εξουσία και ελευθερία είναι αντίθετα πράγματα (εξουσία σημαίνει ετεροκαθορισμός ή ετερονομία, ενώ ελευθερία σημαίνει αυτοκαθορισμός ή αυτονομία), σε αντίθεση προς τη σωκρατική παράδοση και ειδικότερα τον Πλάτωνα, όπου ελευθερία και εξουσία είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Για να στηρίξει την ιδέα αυτή ο ομιλητής παρέπεμψε σε τρεις κατά βάση διαλόγους: την Πολιτεία, τον Λύση και τον Αλκιβιάδη Ι. Στάθηκε στο πρώτο βιβλίο της Πολιτείας και ειδικότερα στον διάλογο του Σωκράτη με τον Θρασύμαχο, δείχνοντας πώς μέσα από τη συζήτηση αυτή ο Πλάτων διακρίνει τη λειτουργίας της αρχής (εξουσίας) από τις παράπλευρες λειτουργίες που μπορεί να συνδέονται ή να συγχέονται μ’ αυτήν, όπως π.χ. το οικονομικό κέρδος των αρχόντων.

Στη συνέχεια επιχείρησε μια οντολογική θεώρηση αυτής της λειτουργίας αναλύοντας τη σχέση της φιλίας (όπως παρουσιάζεται στον Λύση) και αντιδιαστέλλοντας τον ναρκισσιστικό έρωτα του δήμου με τον πραγματικό διάλογο των ψυχών (σύμφωνα με τον Αλκιβιάδη). Κατέληξε έτσι στο συμπέρασμα πως η λειτουργία της αρχής (εξουσίας) προσφέρει στον άρχοντα την ηδονή της δημιουργίας και της υπηρεσίας του φίλου ή αγαπημένου αρχόμενου, κι αυτή είναι από μόνη της η «αμοιβή», το όφελος του άρχοντος, πέρα από άλλους μισθούς και κέρδη.

Κλείνοντας ο ομιλητής επεσήμανε πως σύμφωνα με τη θεώρηση αυτή δεν είναι η εξουσία που φθείρει τους άρχοντες αλλά η άγνοιά της. Η άγνοια δηλαδή της πραγματικής φύσης της εξουσίας ως υπηρεσίας των εξουσιαζόμενων και της οντολογικής «ικανοποίησης» που μπορεί να αντλήσει ο άρχων απ’ αυτό.