Τι εννοούμε Ελευθερία στην Εκπαίδευση;
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Σύμφωνα με το άρθρο 13 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Οικονομικά Κοινωνικά και Πολιτικά Δικαιώματα του ΟΗΕ που δεσμεύει την Ελλάδα από το 1985 (ν. 1532/85) και το οποίο έχει το ίδιο περιεχόμενο με το άρθρο 16 του Ελληνικού Συντάγματος: «Η σύγχρονη εκπαίδευση οφείλει να ενισχύει το αίσθημα αξιοπρέπειας κάθε ατόμου, να καθιστά ικανό το άτομο να συμμετέχει αποτελεσματικά σε μια ελεύθερη κοινωνία και να διευκολύνει την κατανόηση μεταξύ διαφορετικών εθνικών, φυλετικών και θρησκευτικών ομάδων. Οι τρεις αυτοί στόχοι μετατρέπονται σε συγκεκριμένες υποχρεώσεις για κάθε κράτος». Το δικαίωμα στην εκπαίδευση εξειδικεύεται σε επί μέρους δικαιώματα, που πρέπει να είναι σε γνώση των μαθητών, των γονέων και των εκπαιδευτικών. Όλα τα παραπάνω αποτελούν δικαιώματα του πολίτη και αντίστοιχα υποχρεώσεις του κράτους, το οποίο ενδέχεται να τις παραβιάζει: α. αν θεσπίζει νομοθεσία που περιλαμβάνει διακρίσεις σε βάρος προσώπων ή ομάδων, β. αν επιβάλλει προγράμματα σπουδών που δεν αντιστοιχούν στους γενικότερους σκοπούς της εκπαίδευσης, γ. αν στερεί την ακαδημαϊκή ελευθερία σε διδάσκοντες και φοιτητές, δ. αν αποτυγχάνει να εφαρμόσει ένα σύστημα υποχρεωτικής, ελεύθερης και δωρεάν πρόσβασης στη βασική εκπαίδευση.
«Ο παιδαγωγός έχει χάσει την επαφή του με το τι είναι ωφέλιμο για την κοινωνία» (Peter MacLaren). Μελετώνται θέματα όπως η ριζοσπαστικοποίηση της εκπαίδευσης, η θεωρία της αντίστασης, ο μετασχηματισμός της εκπαίδευσης και της κοινωνίας.
Ποιος είναι δικός μου ορισμός για την εκπαίδευση;
Η εκπαίδευση είναι ένα φαινόμενο που λειτουργεί με τη φροντίδα και την οργάνωση του κράτους. Στόχο έχει να υπηρετήσει την ολόπλευρη μόρφωση των νέων ανθρώπων καθώς και τη μετάδοση των αξιών της κοινωνίας. Διαμορφώνει και διαμορφώνεται από την κοινωνία. Συντελεί στην κατάργηση διακρίσεων. Χρειάζεται την συμμετοχή όλων των μελών της: εκπαιδευτικών, γονέων, μαθητών, κοινωνικών ακτιβιστών.
Ο όρος αυτός με μία πρώτη ματιά είναι ελλιπέστατος και μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε εκπαίδευση ολιγαρχικού τύπου. Υπάρχουν πάμπολλες παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη στον ορισμό της εκπαίδευσης. Ποιο είναι το συμφέρον της κοινωνίας; Η αναπαραγωγή είναι ένας κίνδυνος. Το Αναλυτικό Πρόγραμμα εξάλλου κατασκευάζεται από την ελίτ τάξη. Η γνώση πρέπει να διαχέεται σε όλους ελεύθερα, ωστόσο το θέμα είναι ποιος την παράγει και για όφελος ποιων; Η υποτιθέμενη αυτονομία του σχολείου είναι κατά τη γνώμη μου φάρσα. Η αυτονομία έγκειται στην καθημερινή αλληλεπίδραση και την ανταλλαγή εμπειριών των εκπαιδευτικών υποκειμένων και στην παραλλαγή του ΑΠ με τους κανόνες του κρυφού αναλυτικού. Πολλοί παράγοντες όμως ευτυχώς μπορούν να παρεισφρήσουν και να οδηγήσουν σε ριζοσπαστικοποιήσεις της εκπαίδευσης όπως είναι η επιρροή των ΜΜΕ, η παρατήρηση των νέων τεχνολογιών, η κατάρτιση των εκπαιδευτικών, κ.ά. Το δίλημμα τι είναι ωφέλιμο για την κοινωνία λοιπόν που θέτει ο MacLaren είναι ένα ψευτοδίλημμα. Η κοινωνία περιλαμβάνει στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες ακόμα ισχυρότερη καστοποίηση. Η ανώτερη διευθύνουσα τάξη είναι αυτή που δημιουργεί τα «οφέλη» για όλους αλλά ουσιαστικά αυτά χρησιμεύουν για την αναπαραγωγή της. Αυτό που είναι ωφέλιμο για την κοινωνία πρέπει ο κάθε εκπαιδευτικός να το κρίνει προσωπικά έχοντας πάντα το όφελος των παιδιών πρωταρχικό μέλημα. Η ύλη, οι εξετάσεις, η προαγωγή, η αξιολόγηση, η γραφειοκρατία γενικότερα της εκπαίδευσης είναι σημεία της που απομακρύνουν την ουσιαστική επαφή διδάσκοντα και διδασκομένου και την κάνουν περισσότερο τυπική και απόμακρη.
Η εκπαίδευση είναι: 1) πράξη πολιτική, 2) διαμορφώνει την προσωπικότητα, 3) μεταβιβάζει πολιτικές ιδέες: μέσα από τη διδασκαλία ενός αντικειμένου μπορείς να χειραγωγήσεις με την ερμηνεία που θα ακολουθήσεις.
Το αίτημα για δικαιοσύνη στην εκπαίδευση σημαίνει να απονέμεται δικαιοσύνη στα παιδιά, να τα βλέπει ο εκπαιδευτικός σαν παιδιά του, να ελέγχει τα λεκτικά του σύμβολα, ποιον αγνοεί, ποιον κοιτάζει. Αυτά τα σημεία κάνουν κακό περισσότερο στην αναπαραγωγή του συστήματος παρά η νομοθεσία και η οργανωτική δομή. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να ελαφρύνει τα προβλήματα της εκπαίδευσης στο δικό του χώρο ευθύνης. Σήμερα παρατηρείται μεγάλη αδρανοποίηση των εκπαιδευτικών και μάλιστα η παραίτηση αυτή συμβαίνει πολύ γρήγορα.
Το Αναλυτικό Πρόγραμμα έχει το χαρακτηριστικό της περιχάραξης, δηλαδή λειτουργεί ως εμπόδιο προσπέλασης της εκπαιδευτικής γλώσσας (βλέπε Bernstein για τους γλωσσικούς κώδικες εκπαίδευσης που αφορούν κυρίως την γλώσσα της ανώτερης τάξης). Η μόρφωση και απελευθέρωση είναι πιο εύκολα στην κυριαρχούσα τάξη. Η γλώσσα είναι εξουσία. Χρειάζεται επανεξέταση του Αναλυτικού Προγράμματος. Να επανεξεταστούν ζητήματα της εκπ/σης, να γίνει δηλαδή μια αρχαιολογία εκπ/κής γλώσσας γιατί είμαστε προκαθορισμένοι από αυτούς ακριβώς τους περιορισμούς της γλώσσας, όπως: κενή ώρα, αποτυχία στις εξετάσεις, καλός μαθητής, κάνω τη δουλεία μου, δεν τα παίρνει, διαγώνισμα 10΄,κτλ… Να κάνουμε αυτό που πρότεινε ο Freire, να ονομάσουμε τον κόσμο, να ξαναβρούμε τις λέξεις. Να επιλέξουμε να ζήσουμε τον κόσμο όχι αλλοτριωμένα αλλά αυθεντικά και να τον πλάσουμε ελεύθερα με ενθουσιασμό και ελπίδα.
Πώς διαχειρίζεται ο εκπ/κός τη διαφορά; Ψάχνει να τη βρει; Την αντιλαμβάνεται; Καταγράφει τις ορατές διαφορές; Τις συζητά; Τι κάνει με αυτές; Ποια στρατηγική ακολουθεί με αυτές; Ο εκπαιδευτικός δε χρειάζεται να ακολουθεί λυσάρια συμπεριφοράς. Πρέπει να αναδυθεί στην ατομικότητά του για τη λήψη πρωτοβουλιών. Η αντισταθμιστική εκπ/ση οργανώνεται για πολλούς και πρέπει να λειτουργεί με βάση το αίτημα αποδοχής της διαφοράς. Η επισήμανση δηλαδή της διαφοράς είναι απαραίτητη συνθήκη για τη επίτευξη μιας τέτοιας εκπ/σης.
Ήθος και σχολική κουλτούρα: Τι είναι επιτρεπτό στο σχολείο; Τι δεν είναι αποδεκτό; Η παιδαγωγική δεν πιστεύει στη βία και στην καταστολή αλλά όχι και στην επιβολή. Να δίνουμε φωνή στην αντίθεση. Να μην επιβάλλουμε χειραγώγηση αλλά να δημιουργήσουμε άτομα σκεπτόμενα. «Το σκέπτεσθαι και διαλογίζεσθαι ορθώς εστί ταυτόν το αναπαράγειν την δημιουργίαν εν ευατώ» (:το να σκέφτεσαι και διαλογίζεσαι σωστά είναι το ίδιο πράγμα με το να αναπαράγεις την δημιουργία μέσα σου).
βλέπε και: "ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ, ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ
ΚΑΙ ΤΑ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ" http://www.alfavita.gr/artra/art1_1_09_0001.php
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου