Α. ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ
Αναλύεται σε δευτερεύουσα αναφορική πρόταση.
α) ´Εναρθρη = δεικτική αντωνυμία (ίδιο γένος, αριθμό και πτώση με τη μετοχή + αναφορική αντωνυμία (στην ονομαστική στο γένος και αριθμό της μετοχής)
β) ´Αναρθρη = αναφορική αντωνυμία (στην ονομαστική στο γένος και αριθμό της μετοχής)
| ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ | ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ |
| α) προῃρούμην γράφειν οὐ τοὺςἐξηγουμένους. | προῃρούμην γράφειν οὐκ ἐκείνους οἳἐξηγοῦνται. |
| β) Ποτείδαιαν ἔχουσιν ἐπὶ τῷ ᾿Ισθμῷοὖσαν. | Ποτείδαιαν ἔχουσιν ἥ ἐστι ἐπὶ τῷ ᾿Ισθμῷ. |
Β. ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ
Αναλύεται σε δευτερεύουσα πρόταση μόνο όταν εξαρτάται από ρήματα που σημαίνουν αίσθηση, γνώση, μάθηση, μνήμη, δείξη, αγγελία, έλεγχο και μεταφράζεται με το ότι.
| ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ | ΕΙΔΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ |
| ὁρῶ τὰ πράγματα δυσκολίαν ἔχοντα. | ὁρῶ ὅτι τὰ πράγματα δυσκολίανἔχουσιν. |
Γ. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ
1) ΧΡΟΝΙΚΗ
Αναλύεται σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση.
α) Χρονικός σύνδεσμος + οριστική (πραγματικό)
β) Χρονικός σύνδεσμος + ἂν αορ. (συνήθως) + υποτακτική (προσδοκώμενο ή αόριστα επαναλαμβανόμενο στο παρόν και μέλλον)
γ) Χρονικός σύνδεσμος + ευκτική (αόριστα επαναλαμβανόμενο στο παρελθόν ή απλή σκέψη)
ΣΗΜ. Η επιλογή του κατάλληλου συνδέσμου εξαρτάται από τη μορφή της χρονικής σχέσης μεταξύ της μετοχής και της κύριας πρότασης.
σύγχρονο: ὅτε, ὁπότε, ἐνῷ
προτερόχρονο: ἐπεί, ἐπειδή, ἀφ᾿ οὗ
υστερόχρονο: ἕως, μέχρι
| ΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ | ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ |
| α) ταῦτα εἰπὼν ἐπαύσατο. | ταῦτα ἐπεὶ εἶπεν ἐπαύσατο. |
| β) τὰς τοῦ πατρὸς προαιρέσεις ἀναμνησθεὶς ἕξεις παράδειγμα. | τὰς τοῦ πατρὸς προαιρέσεις ὅταν ἀναμνησθῇς ἕξεις παράδειγμα. |
| γ) ἀδικεῖν ἐπιχειροῦσιν οὐκ ἐπέτρεπον. | ὁπότε ἀδικεῖν ἐπιχειροῖεν οὐκ ἐπέτρεπον. |
2) ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ
Αναλύεται σε δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση.
ἐπεί, ἐπειδή, ὅτι, διότι, ὡς + οριστική ή ευκτική του πλαγίου λόγου.
| ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ | ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ |
| πεπεικὼς ἐμαυτὸν ἀνέστηκα. | ἐπεὶ πέπεικα ἐμαυτὸν ἀνέστηκα. |
3) ΤΕΛΙΚΗ
Αναλύεται σε δευτερεύουσα τελική πρόταση.
ἵνα, ὅπως + υποτακτική ή ευκτική πλαγίου λόγου.
| ΤΕΛΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ | ΤΕΛΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ |
| πέμπουσιν εἰς διδασκάλωνμαθησομένους γράμματα. | πέμπουσιν εἰς διδασκάλων ἵνα μάθωσιγράμματα. |
4) ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ
Αναλύεται σε δευτερεύουσα υποθετική πρόταση.
Η υπόθεση καθορίζεται από τον υποθετικό λόγο που προκύπτει.
| ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ | ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ |
| εὖ φερομένης τῆς γεωργίας ἔρρωνται καὶ αἱ ἄλλαι τέχναι. | εἰ εὖ φέρεται ἡ γεωργία ἔρρωνται καὶ αἱ ἄλλαι τέχναι. |
| Λαβόντες ἐπιστάτην πολὺ ἄνδιήνεγκαν. | εἰ ἔλαβον ἐπιστάτην πολὺ ἄν διήνεγκαν. |
| Παραβὰς τις τοὺς νόμους δώσει δίκην. | ἐὰν παραβῇ τις τοὺς νόμους δώσει δίκην. |
| τοῖς πρώτοις ἀγῶσι σφαλέντες τὴν ἐλπίδα τοῦ φόβου ἔχουσι. | τοῖς πρώτοις ἀγῶσι ἐὰν σφαλῶσι τὴν ἐλπίδα τοῦ φόβου ἔχουσι. |
| νικῶν μὲν οὐκ ἂν θαυμάζοιο. | εἰ νικῴης μὲν οὐκ ἂν θαυμάζοιο. |
| χρηστοὺς μὲν ὄντας ἐτίμων. | εἰ μὲν εἶεν χρηστοὶ ἐτίμων. |
5) ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗ
Αναλύεται σε δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση.
α) εἰ καὶ + οριστική ή ευκτική, ἂν καὶ + υποτακτική (πραγματικό)
β) καὶ εἰ + οριστική ή ευκτική, καὶ ἂν + υποτακτική για καταφατική κύρια πρόταση — οὐδ’ εἰ + οριστική ή ευκτική, οὐδ’ ἂν + υποτακτική για αποφατική κύρια πρόταση (πιθανό ή αδύνατο)
ΣΗΜ. Η έγκλιση της υπόθεσης εξαρτάται από την απόδοση.
| ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ | ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ |
| α) δημοκρατίας οὔσης οὐκ ἔστι παρρησία. | εἰ καὶ ἔστι δημοκρατία οὐκ ἔστι παρρησία. |
| β) τῶν ἀθλητῶν δὶς τοσαύτην ρώμηνλαβόντων οὐδὲν ἂν πλέον γένοιτο τοῖς ἄλλοις. | καὶ εἰ λάβοιεν οἱ ἀθληταὶ δὶς τοσαύτην ρώμην οὐδὲν ἂν πλέον γένοιτο τοῖς ἄλλοις. |
6) ΤΡΟΠΙΚΗ
Δεν αναλύεται σε δευτερεύουσα πρόταση.
