11 Φεβρουαρίου 2012

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ - ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
1. Ειδικές προτάσεις
Εισάγονται: α) με το ὅτι (αντικειμενική κρίση-πραγματικό γεγονός)
β) με το ὡς (υποκειμενική κρίση)
Συντακτική θέση: α) υποκείμενο απρόσωπων ρημάτων ή απρόσωπων εκφράσεων
β) αντικείμενο σε ρήματα λεκτικά, δεικτικά, γνωστικά, αισθητικά
γ) επεξήγηση (σνθ .τοῦτο ταῦτα): η ειδική πρόταση συμπληρώνει την έννοια του ουσιαστικού.
Εκφέρονται με έγκλιση των προτάσεων κρίσεως :
1.απλή οριστική (πραγματικό)
2. δυνητική οριστική (μη πραγματικό)
3. δυνητική ευκτική (δυνατό να γίνει στο παρόν ή στο μέλλον)
4. ευκτική του πλάγιου λόγου, όταν εξαρτάται από ιστορικό χρόνο και δηλώνει ταυτόχρονα το πραγματικό σαν υποκειμενική γνώμη.
Οι φράσεις: οἶδ’ ὅτι(=το ξέρω, βέβαια), εὖ οἶδ’ ὅτι(=το ξέρω καλά, βεβαιότατα), δῆλον ὅτι (=προφανώς) έγιναν στερεότυπες βεβαιωτικές επιρρηματικές εκφράσεις. Βρίσκονται συνήθως στο τέλος της πρότασης.
2.Ενδοιαστικές προτάσεις
Εισάγονται με: α) μή, σπανίως, πως μή (φόβος μήπως γίνει κάτι ανεπιθύμητο)
β) μή ο (φόβος μήπως δε γίνει κάτι επιθυμητό)
Εξαρτώνται από ρήματα που σημαίνουν φόβο, δισταγμό, προσδοκία ή υποψία.
Εκφέρονται με: α) υποτακτική (προσδοκώμενο φόβος)
β) οριστική (φόβος πραγματικός)
γ) δυνητική οριστική (φόβος μη πραγματικός)
δ) ευκτική του πλαγίου λόγου (αν εξαρτάται από ρήμα Ι.Χ και δηλώνεται προσδοκώμενος φόβος σαν υποκειμενική γνώμη)
ε) δυνητική ευκτική (φόβος δυνατός στο παρόν ή στο μέλλον)
* Συντακτική θέση: υποκείμενο, αντικείμενο, επεξήγηση
3. Πλάγιες Ερωτηματικές προτάσεις
Εξαρτώνται από ρήματα:α) απορίας
β) άγνοιας – γνώσης
γ) αίσθησης
δ) ερώτησης
ε) φροντίδας – επιμέλειας
Εισάγονται με: α) εἰ, σπανίως ἐάν, ἂν: ολικής άγνοιας, μονομελείς.
β) εἰ-ἤ, εἲτε-εἲτε, πότερον (α)-ἢ : ολικής άγνοιας, διμελής.
γ) ερωτηματικές αντωνυμίες και ερωτηματικά επιρρήματα και με τις αντίστοιχες αναφορικές αντωνυμίες και αναφορικά επιρρήματα (Μερικής άγνοιας)
Εκφέρονται με :
1.απλή οριστική (πραγματικό)
2. δυνητική οριστική (μη πραγματικό)
3. δυνητική ευκτική (δυνατό να γίνει στο παρόν ή στο μέλλον)
4. ευκτική του πλάγιου λόγου, όταν εξαρτάται από ιστορικό χρόνο και δηλώνει ταυτόχρονα το πραγματικό σαν υποκειμενική γνώμη.
5. απορηματική υποτακτική (δηλώνουν απορία)
Συντακτική θέση: υποκείμενο, αντικείμενο, επεξήγηση
Πλάγιες ερωτηματικές του τρόπου
Εξαρτώνται από ρήματα φροντίδας- επιμέλειας κ.τ.ό
Εισάγονται με τα αναφορικά επιρρήματα όπως και ως
Εκφέρονται με: α)οριστική μέλλοντα (η φροντίδα αναφέρεται στο μέλλον)
β) σπανίως με ευκτική μέλλοντα του πλαγίου λόγου
γ) πολύ σπανίως με υποτακτική
Μετά από παράλειψη προστακτικών ὅρα (ή ὁρᾶτε), σκόπει (ή σκοπεῖτε) το ὅπως +οριστική μέλλοντα και σπανιότερα το ὅπως + υποτακτική αορίστου εμφανίζεται σαν
ανεξάρτητη κύρια πρόταση με προτρεπτική ή συμβουλευτική σημασία.
4. Αιτιολογικές προτάσεις
(Ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί της αιτίας)
Εισάγονται: α) με τα διότι, ἐπεί ἐπειδή
β) με το ὡς (υποκειμενική αιτιολογία)
γ) με το ὅτι (πραγματική αιτιολογία)
δ) με το εἰ (αμφισβητούμενη ή υποθετική αιτιολογία, μετά από ρήματα ψυχικού πάθους)
Μετά από ρήματα ψυχικού πάθους (ἤδομαι, χαίρω, θαυμάζω, αἰσχύνομαι, χαλεπῶς φέρω κ.τ,ό.) ή αναλόγων εκφράσεων (δεινόν ἐστι, αἰσχρόν ἔστι, θαυμαστόν ἐστι) εισάγεται με το ὅτι (πραγματική αιτιολογία), ενώ με το εἰ(αμφισβητούμενη ή πιθανή η υποτιθέμενη αιτιολογία ).
Εκφέρονται με έγκλιση των προτάσεων κρίσεως :
1.απλή οριστική (πραγματικό)
2. δυνητική οριστική (μη πραγματικό)
3. δυνητική ευκτική (δυνατό να γίνει στο παρόν ή στο μέλλον)
4. ευκτική του πλάγιου λόγου, όταν εξαρτάται από ιστορικό χρόνο και δηλώνει ταυτόχρονα το πραγματικό σαν υποκειμενική γνώμη.
Μια δευτερεύουσα πρόταση που εξαρτάται από αρκτικό χρόνο μπαίνει σε ευκτική, όταν εκφράζεται αβέβαια πιθανότητα .
5. Συμπερασματικές προτάσεις
(ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του αποτελέσματος)
Εισάγονται με τους συνδέσμους : ὣστε και ὡς και τα εμπρόθετα ἐφ’ ᾧ και ἐφ’ ᾧτε
Εκφέρονται με :
1.απλή οριστική (πραγματικό)
2. δυνητική οριστική (μη πραγματικό)
3. δυνητική ευκτική (δυνατό να γίνει στο παρόν ή στο μέλλον)
4. σπανίως με ευκτική του πλαγίου λόγου ή ευκτική καθ’ έλξη
5.ὥστε + απαρέμφατο (δηλώνει : α)φυσικό επακόλουθο, αναγκαστικό ή ενδεχόμενο, β)σκοπό ,γ) όρο, προϋπόθεση ή συμφωνία)
6. ἐφ’ ὤ/ ἐφ’ ὦτε + απαρέμφατο (δηλώνει όρο ή συμφωνία) κι έχει επεξηγηματική χροιά
6.Τελικές προτάσεις
(ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του σκοπού)
Εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους : ἳνα, ὅπως, ὡς και σπανίως με το μή (= για να μη). Σπανίως μεὃπως/ ὡς + ἄν (αοριστολογικό): όταν υπολανθάνει υπόθεση ή δηλώνεται η προϋπόθεση από την οποία εξαρτάται η πραγματοποίηση του σκοπού.
Εκφέρονται με: α) υποτακτική (δηλώνει σκοπό προσδοκώμενο)
β) υποτακτική + αν (δηλώνει προϋπόθεση από την οποία εξαρτάται η πραγματοποίηση του σκοπού)
γ) οριστική ιστορικού χρόνου (δηλώνει σκοπό που δεν πραγματοποιήθηκε)
δ) ευκτική (ο σκοπός είναι γνώμη ή επιθυμία υποκειμενική)
ε) ευκτική του πλαγίου λόγου (αν εξαρτάται από ρήμα Ι.Χ και δηλώνεται προσδοκώμενος σκοπός σαν υποκειμενική γνώμη)
στ) ευκτική από έλξη
* Μετά από ρήματα που δηλώνουν φροντίδα, φόβο, προσπάθεια, δισταγμό εξαρτάται συνήθως πρόταση εισαγόμενη ὅπως/ ὅπως μη + οριστική μέλλοντος (ή υποτακτική ή ευκτική του πλαγίου λόγου). Η πρόταση αυτή είναι πλάγια ερωτηματική.
7.Υποθετικές Προτάσεις
ΣΗΜΑΣΙΑΥΠΟΘΕΣΗΑΠΟΔΟΣΗ
1. ΠραγματικόΕἰ + οριστικήΚάθε έγκλιση (κρίσης ή επιθυμίας) εκτός από δυνητική οριστική και ευχετική οριστική
2. Αντίθετο του πραγματικούΕἰ + οριστική ιστορικού χρόνουΔυνητική οριστική ιστορ. Χρόνου ή απλή οριστική ιστορ. Χρόνου απρόσωπων ρημ και εκφράσεων
3. Απλή σκέψη του λέγοντοςΕἰ + ευκτικήΔυνητική ευκτική λη απλή οριστική (συνήθως ενεστώτα ή μέλλοντα)
4α. ΠροσδοκώμενοἘάν, ἂν, ἢν + υποτακτικήΟριστική μέλλοντα, προστακτική, δυνητική ευκτική ή άλλη μελλοντική έκφραση
4β. Αόριστη επανάληψη στο παρόν ή μέλλονἘάν, ἂν, ἢν + υποτακτικήΟριστική ενεστώτα ή γνωμικός αόριστος ή παρακείμενος με σημασία ενεστώτα
4γ. Αόριστη επανάληψη στο παρελθόνΕἰ + ευκτική επαναληπτικήΟριστική παρατατικού (+ ἂν) ή αορίστου (+ ἂν) ή υπερσυντέλικου
Παρατηρήσεις:
  1. Από το πραγματικό αποκλείεται η μορφή εἰ + οριστική ιστορικού χρόνου (υπόθεση) – δυνητική οριστική (απόδοση)
  2. Από την απόδοση του αντίθετου του πραγματικού (ή μη πραγματικού) μπορεί να λείπει το δυνητικό ἂν, όταν αυτή είναι:
α) ρήμα που δηλώνει δυνατότητα, αναγκαιότητα, αρμοδιότητα και κυρίως παρατατικός απρόσωπου ρήματος ή απρόσωπης έκφρασης:
ἔδει, ἐχρῆν, προσῆκε, ἐξῆν… ἄξιον ἦν, οἷόν τά’ ἦν, εἶκος ἦν….καί
β) τα ρήματα ἐβουλόμην, ἐκινδύνευον, ἔμελλον + απαρέμφατο
  1. Στην απόδοση της απλής σκέψης μπαίνει ευκτική χωρίς το ἄν, όταν είναι ευχετική
  2. Η εκφορά εἰ + οριστική μέλλοντα (υπόθεση) – οριστική μέλλοντα (απόδοση) θεωρείται ότι έχει σημασία προσδοκωμένου ( με εκφορά πραγματικού)
  3. Μελλοντικές εκφράσεις θεωρούνται:
Α) απορηματική ή βουλητική υποτακτική, Β) η ευχετική ευκτική, Γ) οι τελικές, ενδοιαστικές, συμπερασματικές, ειδικές, πλάγιες και αναφορικές προτάσεις, Δ) οι απρόσωπες συντάξεις δεῖ, χρή, προσήκει, ἔξεστι… + απαρέμφατο , Ε) το τελικό απαρέμφατο από ρήματα κελευστικά, προτρεπτικά, ευχετικά, Στ) τα ρηματ. Επίθετα σε –τέος ἐστι, Ζ) το απαρέμφατο του σκοπού, Η) η τελική μετοχή, Θ) το ειδικό απαρέμφατο μέλλοντα, Ι) ο ενεστώτας με σημασία μέλλοντα
  1. Σπάνια στην υπόθεση με ει + ευκτική ή οριστική μπορεί να υπάρχει και το αν. Τότε η υποθετική πρόταση είναι συγχρόνως και απόδοση μιας άλλης υπόθεσης, που τίθεται ή ευνοείται
  2. Η υπόθεση μπορεί να λανθάνει σε μια υποθετική μτχ. Σε μια χρονικουποθετική ή αναφορικουποθετική πρόταση, σε μια φράση ή λέξη (οὓτω, ἂνευ + γεν κλπ) ή σε μια ερωτηματική πρόταση
  3. Κάποτε μια υποθετική πρόταση, όταν συνδέεται αντιθετικά με άλλη, μπορεί να μην έχει απόδοση και τότε εννοείται η φράση καλῶς ἔχει ἤ ἕξει (σχήμα ανανταπόδοτο)
  4. Από την παράλειψη του ρήματος της υπόθεσης προέκυψαν ορισμένες στερεότυπες ελλειπτικές υποθετικές εκφράσεις που σιγά σιγά πήραν επιρρηματική σημασία εἰ δέ μή (=ειδάλλως, ειδεμή) εἰ μή (=εκτός εάν, παρά μόνον) εἰπέρ τίς ἄλλος (=περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο), ὥσπερ εἰ, ὥσπερ ἄν εἰ (=όπως σαν….), εἶπερ ποτέ καί ἄλλοτε (=περισσότερο από κάθε άλλη φορά)
  5. Όταν η απόδοση είναι ειδική πρόταση, ειδικό απαρέμφατο, κατηγορηματική μτχ, τελικό απαρέμφατο (από ρημ. κελευστικά προτρεπτικά, ευχετικά) ή πλάγια ερώτηση τότε ο υποθετικός λόγος βρίσκεται στον πλάγιο λόγο.
  6. Όταν η υπόθεση και η απόδοση είναι σε οριστική μέλλοντα , τότε έχουμε κανονικά Προσδοκώμενο με Μορφή Πραγματικού.
  7. Όταν η υπόθεση και η απόδοση είναι σε οριστική Παρατατικού , τότε έχουμε κανονικά Αόριστη Επανάληψη στο Παρελθόν με μορφή Πραγματικού.
8. Εναντιωματικές προτάσεις
(ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί της εναντίωσης)
Εισάγονται με: α) ε καί, ν καί, άν καί (η παραχώρηση γίνεται προς κάτι το πραγματικό)
β) καί ε, καί ν, καί άν (η παραχώρηση γίνεται προς κάτι αβέβαιο ή ενδεχόμενο) (παραχωρητικές)
γ) οδ’ ε, οδ’ άν, μηδ’ άν, οδ’ ν, μηδ’ ν (όταν κύρια πρόταση είναι αρνητική και φανερώνουν κάτι το ενδεχόμενο, αβέβαιο, αδύνατο)
Εκφέρονται όπως και οι αντίστοιχες υποθετικές με οριστική, υποτακτική, ευκτική και ευκτική του πλαγίου λόγου. Χαρακτηρίζονται όπως οι υποθετικοί λόγοι
9. Χρονικές προτάσεις
(Ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου)
Εισάγονται με τους χρονικούς συνδέσμους : ὡς, ὅτε, ὁπότε, ἐπεί, ἐπειδή, ἓως, ἓστε, ἂχρι, μέχρι ἡνίκα, ὁπηνίκα, πρίν
Εκφέρονται με: α) οριστική Ι.Χ. (δηλώνουν το πραγματικό γεγονός)
β) υποτακτική (εκφράζουν το προσδοκώμενο ή την αόριστη επανάληψη στον παρόν ή το μέλλον). Συνοδεύονται από το αοριστολογικό ἂν
γ) Ευκτική, απλή σκέψη ή αόριστη επανάληψη στο παρελθόν
δ)ευκτική του πλαγίου Λόγου
Χρονικοί σύνδεσμοι σε στερεότυπες ελλειπτικές εκφράσεις πήραν επιρρηματική σημασία: ἐστίν ὅτε(~μερικές φορές), οὐκ ἐστίν ὅτε {= ουδέποτε), ουκ εστίν ότε ού (= πάντα), ὅτε μή{=εκτός εάν), ὅτέ μέν…ὅτέ δέ(=άλλοτε μεν…άλλοτε δε).
Σύνταξη του συνδέσμου πριν :
Α) με οριστική (δηλώνει το πραγματικό-εξαρτάται συνήθως από αρνητική κύρια πρόταση), β) με υποτακτική(δηλώνει την αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον ή το προσδοκώμενο- εξαρτάται από αρνητική κύρια πρόταση),Γ) με ευκτική του πλαγίου λόγου (εξάρτηση από ιστορικό χρόνο) ή σπανίως, δ)δυνητική ευκτική .Επίσης με ε) ευκτική που οφείλεται σε έλξη από προηγούμενη ευκτική .
Με τις χρονικές προτάσεις δηλώνονται τρεις χρονικές στιγμές:
1. Σύγχρονο: ὄτε, ὅποτε, ἠνίκα, ἕως, ἕν ὤ, ἔστε, ἄχρι, μέχρι + οριστική ενεστώτα
2. Υστερόχρονο: ἕως, ἔστε, ἄχρι, μέχρι + οριστική αορίστου ή υποτακτική + ἄν ή ευκτική / πριν + απαρέμφατο
3. Προτερόχρονο: ἐπεί, ἐπεί τάχιστα, ἐπειδή, ἐπειδή τάχιστα, μόλις, ὡς (σε γρήγορη εναλλαγή γεγονότων), ἀφ’ οὗ, ἐξ οὗ, ἐξ ὅτου + οποιαδήποτε έγκλιση χρονικών προτάσεων. Επίσης πρίν + οριστική, υποτακτική, ευκτική.
10. Αναφορικές προτάσεις
Εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες ή αναφορικά επιρρήματα
Εκφέρονται με μία από τις εγκλίσεις των προτάσεων κρίσεως ή επιθυμίας ή με ευκτική του πλαγίου λόγου.
Διακρίνονται σε: Ι) Αναφορικές Ονοματικές-Προσδιοριστικές (δηλώνουν ποιο είναι το όνομα στο οποίο αναφέρονται) : έχουν συντακτική θέση υποκειμένου, αντικειμένου, κατηγορουμένου, παράθεσης, επεξήγησης, επιθετικού προσδιορισμού, ετερόπτωτου προσδιορισμού (συνήθως γεν. διαιρετική ή αντικειμενική)
ΙΙ) Αναφορικές Επιρρηματικές (δηλώνουν για ποιο λόγο κάνει κάτι το όνομα που προσδιορίζουν, με ποιο σκοπό, με ποια προϋπόθεση, με ποιο αποτέλεσμα κλπ.)
α) αναφορικές αιτιολογικές: εκφέρονται με έγκλιση των προτάσεων κρίσης. Στην κύρια πρόταση έχουμε ρήμα ψυχικού πάθους ή δικαστικό
β) αναφορικές τελικές: εκφέρονται με οριστική μέλλοντα. Στην κύρια πρόταση έχουμε ρήμα κίνησης, εκλογής, σκόπιμης ενέργειας
γ) αναφορικές συμπερασματικές: εκφέρονται με έγκλιση κρίσεως ή απαρέμφατο. Προηγείται προσδιορισμός ποσού ή ποιότητας.
δ) αναφορικές υποθετικές: εκφέρονται με τις εγκλίσεις των υποθετικών προτάσεων, σχηματίζοντας με τις αποδόσεις τα αντίστοιχα είδη υποθετικών λόγων
ε) αναφορικές εναντιωματικές
στ) αναφορικές -χρονικές,
ζ) αναφορικές-τροπικές ,
η)αναφορικές – τοπικές (οι δύο τελευταίες εισάγονται με αναφορικά ειπιρρήματα).
Ιδιαίτερες Παρατηρήσεις
1)Όλες οι αναφορικές είναι δυνατό να δηλώσουν επιπλέον και σύγκριση ποσού ή ποιου ή τρόπου και τότε χαρακτηρίζονται και παραβολικές, ενώ η εισαγωγή τους γίνεται με τα : ὅσος, ὁπόσος, οἷος, ὡς, ὥσπερ κ.ά.
Π.χ. -Τοιαῦτα πράττει, οἷα πάντας ἀπιστεῖν τούτῳ
(παραβολική του ποιού-αναφ.συμπερασματική- δηλώνει το αναγκαστικό κι ενδεχόμενο)
-Λέγε ὅσα βούλῃ (αναφ. παραβολική του ποσού-αναφ. υποθετική-πραγματικό)
2)Όλων των ειδών οι αναφορικές -και οι προσδιοριστικές και οι επιρρηματικές-μπορούν να πάρουν οποιαδήποτε συντακτική θέση ενός ονόματος ή εμπρόθετου προσδιορισμού.
Π.χ. Ἀφίκοντο οἵτινες ἐκλήθησαν (υποκείμενο)
Ἐκάλεσαν οὓς ἐβούλοντο (αντικείμενο)
3)Η αναφορική αντωνυμία είναι συντακτικός όρος της αναφορικής πρότασης μόνο και όχι της κύριας. Στην κύρια ανήκει συντακτικά ολόκληρη η αναφορική πρόταση.
Π.χ. Οἱ τριάκοντα ἀπέκτεινάν τινάς , ὧν ἐβούλοντο ἀποκτεῖναι
(όλη η πρόταση είναι γενική διαιρετική)
4)Η αναφορική αντωνυμία, αν δεν προσδιορίζει ορισμένη λέξη της κύριας πρότασης, προσδιορίζει αντίστοιχη δεικτική αντωνυμία. Η δεικτική όμως, συχνότατα παραλείπεται και αυτό λέγεται βραχυλογία.
Π.χ. Ἀφίκοντο οὗτοι , οἵτινες ἐκλήθησαν -.=> ἀφίκοντο
ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ ΕΛΞΗ- ΕΛΞΗ ΑΝΑΦΟΡΙΚΟΥ
5)Μερικές φορές η αναφορική, αντί να βρίσκεται σε αιτιατική, εκφέρεται σε γενική ή δοτική, επειδή παρασύρεται από την πτώση του ονόματος που αναφέρει και είτε το όνομα υπάρχει στο κείμενο, είτε εννοείται κατά βραχυλογία. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται βραχυλογική έλξη ή έλξη του αναφορικού.
Π.χ. Λέγει περὶ πραγμάτων ἃ γιγνώσκει => λέγει περὶ πραγμάτων, ὧν γιγνώσκει
Κατά βραχυλογία: [λέγω περί ( τούτων )],[ὧν γιγνώσκω]
* Εντελώς σπανιότατα, συμβαίνει και αναστροφή έλξη ή ανθέλξη, δηλαδή παρασύρεται το όνομα από την πτώση της αναφορικής αντωνυμίας. Π.χ. Τὴν οἰκίαν, (ἥν ἔχω) καλὴ ἐστίν.
6) Οι αναφορικές προσδιοριστικές είναι οι μόνες δευτερεύουσες προτάσεις, που μπορούν να έχουν καθαρές εγκλίσεις επιθυμίας, δηλαδή να δηλώνουν προτροπή ή αποτροπή ή ευχή.
Π.χ. Ταῦτα λέγω, ἃ ἀληθῆ νομίσατε (αναφ. προσδιορ. επιθυμίας-προστακτική-προτοπή).
7) Οι αναφορικές προσδιοριστικές δεν επηρεάζονται από εξάρτηση ι.χ. και δεν έχουν ποτέ ευκτική πλαγίου λόγου.
8) Αναφορικές που εκφέρονται με απαρέμφατο, είναι αναφορικές συμπερασματικές.
9) Αναφορική που εκφέρεται με οριστική μέλλοντα είναι συνήθως αναφορική τελική ή συμπερασματική κ.τ.λ.
10) Από τις αναφορικές-επιρρηματικές είναι μεταγενέστερες σε σχέση με την πρόταση εξάρτησης οι αναφορικές συμπερασματικές και οι αναφορικές τελικές.
11) Αναφορική που έχει αοριστολογικό ἄν ,είναι αναφορική υποθετική.
12) Στις αναφορικές υποθετικές δεν υπάρχει υποτακτική χωρίς το αοριστολογικό ἄν.
13) Όταν η αναφορική έλξη δηλώνει απροσδιοριστία, γενικότητα, καθολικότητα, δηλαδή οποιοσδήποτε, οσαδήποτε, οπουδήποτε κ.ά, η αναφορική πρόταση είναι αναφορική υποθετική.
14) Οι αναφορικές υποθετικές σχηματίζουν αναφορικούς υποθετικούς λόγους όλων των ειδών με την ίδια ακριβώς εκφορά των κανονικών υποθετικών λόγων ,μόνο που δεν εισάγονται με υποθετικό σύνδεσμο, αλλά με αναφορική λέξη. Για το προσδοκώμενο και την επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον, μετά την αναφορική έλξη, προσθέτουμε το αοριστολογικό ἄν.
Π.χ. Ὅσα πράττομεν, καλὰ ἐστίν, (πραγματικό)
Ὅσα πράττοιμεν, καλὰ ἂν εἴη (απλή σκέψη)
Ὅσα ἂν πράττωμεν, καλὰ ἔσται (προσδοκώμενο)
Ὅσα ἂν πράττωμεν ,καλὰ ἐστὶν (αόριστη επανάληψη στο παρόν ή στο μέλλον).
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Να αναγνωρίσετε στις παρακάτω περιόδους τις ειδικές προτάσεις
  1. δείκνυμι ὅτι καί πρό ἐμοῦ τοῦτο εἶχε τό φρόνημα ἡ πόλις
  2. οἶδα ὅτι ἕπονται πολλοί
  3. ἠγγέλθη αὐτῷ ὅτι Μέγαρα ἀφέστηκε
  4. Κῦρος ἔλεγεν ὅτι ἡ ὁδός ἔσοιτο πρός βασιλέα μέγαν.
  5. Ἔλεγεν ὅτι ἕτοιμος εἴη ἠγεῖσθαι
  6. Λέγει ὁ κατήγορος ὡς ὑβριστής εἰμί
  7. Δῆλον γάρ ἔστι ὅτι νῦν οὐ περί δόξης πολεμοῦσι (ν)
  8. Ταῦτα λέγω, ὡς τό παρά πᾶν (=παντελῶς, καθόλου) οὐ νομίζεις θεούς.
  9. Ἐγώ δέ οὐκ ἀγνοῶ τούθ’, ὅτι ὑμεῖς ἐν ὀργῇ ποιεῖσθε τούς ὕστατους εἰπόντας περί τῶν πραγμάτων
  10. Δείξομεν τοίς βαρβάροις ὅτι δυνάμεθα τούς ἐχθρούς τιμωρεῖσθαι.
Να αναγνωρίσετε στις παρακάτω περιόδους τις πλάγιες ερωτήσεις
  1. Οἱ περσικοί νόμοι ἐπιμελοῦνται ὅπως μή τοιοῦτοι ἔσονται οἱ πολῖται
  2. Κῦρος ἤρετο τίς ὁ θόρυβος εἴη
  3. Ἐρήσομαι ὅστις ἐστίν ὁ δάσκαλος
  4. Οὐκ ἔστιν ὅπως ἡσυχίαν σχήσει Φίλιππος
  5. Τοῦτ’ αὐτό ἀπόκριναι, εἰ ἀληθῆ λέγομεν ἡ οὐκ ἀληθῆ
  6. Ἐβουλεύοντο πῶς ἄν τήν μάχην συμφορώτατα ποιήσαιντο
  7. Ἀλλά φροντίζουσιν τί πότε τοῦτ’ ἐστίν
  8. Πυθοίμην ἄν τινά ἄν πότε γνώμιν περί ἐμοῦ εἴχετε
  9. Σκοπεῖσθε εἰς τί ποτ’ ἐλπίς ἐστι ταῦτα τελευτῆσαι
  10. Βούλει οὖν καί τοῦτο σκεψώμεθα, πότεροι ἣδιον ζῶσι, οἱ ἄρχοντες ἢ οἱ ἀρχόμενοι
Να αναγνωρίσετε στις παρακάτω περιόδους τις ενδοιαστικές προτάσεις
  1. Ἐφοβήθησαν μή καί ἐπί σφᾶς ὁ στρατός χωρήσῃ
  2. Ὀρῶμεν μή Νίκαιας οἲεταί τί λέγειν
  3. Κίνδυνος ἐστί μή μεταβάλωνται καί γένωνται μετά τῶν πολεμίων
  4. Τόδε ἄδηλον πάντων, μή πολλά σώματα κατατρίψασα ἡ ψυχή τό τελευταῖον αὐτή ἀπολλύηται
  5. Φοβοῦμαι μή ἀληθές ἐστίν
  6. Νῦν δή φοβούμεθα μή ἀμφοτέρων ἅμα ἠμαρτήκαμεν
  7. Ἐγώ δή αὐτό τοῦτο φοβοῦμαι, μή διά τήν ἀπερίαν οὐ δυνηθῶ δηλῶσαι περί τῶν πραγμάτων ὑμῖν
  8. Ξενοφῶν ἔδεισε μή κακά γένοιτο τή πόλει
  9. Μενέλαον εἶχε τρόμος, μέ τί πάθοιεν Ἀργεῖοι
  10. Ἐδεδοίκει μή πολλῷ μᾶλλον αὐτοῦ παρασκευασμένοι ἄν ῆσαν
Να αναγνωρίσετε στις παρακάτω περιόδους τις αναφορικές ονοματικές προτάσεις
  1. Καί φράζουσιν ἅ λέγει
  2. Οὗτος ἐστίν ὅς ἀπέκτεινεν τούς στρατηγούς
  3. Θαυμαστόν ποιεῖς, ὅς ἠμν οὐδέν δίδως
  4. Ἤν δέ τίς Ξενοφῶν Ἀθηναῖος, ὅς οὔτε στρατηγός οὔτε λοχαγός οὔτε στρατιώτης ὧν συνακολουθεῖ
  5. Θεμιστοκλῆς κελεύει αὐτούς πέμψαι σφῶν αὐτῶν ἄνδρας οἵτινες χρηστοί καί πιστῶς ἀπαγγέλουσι σκεψάμενοι
  6. Βαρβάροις καί δούλοις, οὓς εἰς τάς ἀκρόπολεις παρεῖνται, δουλεύουσι(ν)
  7. Ἔτυχεν ἡ πρύμνα ἐστεμμένη τοῦ πλοίου, ὃ εἰς Δῆλον Ἀθηναῖοι πέμπουσιν
  8. Κῦρος δέ μεταπέμπεται ἀπό τῆς ἀρχῆς, ἧς αὐτόν σατράπην ἐποίησεν
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Να βρεθούν οι παρακάτω δευτερεύουσες προτάσεις, να χαρακτηριστούν συντακτικά και να δικαιολογηθεί η έγκλιση εκφοράς τους.
1. Δείκνυμι ὅτι καί πρό ἐμοῦ τοῦτο εἶχε τό φρόνημα ἡ πόλις
2. Κῦρος τῷ Κλέαρχῳ ἐβόα ἄγειν τό στράτευμα κατά μέσον τῶν πολεμίων, ὅτι ἐκεῖ βασιλεύς εἴη
3. Μένων δῆλος ἦν ἐπιθυμῶν ἄρχειν, ὅπως πλείω λαμβάνοι, ἐπιθυμῶν δέ τιμᾶσθαι, ἴνα πλείω καρδαίνοι
4. ἔχω πλοῖα ὥστε ἐλεῖν τό ἐκείνων πλοῖον
5. εἰ ἀλλιῶς γιγνώσκεις, δίδασκε
6. Ὃποτε θύοι Κρίτων, ἐκάλει Ἀρχέμηδων
7. κἂν σύ μή θέλης, οἱ θεοί οὕτω βουληθήσονται
8. εὔχομαι τούς θεούς ἐμέ ἄξιόν τοῦ Λεωκράτους ἀδικημάτων κατήγορον ποιῆσαι, ὃ καί τῇ πόλει συμφέρει καί πᾶσιν ὑμῖν.
9. οἶδα ὅτι πάντες ἄν ὁμολογήσαιτε…
10. ὅτι μέν ὀργίζεσθε, οὗ θαυμάζω
11. τοιαῦτα πεποίηκεν, ὥστε πολύ ἄν δικαιότερον διά ταῦτα τά ἔργα τοῦτον μισήσαιτε
12. εἰ τοῦτο πάντες ἐποιοῦμεν, ἅπαντες ἄν ἀπωλόμεθα
13. περιμένετε ἔστ’ ἄν ἐγώ ἔλθω
14. εἰ καί μή βλέπεις, φρονεῖς δ’ ὅμως
15. Ὁ Φίλιππος ἐστιν ὅ,τι ἄν εἲποι τίς
16. Ἡρακλῆς ἠπόρει ποτέραν τῶν ὁδῶν τράπηται
17. νῦν δή φοβούμεθα μή ἀμφότερων ἅμα ἠμαρτήκαμεν
18. δέομαι οὖν σου παραμεῖναι, ὡς ἐγώ οὐδ’ ἄν ἑνός ἤδιον ἀκούσαιμι ἤ σου ἐχρῆν αὐτούς ζῆν, ἴνα ἀπαλλαγῶμεν τούτου τοῦ δημαγωγοῦ
19. τοιούτων τί ἐποίησε, ὡς πᾶς ἄν ἔγνω ὅτι ἀσμένη ἤκουσε
20. εἰ ποτέ πάλιν ἔλθοι τῇ Ἑλλάδι κίνδυνος ὑπό βαρβάρων, τίσι ἄν μᾶλλον πιστεύσαιτε ἢ Λακεδαιμονίοις;
21. ἠνίκα δείλη ἐγίγνετο, ἐφάνη κονιορτός
22. οὐδείς ἄν ἔτι πιστεῦσαι δύναιτο ὑμῖν, οὐδ’ εἰ πάνυ προθυμοῖτο
23. οὕτω ζῶσιν, ὥσπερ ἄν οὐδέ δοῦλος ἐβούλετο ζῆν
24. δῆλον ἐστι ὅτι οὐκ ἄν προύλεγεν, εἰ μή ἐπίστευσεν ἀληθεύσειν
25. ἠδέως ἄν ὑμῶν πυθοίμην τίν’ ἄν γνώμην περί ἐμοῦ εἴχετε, εἰ μή ἐτριηράρχησα
26. ἐδεδοίκει μή πολλῷ μᾶλλον αὐτοῦ παρασκευασμένοι ἄν ἦσαν
27. οἱ στρατηγοί ἐθαύμαζον, ὅτι Κύρος οὔτε ἄλλον πέμπει οὔτε αὐτός φαίνοιτο
28. Γύμναζε σαυτόν πόνοις ἐκουσίοις, ὅπως ἄν δύναιο καί τούς ἀκουσίους ὑπομένειν
29. Συνέβησαν πρός τούς Λακεδαιμόνιους, ἐφ’ ᾧ τέ ἐξίασαν ἐκ Πελοποννήσου καί μηδέποτε ἐπιβήσονται αὐτῆς
30. ἐάν τί λέγῃς παρά ταῦτα, μάτην ἐρεῖς
31. Σπονδᾶς ἐποιήσαντο, ἕως ἀπαγγελθείη τά λεχθέντα εἰς Λακεδαίμονα
32. Καί ἄν οἱ πολέμιοι τό ναυτικόν ἡμῶν νικήσωσι, κρατήσομεν αὐτῶν
33. ἀνεπαύοντο ὅπου ἕκαστος ἐτύγχανεν.
ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ
Να αναγνωρίσετε τις παρακάτω υποθετικές προτάσεις
  1. Εἰ τίς δυσπολέμητον οἲεται τόν Φίλιππον, λογισθάσθω τοῦτο
  2. Εἰ δέ τίς ἄλλο ὁρᾷ βέλτιον, λεξάτω
  3. Φαίη ἄν ἡ θανοῦσα, εἰ φωνήν λάβοι
  4. Ἢν πόλεμον αἰρῆσθε, μηκέτι ἣκετε δεῦρο ἄνευ ὅπλων.
  5. Ἃπας λόγος, ἄν ἀπῇ τά πράγματα, μάταιον τί φαίνεται καί κενόν
  6. Εἰ μέν ἦν καλός, ἐφοβούμην ἄν σφόδρα λέγειν
  7. Οὐκ ἄν τίς ζώη, εἰ μή τρέφοιτο
  8. Εἰ μέν ὀμώμοκε Λεωκράτης, φανερῶς ἐπιώρκησαν
  9. Ἐάν οὖν κατά μέρος μερισθέντες φυλάττωμεν καί σκοπῶμεν, ἧττον δύναιντ’ ἄν ἠμᾶς θηρᾶν οἱ πολέμιοι.
  10. Ἐάν τίς τῶν γονέων τελευτησάντων τούς τάφους μή κοσμῇ, καί τοῦτο ἐξετάζει ἡ πόλις ἐν ταῖς τῶν ἀρχόντων δοκιμασίαις
  11. εἰ Ἀγησίλαος τούς νέους σπουδαίους γυμναζομένους ἴδοι, ἐπήνεσαν ἄν
  12. εἰ ἐκέλευον ξυμπλεῖν, ἐλύοντο ἄν αἱ σπονδαί
  13. εἰ ὧδε στρατευσόμεθα, οὐ δυνησόμεθα μάχεσθαι
  14. εἰ τίς τούς Ἀθηναίους φαίη πεφυκέναι ἐπί τῷ μήτε αὐτούς ἔχειν ἡσυχίαν μήτε τούς ἄλλους ἀνθρώπους ἐᾶν, ὀρθῶς ἄν εἲποι.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

back to top