Ο Αναρχικός δάσκαλος

Δεκάδες άνθρωποι συνωστίζονταν γύρω από το δάσκαλο. Κατάπιε το σάλιο του, πήρε μια βαθιά ανάσα και μίλησε. Να τι είπε:

 «Οι πλειοψηφίες είναι ικανές μόνο για να ρίχνουν στην πυρά τις πιο πρωτότυπες ιδέες. Και μετά από καιρό να φτιάχνουν βωμούς και αγάλματα με τα αποκαΐδια τους. Αν η πλειοψηφία είναι στοιχείο δημοκρατίας, τότε η μειοψηφία ή ακόμα η μονάδα, είναι στοιχείο ανατροπής του σκοταδισμού που δημιουργούν χρόνιες πλειοψηφίες.

 Ωραία η δημοκρατία, σοφή η δικαιοσύνη, αλλά πού είναι; Αν μου τις βρείτε θα τις προσκυνήσω πρώτος. Κανείς δεν μας απαγορεύει να διαβάσουμε την εφημερίδα της αρεσκείας μας, αλλά ρωτώ. 

Οι εφημερίδες που ελεύθερα επιλέγουμε, μας λένε την αλήθεια; Κανείς δεν μας διώχνει από το σπίτι μας με τη βία, αλλά δεν μας το παίρνουν κομμάτι-κομμάτι με τα δάνεια που έμμεσα μας αναγκάζουν να πάρουμε; Κανείς δε μας συλλαμβάνει, δε μας δένει, δε μας ανακρίνει για τις απόψεις μας, αλλά δεν ξέρουν ανά πάσα στιγμή τι γράφουμε στο διαδίκτυο, τι ψωνίζουμε, τις αξίες που ενστερνιζόμαστε;

 Πόσους ενόχους βλέπουμε, νιώθουμε ή φανταζόμαστε ότι κυκλοφορούν ελεύθεροι, είτε γιατί έχουν ψηφίσει άσυλο για τον εαυτό τους, είτε γιατί εξαγοράζουν την ελευθερία τους;

 Δεν υπάρχει δικαιοσύνη και δημοκρατία στην πρωτότυπη, στην πλατωνική μορφή τους. Κάθε εποχή μεταφράζει τη δικαιοσύνη, μεταφράζει τη δημοκρατία, κατά πώς βολεύει αυτούς που ασκούν την εξουσία. Τους άρχοντες, τους βασιλείς, τους πολιτικούς.

 Η πλειοψηφία έχει λάθος, γιατί ακολουθεί τις αξίες, - μάλλον - την μετάφραση των αξιών, που εξυπηρετούν τους λίγους. Αυτοί οι ίδιοι είναι που επέβαλλαν την κρίση, για να πλουτίσουν σε βάρος των πολλών. Σε βάρος μας».

 Ποτέ ξανά μια τόσο ξεκάθαρη άποψη ενάντια στη μορφή που έχει πάρει η σύγχρονη δημοκρατία, δεν έβρισκε τόση αποδοχή. Αξίες που χτίζονται χίλια χρόνια μπορεί να καταπέσουν σε μια μέρα, φτάνει αυτός που τις αμφισβητεί να απευθύνεται στο κατάλληλο κοινό. Σε ανθρώπους με ψαλιδισμένους μισθούς και κομματιασμένα όνειρα.
πηγή

ΣΟΚΑΡΙΣΤΙΚΟ: Τεράστιες τρύπες ανοίγουν στη Γη! - Βίντεο

Τεράστιες τρύπες που οδηγούν στην… άβυσσο ανοίγουν μαζικά τα τελευταία χρόνια σε διάφορα μέρη της Γης καταπίνοντας δέντρα, σπίτια και ασφάλτινους δρόμους.

Αποκορύφωμα η λασπωμένη καταβόθρα μεγέθους τεσσάρων στρεμμάτων που άνοιξε τον περασμένο Αύγουστο σε περιοχή του Τέξας, η οποία συνεχίζει να διευρύνεται ρουφώντας ό,τι υπάρχει στην επιφάνεια. Οι επιστήμονες προσπαθούν ακόμα να εξηγήσουν γιατί εμφανίστηκε.

Καταποντισμοί… 

Το φαινόμενο παρουσιάστηκε στις 3 Αυγούστου στην περιοχή La Bayou Corne στη Λουιζιάνα του Τέξας και ανάγκασε τους κατοίκους 150 σπιτιών σε κοντινές κοινότητες να τα εγκαταλείψουν. Η τρύπα είναι εντυπωσιακή και βρίσκεται σε βαλτώδη και δασώδη περιοχή κατάφυτη από κυπαρίσσια. http://www.youtube.com/watch?v=mxoEK2odpvM&feature=player_embedded#!).

Το σημείο τώρα είναι γεμάτο λάσπη, αφού εκεί καταποντίστηκαν εκατοντάδες κυβικά μέτρα βάλτου. Οι ειδικοί γνωρίζουν ότι ακριβώς από κάτω βρίσκεται ένα υπόγειο αλατοσπήλαιο που επιστεγάζεται από έναν αλάτινο θόλο, ενώ το δάπεδό του είναι καλυμμένο από μια άγνωστη ουσία. Ο σχηματισμός της τρύπας συνοδεύτηκε αρχικά από φυσαλίδες φυσικού αερίου και έντονη μυρωδιά πετρελαίου που έκανε τα μάτια και τη μύτη των ντόπιων να καίνε. (http://www.youtube.com/watch?v=mxoEK2odpvM&feature=player_embedded#!).

Τόσες πολλές τρύπες; 

Το φαινόμενο με τις τρύπες – καταβόθρες που ανοίγουν ξαφνικά σε διάφορα μέρη της Γης αρχίζει να εμφανίζεται όλο και πιο συχνά. (http://www.youtube.com/watch?v=ll_hCCPu0-8&feature=related). Γιγάντιες τρύπες έχουν κάνει την εμφάνισή τους μεταξύ άλλων στις εξής περιοχές:

* Στο κέντρο της ρωσικής πόλης Berezniki, μιας παλιάς πόλης με ορυχεία κοντά στα Ουράλια (2007). Από καθαρή τύχη δεν υπήρξαν θύματα, ενώ η πόλη συνεχίζει να…διακοσμείται με απειλητικές καταβόθρες και χάσματα. Το Berezniki παρακολουθείται επί 24ώρου βάσεως για τυχόν απρόσμενες εξελίξεις, αφού κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή να ρουφηχτούν κτίρια και δρόμοι. (http://www.nytimes.com/2012/04/11/world/europe/russian-city-on-watch-against-being-sucked-into-the-earth.html?pagewanted=all).

* Μέσα στην πόλη της Γουατεμάλα (31 Μαίου 2010) ανάμεσα σε σπίτια, μετά την τροπική καταιγίδα Agatha, προκαλώντας τον θάνατο τριών ανθρώπων. (http://www.youtube.com/watch?v=aYl4yaOkHxU&feature=fvwrel )

* Στην πόλη Malmberget της βόρειας Σουηδίας (20 Μαρτίου 2012), όπου κατέρρευσε η οροφή ενός παλαιού ορυχείου σιδηρομεταλλεύματος ανοίγοντας έναν τεράστιο λάκκο, ο οποίος συνεχίζει να επεκτείνεται. (http://www.nsd.se/nyheter/artikel.aspx?ArticleId=6802227).

* Στην παραλία του Queensland της Αυστραλίας (Ιούνιος 2012), με μήκος 100 και βάθος 50 μέτρα. Στην αρχή έμοιαζε σαν μια βαθιά ρωγμή που μεγάλωνε συνεχώς εξαφανίζοντας την παραλία και όσα δέντρα συναντούσε. Ευτυχώς δεν υπήρξαν θύματα. (http://www.smh.com.au/environment/sinkhole-swallows-southeast-queensland-beach-20110627-1gm67.html)

* Κοντά στο Leadville του Κολοράντο (9 Ιουλίου 2012), μέσα στον δρόμο και επάνω από ένα αιωνόβιο εγκαταλελειμμένο σιδηροδρομικό τούνελ, έχοντας βάθος 30 μέτρων. (http://www.denverpost.com/bookbeat/ci_21281638/both-lanes-tennessee-pass-reopen-fri-night)

* Στο Newburn, κοντά στο Newcastle της Αγγλίας, όπου ένας βαθύς κρατήρας εμφανίστηκε ξαφνικά στον δρόμο ανάμεσα στα σπίτια παρασύροντας μαζί του έναν τούβλινο τοίχο (17 Μαΐου 2012). Οι καταβόθρες δεν είναι σπάνιες στην περιοχή, ενώ ένα βράδυ, λίγους μήνες πριν, άνοιξε ξαφνικά μια τρύπα στον δρόμο καταπίνοντας ένα γραμματοκιβώτιο. (http://tyneandwear.sky.com/news/article/20860)

* Σε μια πόλη της νότιας Κίνας, όπου μια τεράστια τρύπα δημιουργήθηκε στην αυλή ενός σχολείου (Ιούνιος 2010) προκαλώντας επίσης ρωγμές και ζημιές στα γύρω κτίρια. Η διάμετρός της έφτασε τα 80 μέτρα. (http://www.youtube.com/watch?v=YPs56uTmSzk)

 * Και η πιο παράξενη περίπτωση: Ούτε μία, ούτε δύο, αλλά εκατοντάδες τρύπες (693 συνολικά) άνοιξαν στην πόλη Yuejia της κεντρικής Κίνας από καθιζήσεις του εδάφους (Φεβρουάριος 2012) δημιουργώντας, όπως ήταν φυσικό, μεγάλο κίνδυνο για τη ζωή των κατοίκων. (http://www.chinabuzz.net/picture/pictures-as-many-as-693-large-collapses-found-in-central-china-town/) Golden Magazine

ΦΟΙΤΗΤΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ

Αγαπητέ φοιτητή, αγαπητή φοιτήτρια


Σας προσκαλούμε να μετάσχετε στην παρούσα έρευνα γνώμης (που υλοποιείται από το ΕΔΕΤ), ειδικά για την Ελληνική φοιτητική κοινότητα. Αν και η απόκρισή σας απαιτεί λιγότερο από δύο λεπτά, η αξία της συμμετοχής σας είναι ανυπολόγιστη, ως άμεσος τρόπος καταγραφής της αυθεντικής σας γνώμης σε ένα σημαντικό δημόσιο ζήτημα.

Ο παρακάτω μοναδικός σύνδεσμος σας οδηγεί στη σελίδα της έρευνας, που μπορεί να συμπληρωθεί μόνο μια φορά ανά φοιτητή.

 https://nosmoking.grnet.gr/nosmoking/1/answer/ba6284cd-d30fee48-c52d-11e2-95bb-a9c9f571565b

Με εκτίμηση,
 Εθνική Επιτροπή για τον Έλεγχο του Καπνίσματος

ΣΟΚ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΤΗΣ GREENPEACE

Τα ευρήματα μεγάλης έρευνας του ελληνικού γραφείου της Greenpeace που αποκαλύπτει την ύπαρξη επικίνδυνων φυτοφαρμάκων σε μήλα, μπανάνες, αχλάδια, πατάτες, καρότα και κολοκύθια τα οποία πωλούνται στη χώρα μας προκαλούν σοκ...

 Συνολικά βρέθηκαν 27 διαφορετικές χημικές δραστικές ουσίες (πολλές από αυτές απαγορευμένες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης), των οποίων οι επίσημες εγκρίσεις αναγράφουν πως είναι ύποπτες καρκινογενέσεων, έχουν εξαιρετική τοξικότητα και πολλά άλλα. Αυτές οι ουσίες πλήττουν ανεπανόρθωτα την υγεία των αγροτών, θέτουν σε κίνδυνο την κτηνοτροφία και τον υδάτινο ορίζοντα, για να καταλήξουν στο δικό μας πιάτο χωρίς να το ξέρουμε.

 Η Greenpeace καλεί το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων να αναλάβει επειγόντως δράση για το θέμα της χρήσης φυτοφαρμάκων και να προχωρήσει αμέσως στο δρόμο της βιώσιμης γεωργίας χωρίς χημικά και μεταλλαγμένα, με σεβασμό στην υγεία και το περιβάλλον. Στη συντριπτική πλειοψηφία των δειγμάτων εντοπίστηκαν υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Πολλά από αυτά τα φυτοφάρμακα αναφέρονται ως 'τοξικά', 'εξαιρετικά τοξικά' και 'επικίνδυνα για το υδάτινο περιβάλλον' και είναι ύποπτα για σοβαρότατες βλάβες στην υγεία.

Συγκεκριμένα, στην άδεια έγκρισης των ουσιών αναγράφονται επιπτώσεις όπως: -Ύποπτο καρκινογένεσης (δραστική ουσία Thiacloprid, εντοπίστηκε σε μήλα και αχλάδια) -Μπορεί να βλάψει το έμβρυο κατά τη διάρκεια της κύησης(δραστική ουσία Linuron, εντοπίστηκε σε δείγμα καρότων) -Πιθανός κίνδυνος για εξασθένηση της γονιμότητας (δραστική ουσία Linuron, εντοπίστηκε σε δείγμα καρότων) -Πολύ τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς ή/και Μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον (δραστικές ουσίες Azoxystrobin, Chlorpyrifos, Deltamethrin, Indoxacarb, Imazalil, Linuron, Pyridaben, Captan εντοπίστηκαν μόνες ή σε συνδυασμό σε κολοκύθια, καρότα, μήλα, αχλάδια, μπανάνες) -Πολύ τοξικό για τις μέλισσες ή Επικίνδυνο για τις μέλισσες(δραστικές ουσίες Chlorpyrifos, Etofenprox, Flonicamid, Indoxacarb, εντοπίστηκαν σε μήλα, καρότα, κολοκύθια).

Κυρίως στα δείγματα μήλων εντοπίστηκαν χημικά κοκτέιλ με 3 - 9 διαφορετικές δραστικές ουσίες ανά δείγμα και στα δείγματα αχλαδιών έως και 6 διαφορετικές δραστικές ουσίες. Τα κοκτέιλ αυτά εντοπίστηκαν ακόμα και σε προϊόντα περσινής σοδειάς.

Επιπλέον, βρέθηκαν απαγορευμένες ουσίες που χρησιμοποιούνται πλέον για άλλες χρήσεις. Για παράδειγμα, βρέθηκε σε δείγμα μήλου μια ουσία η οποία τώρα πια έχει άδεια χρήσης ως συντηρητικό ξύλων! Ακόμα και σήμερα δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο το οποίο να προστατεύει τον καταναλωτή από τα χημικά κοκτέιλ. Αυτό που φαίνεται να εφαρμόζεται με επιτυχία στη χώρα μας, είναι τα "παραθυράκια" της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, όπου μια άκρως επικίνδυνη, εξού και απαγορευμένη, ουσία μπορεί να παίρνει προσωρινές άδειες χρήσης για 120 μέρες κάθε φορά, δηλαδή μία παράνομη ουσία "νομιμοποιείται" προσωρινά.

 Διαβάστε εδώ τις ουσίες που βρέθηκαν σε φρούτα και λαχανικά αλλά και τη συσκευή που ετοιμάζει ο Δημόκριτος για τον εντοπισμό τους σε τρόφιμα.

 Συμβουλές για μείωση του κινδύνου από τα φυτοφάρμακα. Για να μετριάσουμε τον κίνδυνο από τα φυτοφάρμακα, μπορούμε να ακολουθήσουμε ορισμένες απλές συμβουλές:

Προτιμάμε προϊόντα στην εποχή τους: ένα εποχικό φυτό έχει συνήθως λιγότερες ανάγκες για προστασία, αφού είναι ήδη προσαρμοσμένο στις συνθήκες. Τα είδη εκτός εποχής, έχουν αναγκαστεί να μεγαλώσουν κάτω από αφύσικες συνθήκες με πιθανό αποτέλεσμα την ακόμα μεγαλύτερη χρήση χημικών.

 Προτιμάμε να αγοράζουμε προϊόντα από παραγωγούς: μπορούμε να έρθουμε σε επαφή με τον παραγωγό ο οποίος καλλιέργησε την τροφή μας και να κάνουμε ερωτήσεις για τον τρόπο με τον οποίο καλλιεργήθηκε το εκάστοτε προϊόν.

Δεν απαιτούμε όμοια και 'αψεγάδιαστα' προϊόντα: οι φυσικές ντόπιες ποικιλίες δεν μπορούν να παράξουν ομοιόμορφους καρπούς. Η παρουσία τέτοιων προϊόντων υποδηλώνει πως προέρχονται από υβρίδια. Σπόρους, δηλαδή, όπως και τα φυτοφάρμακα που είναι εμπορεύματα των αγροχημικών εταιρειών.

Προτιμάμε τοπικά είδη: Σε συνδυασμό με την προτίμηση σε εποχικά προϊόντα, διαλέγοντας τοπικά είδη μπορούμε να αποφύγουμε τα τοξικά που προστίθενται μετά τη συγκομιδή με σκοπό τη συντήρηση αλλά και τη μεταφορά ευαίσθητων ειδών από την άλλη άκρη του πλανήτη. Προσθέτουμε ποικιλία: Αναζητώντας ντόπια είδη στην εποχή τους και ποικιλίες βοηθάμε στη μείωση των φυτοφαρμάκων.

Προτιμάμε να καταναλώσουμε πολλά προϊόντα και ψάχνουμε για τις ποικιλίες τους. Βιολογικά προϊόντα, ολοκληρωμένη διαχείριση: Όταν και όσο μπορούμε, επιλέγουμε βιολογικά προϊόντα. Ταυτόχρονα, ρωτώντας τους ίδιους τους παραγωγούς, αναζητούμε προϊόντα ολοκληρωμένης διαχείρισης διότι τουλάχιστον σε αυτά χρησιμοποιούνται νόμιμα χημικά σκευάσματα και στις συνιστώμενες δόσεις.

Τι γίνεται με το πλύσιμο φρούτων και λαχανικών: Ίσως να αποφύγουμε ορισμένες χημικές ουσίες αλλά δεν μπορούμε να γλυτώσουμε από όσα χημικά εισέρχονται στους εσωτερικούς ιστούς των φυτών. Το πλύσιμο μπορεί να βοηθήσει αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε σε αυτή την πρακτική για να λυθεί το πρόβλημα.

Συμπόσιο με θέμα: "Βίωμα και Ποιοτικές Ερευνητικές Προσεγγίσεις στην Ψυχολογία και την Εκπαίδευση: Επιστημολογικά Μεθοδολογικά Ζητήματα και Νέες Προοπτικές"

Συμπόσιο με θέμα: "Βίωμα και Ποιοτικές Ερευνητικές Προσεγγίσεις στην Ψυχολογία και την Εκπαίδευση: Επιστημολογικά Μεθοδολογικά Ζητήματα και Νέες Προοπτικές"

Ο κ. Μάριος Πουρκός (Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Κρήτης) σας κοινοποιεί το πρόγραμμα του πενταήμερου Συμποσίου με θέμα: Βίωμα και Ποιοτικές Ερευνητικές Προσεγγίσεις στην Ψυχολογία και την Εκπαίδευση: Επιστημολογικά Μεθοδολογικά Ζητήματα και Νέες Προοπτικές που θα γίνει στο Ρέθυμνο στις 22-26 Μαΐου 2013 (συνημμένο αρχείο pdf).


Πρόγραμμα Συμποσίου

Ο "καπιταλιστής" Weber ως ηθικός προτεστάντης

Ειλικρινά πιστεύω ότι η άθλια οικονομική κατάσταση της χώρας μας οφείλεται σε δύο παράγοντες: στο τρισάθλιο και ελεεινό εκπαιδευτικό σύστημα που έχουμε εδώ και 200 χρόνια και στην ανηθικότητα που μας κατατρέχει αποτέλεσμα μίας αδόμητης πολιτείας που ποτέ δεν εφάρμοσε τους νόμους που έθεσε για να ρυθμίζει τις κοινωνικές σχέσεις και που δημιούργησε όλα τα κατάλληλα νομικά παραθυράκια για να επιτρέπει την παραβατικότητα του πολίτη μετατρέποντας την σε μία ορθολογική συμπεριφορά.

Το αντίθετο βέβαια συνέβαινε αιώνες στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης όπου η διαφορά είναι ευδιάκριτη σε κάθε πολίτη της πατρίδας μας όταν επισκέπτεται αυτές τις χώρες. Ακολούθως θα επιχειρήσω μία προσέγγιση των βασικών αιτιών που οδήγησαν στην καπιταλιστική ανάπτυξη της Δυτικής Ευρώπης έτσι όπως τις αποτύπωσε ο Weber.

Εισαγωγή

Ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα ο καπιταλισμός αποτελεί τον κύριο τρόπο οργάνωσης ζωής τόσο σε κοινωνικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο αρχικά στην δυτικο-ευρωπαική κοινωνία και σταδιακά σε όλο τον κόσμο. Αυτός ο τρόπος οργάνωσης είχε αρχίσει από πολύ νωρίς να απασχολεί τη φιλοσοφική και πολιτικήσκέψη με κείμενα που είτε τον υποστήριζαν (βλέπε φιλελεύθερη θεωρία) είτε τονκατέκριναν (βλέπε μαρξιστική προσέγγιση). Συμβάλλοντας στην ανάλυση τουκαπιταλισμού ο Max Weber (1864-1920), Γερμανός οικονομολόγος και κοινωνικός επιστήμονας δημοσιεύει στα 1904-1905 δύο άρθρα με σκοπό να εντοπίσει τις αιτίες που διαμόρφωσαν τον καπιταλισμό και «να δώσει απάντηση στο βασικό πρόβλημα της πρωταρχικής συσσώρευσης κεφαλαίου[1]».

Ο Weber σε αντίθεση με την υλιστική προσέγγιση του επίσης Γερμανoύ φιλοσόφου και πολιτικού επιστήμοντα Karl Marx (1818-1883), προσπαθεί να απαντήσει στο παραπάνω πρόβλημα θέτοντας τις ιδέες ως σημείο αναφοράς στην καπιταλιστική εξέλιξη. Πιο συγκεκριμένα θεωρεί ότι το αξιακό σύστημα και οι κανόνες συμπεριφοράς ορισμένων προτεσταντικών κοινοτήτων, ευνόησαν την ανάπτυξη του καπιταλισμού, και αυτή την ιδέα επιχειρεί να υποστηρίξει στο κείμενο του.

Το 1920 ο Weber επανακάμπτει στα συγκεκριμένα άρθρα και τα δομεί σε μορφή βιβλίου προσθέτοντας μία εισαγωγή στην οποία «αναδυκνείει αυτό που διαφοροποιεί τον ευρωπαϊκό πολιτισμό από τους λοιπούς πολιτισμούς[2]»προκειμένου να αποδείξει την χωροθέτηση του φαινομένου στην Δυτική Ευρώπη και όχι σε άλλη περιοχή της γης. Επίσης προσθέτει διευκρινιστικές σημειώσεις για διάφορους όρους και έννοιες των άρθρων. Γεννιέται έτσι «Η Προτεσταντική Ηθική και το Πνεύμα του Καπιταλισμού» (ΠΗ), έργο το οποίο θεωρείται από τα σημαντικότερα κοινωνιολογικά κείμενα μέχρι σήμερα.

Ο τρόπος με τον οποίο η ιδεολογία εντάσσεται στο ιστορικο-κοινωνικό πλαίσιο

Ο Weber όπως αναφέρθηκε και στην εισαγωγή συγγράφοντας την ΠΗ επιθυμεί να κατανοήσει με ποιο τρόπο οι «ιδέες» επέδρασαν στην ιστορικό-κοινωνική εξέλιξη[3]και συγκεκριμένα στη μετάβαση από τη φεουδαρχία στον καπιταλισμό. Για αυτό το σκοπό, στην εισαγωγή της ΠΗ σπεύδει να θέσει ως έναν από τους βασικότερουςλόγους διαφοροποίησης της Δυτικής Ευρώπης από τον υπόλοιπο κόσμο,τηνκυριαρχία της ορθής λογικής. Παρουσιάζει λοιπόν συνοπτικά τον τρόπο με τον οποίοο ορθολογισμός αποτυπώθηκε στις διάφορες εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας και πως διαφοροποιήθηκε ιστορικά η δυτική σκέψη σε σχέση με τους άλλους πολιτισμούς. Ο ορθολογισμός είναι εμφανής σε δραστηριότητες όπωςοι τέχνες (ζωγραφική, αρχιτεκτονική, γλυπτική, μουσική), η εκπαίδευση, η κρατική οργάνωση μέσω της ειδικευμένης υπαλληλίας.

Κομβικό σημείο για την επικράτηση του ορθολογισμού αποτελεί η ανάπτυξη της επιστήμης. «Έλλογη, συστηματική και εξειδικευμένη επιδίωξη της επιστήμης με ασκημένο και ειδικευμένο προσωπικό υπήρξε μόνο στην Δύση[4]» και το πλαίσιο λειτουργίας αυτής (λογική, πειραματισμός, υπολογισμός, κατηγοριοποίηση) επιδρούν στον τρόπο λειτουργίας της οικονομίας και της κοινωνίας. Το έλλογο στοιχείο εντάσσεται με κυρίαρχο τρόπο στην καθημερινή σκέψη των ανθρώπων, οι πρακτικές των επιστήμων εφαρμόζονται στις κοινωνικές δραστηριότητες, η οικονομία οργανώνεται στη βάση των τεχνικών γνώσεων. Ο τρόπος του «οικονομείν» συστηματοποιείται και το κεφάλαιο γίνεται το δομικό στοιχείο του συστήματος, που από αυτό (capital=κεφάλαιο) λαμβάνει και το όνομα του, καπιταλιστικό σύστημα.

Στο σημείο αυτό και πριν αναζητηθεί η εκλεκτική συγγένεια[5] του κόσμου των ιδεών με το καπιταλιστικό σύστημα, ο Weber σπεύδει να ορίσει τι είναι ο καπιταλισμός. Για να το επιτύχει αυτό δημιουργεί τον ιδεότυπο[6] του καπιταλιστή.

Σύμφωνα με τον ιδεότυπο αυτό ο καπιταλιστής δεν είναι ένας τυχοδιώκτης – κερδοσκόπος που επιδιώκει την αποθησαύριση χρήματος ή τη βουλιμική απόκτηση αγαθών (δομικό στοιχείο της σύγχρονης καταναλωτικής μανίας). Αντίθετα ενώ η προσδοκία απόκτησης χρήματος έχει κεντρική σημασία για τον καπιταλισμό καθώς θέτει το όλο σύστημα σε λειτουργία[7] ωστόσο αυτό επιδιώκεται με ορθολογικό και δομημένο τρόπο στα πλαίσια της οργανωμένης δραστηριότητας που ονομάζεται επιχείρηση. Επίσης συστατικά στοιχεία του ιδεότυπου του καπιταλιστή αποτελούν ο ειρηνικός τρόπος απόκτησης χρήματος, η χρήση του κεφαλαιακού υπολογισμού για την απόκτησης κέρδους, η οργάνωση με ορθολογικό τρόπο της (τυπικά) ελεύθερηςεργασίας, η ορθή και αποδοτική χρησιμοποίηση μέσων και αγαθών που προσφέρουν τα τεχνικά – τεχνολογικά επιτεύγματα της επιστήμης.

Ωστόσο για να επιτευχθεί η παραπάνω διάσταση ο Weber τονίζει τη σημασία του«νομικού χωρισμού της επιχειρησιακής από την ατομική ιδιοκτησία[8]», δεδομένου ότι διασφάλισε τη νομική ανεξαρτησία της (επιχείρησης) από το άτομο, τη δυνατότητα ανάπτυξης της με ορθολογικό τρόπο και παράλληλα τη νομιμοποίηση της ελεύθερης εργασίας.

Ο παραπάνω διαχωρισμός της επιχείρησης από τον οίκο και η ανάπτυξη τηςελεύθερης εργασίας έγινε σαφής με την ανάπτυξη των πόλεων στις οποίες οριοθετήθηκε σε μεγάλο βαθμό η εμπορική, βιοτεχνική και βιομηχανική δραστηριότητα. Η πόλη έγινε ο φορέας του καπιταλισμού στην οποία αναπτύχθηκαν οι αγορές, οι συντεχνίες και οι εμπορικού χαρακτήρα συσσωματώσεις[9]. Στα πλαίσια της ανάπτυξης της πόλης η ιδέα της κοινοτικής διαβίωσης που επικρατούσε στηνφεουδαρχική αγροτική ύπαιθρο παύει να υπάρχει και αντικαθίσταται από την ιδέα της εταιρικής κοινωνίας η οποία συγκροτείται στη βάση της σύμβασης ανάμεσα στα μέλη της[10] και η οποία προχωρά στην διαδικασία της απομάγευσης[11], της απομάκρυνσης από τις παραδοσιακές αξίες (την παραδοσιοκρατία) και στην υιοθέτηση πιο ορθολογικών συμπεριφορών. Η συμπεριφορά των μελών της κοινωνίας που παλαιότερα δεσμευόντουσαν από τις δοξασίες και στηριζόταν σε μία συναισθηματική παραδοσιοκρατία, πλέον αντικαθίστανται από έναν ορθολογικό τρόπο σκέψης που αποτυπώνεται σε ένα νομικό σύστημα[12] το οποίο την ρυθμίζει(την συμπεριφορά) με ένα σύνολο κανόνων.

Το νομικό σύστημα κατά συνέπεια αποτελεί και ρυθμιστικό παράγοντα για την λειτουργία μίας καπιταλιστικής επιχείρησης καθώς διασφαλίζει ένα σταθερό πλέγμα σχέσεων, προστατεύει την κατοχή και την διάθεση των αγαθών, κατοχυρώνει τις εμπορικές συμβάσεις με τρόπο απρόσωπο, αυξάνει το στοιχείο του υπολογισμού και της προβλεψιμότητας.

Παράλληλα το νομικό σύστημα υποστηρίζεται από μία διοικητική γραφειοκρατίαβασικό στοιχείο της δομής του κράτους. Η ορθολογικά οργανωμένη γραφειοκρατική δομή ενισχύει ένα νομικό σύστημα που αποσκοπεί στην ομαλή λειτουργία ενός ευνοϊκού για την οικονομική δράση κοινωνικού πλαισίου.

Ο Weber θεωρεί ότι η ανάπτυξη και εξέλιξη της γραφειοκρατίας ακολουθεί παράλληλη πορεία με την ανέλιξη του καπιταλισμού[13]. Η ιδέα μίας συστηματικής και ιεραρχικά δομημένης απρόσωπης διοικητικής οργάνωσης ευνόησε την δυνατότητα ορθής διακυβέρνησης η οποία με την σειρά της εξασφάλισε ένα πλαίσιοομαλής ανάπτυξης της καπιταλιστικής δραστηριότητας.

Η γραφειοκρατία αποτελεί μία έννοια που ενδιέφερε εξαιρετικά τον Weber ο οποίος και δημιούργησε έναν ιδεότυπο προκειμένου να την μελετήσει. Συστατικά στοιχεία της γραφειοκρατικής οργάνωσης όπως η ιεραρχία των θέσεων εργασίας, ο εξιδικευμένος καταμερισμός εργασίας, τα απρόσωπα γραφειοκρατικά καθήκοντα, ο διαχωρισμός εργασίας και οικίας, η αντίληψη του καθήκοντος, έδειξαν ότι η γραφειοκρατία αποτελεί την επιτομή της ορθολογικής οργάνωσης.

Εκτός από την οργανωμένη γραφειοκρατία, το νομικό σύστημα και τη διαμόρφωση των κρατικών δομών, ο Weber αναγνωρίζει έναν επιπλέον σημαντικό παράγοντα που επέδρασε στην καπιταλιστική ανάπτυξη, και σε αυτόν αναπτύσσει την επιχειρηματολογία του σε μεγάλο βαθμό στην ΠΗ, τον προτεσταντισμό.

Ο Weber αποτυπώνει την εκλεκτική συγγένεια που αναπτύχθηκε ανάμεσα στην διδασκαλία ορισμένων μορφών της προτεσταντικής εκκλησίας και στα συμφέροντα τα οποία εκφράζει η πρακτική ηθική και νοοτροπία του καπιταλισμού[14], δημιουργώντας τον ιδεότυπο του προτεστάντη.

Με αυτό το ιδεατό πρότυπο ο Weber ενδιαφέρεται να μελετήσει το «βαθμό στον οποίο οι θρησκευτικές επιδράσεις συντέλεσαν στην ποιοτική διαμόρφωση και στην ποσοτική εξάπλωση του ‘πνεύματος’ αυτού πάνω στον κόσμο[15]». Θέλει να συσχετίσει την ιδεολογία της προτεσταντικής μεταρρύθμισης των αρχών του 16ουαιώνα με την ιστορική εξέλιξη του καπιταλισμού από τα μέσα του 18ου αιώνα και μετά.

Σκοπός του Weber είναι να δείξει κατά πόσο οι θρησκευτικές ιδέες που πρέσβευε ο προτεσταντισμός επηρέασαν την οικονομική δραστηριότητα των πολιτών. Αν και δε θεωρεί ότι η προτεσταντική πίστη προηγείται της καπιταλιστικής δραστηριότητας,θεωρεί ότι η προτεσταντική ηθική και ιδιαίτερα αυτή που αναπτύχθηκε από την διδασκαλία του Γάλλου John Calvin (1509-1564) ωθούσε σε μια αποδοχή τηςσώρευσης κεφαλαίου ως δείγμα ευζωίας στη γη με αντίκρισμα ευνοϊκό στην μεταθανάτια αντίληψη.

Σε αντίθεση με την καθολική εκκλησία που ήταν πιο ανεκτική στην ιδιωτική ζωή των πιστών της, οι προτεστάντες και κατά κύριο λόγο οι καλβινιστές ήταν πολύ αυστηροίκαι ρύθμιζαν με αυστηρό τρόπο και εξαιρετικά επαχθή τρόπο τη συμπεριφορά των πιστών τόσο στην ιδιωτική όσο και στην δημόσια σφαίρα[16].

Ωστόσο εκεί που η καθολική εκκλησία ήταν πολύ αυστηρή ήταν στην απόκτηση χρημάτων ως αυτοσκοπό και τον δανεισμό χρημάτων με τόκο, τον οποίο θεωρούσε τοκογλυφία, γεγονός που επιδρούσε αρνητικά στις εμπορικές συναλλαγές. Για την προτεσταντική εκκλησία, η καλβινική διδασκαλία του προκαθορισμού και του ενδοκόσμιου ασκητισμού ωθούσε τους προτεστάντες στην αναζήτηση της οικονομικής επιτυχίας μέσω της εργασίας ως επίγειες ενδείξεις της θεϊκής εύνοιας και της μελλοντικής σωτηρίας. Ταυτόχρονα, η πουριτανική[17] αυστηρότητα απαγόρευε στον επιχειρηματία να απολαμβάνει τα κέρδη του ξοδεύοντας τα σε πολυτελείς καταναλώσεις ή κερδοσκοπικές συσσωρεύσεις. Ωστόσο τα κέρδη από την εργασία ή την επιχειρηματική δραστηριότητα από την στιγμή που δεν καταναλώνονται ή δεν σωρεύονται ως χρήμα έπρεπε να επενδυθούν, όπως καιγινόταν. Η ανάπτυξη του καπιταλισμού αποτέλεσε το μη αναμενόμενο αποτέλεσμα της προτεσταντικής ηθικής

Η εργασία κατά συνέπεια ως μορφή κοινωνικής δράσης στην προτεσταντική ηθικήαπομακρύνθηκε από την έννοια της συνειδητής δραστηριότητας με βάση το συναίσθημα, περνάει μέσα από την καλβινική διδασκαλία ως μία ορθολογική πράξη ως προς την αξία για να καταλήξει με τρόπο παράδοξο ως ένας αυτοσκοπός, δηλ. μία ορθολογική και συνειδητή πράξη ως προς τον σκοπό.

Για τους προτεστάντες η άσκηση του επαγγέλματος τους είναι ένα ηθικό χρέος και καθήκον σύμφωνα με την επιταγή της Βίβλου και η εργασία είναι το μέσο για την εκπλήρωση αυτού του χρέους. Διαφέρει από την παραδοσιοκρατία δηλαδή την αντίληψη ότι εργαζόμαστε προκειμένου να είμαστε σε θέση να καλύψουμε τις παραδοσιακές ανάγκες (ανάγκες επιβίωσης) που είναι πιθανόν να έχουμε, τις ανάγκες που προσδιορίζονται από την παράδοση τις κληρονομημένες από το παρελθόν ισχύουσες πρακτικές και συνήθειες.

Στην παραδοσιοκρατία ακόμα και αν αποκτούσε χρήματα ο επιχειρηματίας ένιωθε την ηθική ανάγκη να τα καταθέσει σε θρησκευτικά ιδρύματα εν ήδη φιλανθρωπίας, σε αντίθεση με τον προτεστάντη που θεωρεί ότι εκπληρώνει την θρησκευτική πράξηπράττοντας ηθική συμπεριφορά μέσω της επιδίωξης κέρδους και της δέσμευσης στο επάγγελμα. Ωστόσο από τη φανατική επιδίωξη του υλικού οφέλους αναδεικνύεταιένα στοιχείο ηθικού χρέους. Οπότε η σώρευση χρήματος και κεφαλαίου και η ακατάπαυστη εργασία θεωρούνται αρετές. Το πνεύμα του καπιταλισμού όπως το διατυπώνει ο Weber για να περιγράψει την στάση εκείνη «που επιδιώκει κατ’ επάγγελμα συστηματικά και έλλογα νόμιμο κέρδος[18]» διαφέρει από τον κερδοσκοπικό καπιταλισμό, ο οποίος στερείται του ηθικού στοιχείου.

Συμπεράσματα

Συγγράφωντας την ΠΗ ο Weber επεδίωξε να συμβάλει στην κατανοήση της διαδικασίας κατά την οποία ο κόσμος των ιδεών επέδρασε στη διαμόρφωση της ιστορικο-κοινωνικής εξέλιξης και του καπιταλιστικού φαινομένου.

Σε αντίθεση με τη μονοπαραγοντική ερμηνεία του καπιταλιστικού φαινομένου που δίνει μέσα από την συγγραφική του δραστηριότητα ο Marx, προσεγγίζοντας τον ως μία υλιστική και μόνο διαδικασία, o Weber προσεγγίζει πολυπαραγοντικά το θέμα την συσσώρευσης και επανεπένδυσης του πλούτου, δομώντας την επιχειρηματολογία του γύρω από την εφαρμογή της προτεσταντικής ηθικής στην κοινωνία και την οικονομία.

Οι παράγοντες αυτοί «διαπλέκονται, διαντιδρούν και επενεργούν με τρόπο ιδιαζόντως σύνθετο αλλά και μοναδικό[19]». Τον Weber τον ενδιαφέρει αυτή η εκλεκτική συγγένεια παραγόντων των οποίων η συχνότητα επέδρασε στην ανάπτυξη του καπιταλισμού και ο κυριότερος από τους παράγοντες αυτούς είναι ο βαθμός κατά τον οποίο η προτεσταντική διδασκαλία ώθησε στο φαινόμενο του καπιταλισμού. Διαμορφώνοντας τους ιδεότυπους του καπιταλιστή και του προτεστάντη και χρησιμοποιώντας προσεγγιστικά στατιστικά στοιχεία, ο Weberαποδυκνύει ότι οι περιοχές όπου το προτεσταντικό στοιχείο ήταν ισχυρό αναπτύχθησαν οικονομικά.

Αυτό συνέβη διότι οι προτεστάντες προτιμούσαν να συσσωρεύουν αντί να ξοδεύουνδιαμορφώνοντας «ένα καπιταλιστικό ήθος μέσα από την καταδίκη των αποφάσεων και την εξύμνηση της εργατικότητας ως προαπαιτούμενου για την εγκόσμια επιτυχία, που ήταν το μόνο επίγειο δείγμα για το ποιοι ήταν οι εκλεκτοί του Θεού[20]».

Βιβλιογραφία

· Weber Max, Η Προτεσταντική Ηθική και το Πνεύμα του Καπιταλισμού,μτφρ. Κυπραίος Μ.Γ., Εκδόσεις GUTENBERG, Αθήνα 2006.

· Κονιόρδος Σ, Η θέση του Βέμπερ για την Προτεσταντική Ηθική της Εργασίας, Πάτρα 2002.

Υποσημειώσεις

[1] Μολυβάς Γ., «Εισαγωγή», στο Κονιόρδος Σ., Η θέση του Βέμπερ για τηνΠροτεσταντική Ηθική της Εργασίας, Πάτρα 2002, σελ. 11

[2] Κονιόρδος Σ., Η θέση του Βέμπερ για την Προτεσταντική Ηθική της Εργασίας,Πάτρα 2002, σελ. 13.

[3] Weber M., Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού, μτφρ. Κυπραίος Μ.Γ., Εκδόσεις GUTENBERG, Αθήνα 2006, σελ. 79

[4] Weber, σελ. 13

[5] Εκλεκτική συγγένεια: αποτελεί ως έννοια ένα από τα διανοητικά εργαλεία που όρισε ο Weber προκειμένου να πράξει την ανάλυση του. Αφορά την σχέση μεταξύ δύο φαινόμενων τα οποία πιθανόν αλλά όχι απαραίτητα μεταβάλλονται ταυτόχρονα. Υποδηλώνει μία σύγκλιση, έναν συντονισμό ανάμεσα σε δύο κοινωνικά φαινόμενα. (Κονιόρδος, σελ. 35)

[6] Ιδεότυπος: αποτελεί ένα ευρετικό εργαλείο με σκοπό να διευκολύνει την οικοδόμηση υποθέσεων μέσω της σύγκρισης την οποία προκαλεί. Είναι μία διανοητική κατασκευή όπου ένα φαινόμενο μελετάται και αποδομείται στα συστατικά του στοιχεία. Στην συνέχεια αυτά καθαρίζονται ώστε να αναδειχθεί η ουσία τους και στο τέλος συντίθενται δομώντας μία μη ρεαλιστική και εξιδανικευμένη μορφή του φαινομένου. Με την κατασκευή του, ο ιδεότυπος αποτελεί ένα είδος μέτρου προκειμένου να συγκριθούν στο κατά πόσο απέχουν από αυτό οι συναφείς εμπειρικές περιπτώσεις. (Κονιόρδος, σελ. 33)

[7] Κονιόρδος, σελ. 24

[8] Weber, σελ. 19

[9] Κονιόρδος, σελ. 27

[10] Κονιόρδος, σελ. 28

[11] Απομάγευση είναι η σταδιακή, αλλά ανεπιστρεπτί, υποχώρηση των κατακερματισμένων μαγικοθρησκευτικών στοιχείων, τα οποία, καθώς κυριαρχούσαν στην σκέψη, ρύθμιζαν την κοινωνική διαβίωση με βάση τις επιταγές και τις πρακτικές του παρελθόντος (Κονιόρδος, σελ. 28)

[12] Το νομικό σύστημα κατοχυρώνει μία απρόσωπη πρακτική με σκοπό να θεμελιώσει την συστηματοποίηση και την κωδικοποίηση, οι οποίες πραγματοποιούνται κατά τρόπο έλλογο, γραπτό και ρητό. (Κονιόρδος., σελ. 30)

[13] Κονιόρδος, σελ. 34

[14] Κονιόρδος, σελ. 36

[15] Weber M., ο.π., σελ. 80

[16] Weber, σελ. 32

[17] Πουριτανισμός είναι η κοσμική έκφανση του καλβινισμού

[18] Weber, σελ. 56

[19] Κονιόρδος, σελ. 64

[20] Μολυβάς Γ., «Εισαγωγή», στο Κονιόρδος Σ., Η θέση του Βέμπερ για την Προτεσταντική Ηθική της Εργασίας, Πάτρα 2002, σελ. 11.

πηγή

MAX WEBER ΚΑΙ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ

Maximilian Carl Emil Weber

(1864 – 1920)

 «Γραφείο»(Bureau) - "Γραφειοκρατία" (Bureaucratized) είναι ο κανόνας που δημιουργήθηκε σε ένα γραφείο και απεστάλη από αυτό στα εκτελεστικά όργανα. Στο γραφείο τηρούνται αρχεία των επικοινωνιών που αποστέλλονται και λαμβάνονται. Είναι ο αόρατος ανώτατος υπάλληλος της κυβέρνησης, ένα μέσο με το οποίο μια μοναρχία, αριστοκρατία, δημοκρατία, ή άλλη μορφή διακυβέρνησης, δημιουργεί και εφαρμόζει τους κανόνες.

ΙΛΙΑΔΑ, ΡΑΨΩΔΙΑ Α, ΣΤΙΧΟΙ 1-306, 350-431: ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ, ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ

ΡΑΨΩΔΙΑ Α

ΣΤΙΧΟΙ 1 – 53

1^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.1-11: Προοίμιο – Επίκληση της Μούσας – Εισαγωγή στην επική αφήγηση.

2^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.12-24: Ο Χρύσης ζητάει την απελευθέρωση της κόρης του.

3^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ. 25-43: Ο Αγαμέμνονας αρνείται και διώχνει το Χρύση – Η προσευχή του Χρύση.

4^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ. 44-53: Ο Απόλλωνας στέλνει λοιμό στους Αχαιούς.

ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ:

1)      Για να πει την ιστορία του, ο ποιητής χρειάζεται τη βοήθεια της Μούσας.

2)      Ο θυμός του Αχιλλέα έφερε πολλές συμφορές στους Αχαιούς.

3)      Ο θυμός ήταν αποτέλεσμα της έχθρας που έστειλε ο Απόλλωνας ανάμεσα στον Αχιλλέα και στον Αγαμέμνονα, επειδή ο τελευταίος πρόσβαλε τον ιερέα Χρύση και δεν άφησε ελεύθερη την κόρη του.

ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ ΘΕΩΝ:

1)      Ο ποιητής καλεί τη θεά (τη μούσα) να τον βοηθήσει στην αφήγηση της ιστορίας του.

2)      Ο Χρύσης επικοινωνεί με τον Απόλλωνα και μπορεί να τον πείσει να του κάνει κάποια χάρη.

3)      Ο Απόλλωνας οργίζεται με τον Αγαμέμνονα.

4)      Ο Δίας κάνει τρομερά σχέδια για τους ανθρώπους και φροντίζει  να εκπληρωθεί η βούλησή του με οποιοδήποτε κόστος για τους θνητούς.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ:

-          ΑΧΙΛΛΕΑΣ: Παθιασμένος, ευγενικός, άριστος, φιλονικεί με τον Αγαμέμνονας και ο τρομερός θυμός του έχει ολέθριες συνέπειες για τους Αχαιούς.

-          ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑΣ: Σκληρός, ασεβής, εγωιστής, αντιπαθής, που ασκεί με απόλυτο τρόπο την εξουσία που του δίνουν οι τίτλοι του.

-          ΧΡΥΣΗΣ: Θεοσεβής και συμπαθητικός αρχικά, εγωιστής, εκδικητικός, που βάζει πάνω απ’ όλα το δικό του συμφέρον.

ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΙΛΙΑΔΑΣ – ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ:

1)      Οι ανθρωπόμορφοι θεοί επεμβαίνουν στις ανθρώπινες υποθέσεις και καθορίζουν την εξέλιξή τους.

2)      Ένα θεϊκό σχέδιο είναι η πρώτη αρχή από την οποία πηγάζουν όλα όσα συμβαίνουν.

3)      Η οργή παίζει σημαντικό ρόλο και στα δύο έπη. Στην Ιλιάδα έχουμε την οργή του Απόλλωνα και του Αχιλλέα, ενώ στην Οδύσσεια την οργή του Ποσειδώνα.

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΙΛΙΑΔΑΣ – ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ:

1)      Σε αντίθεση με την Ιλιάδα, η Οδύσσεια έχει δύο επιμέρους προοίμια: το προοίμιο του ποιητή και το προοίμιο της μούσας. Επίσης, από το προοίμιο της Ιλιάδας λείπει η παράκληση.

2)      Θέμα της Οδύσσειας είναι ο Οδυσσέας και οι περιπέτειές του. Θέμα της Ιλιάδας είναι η οργή και οι συνέπειές της.

3)      Η υπόθεση της Ιλιάδας ξετυλίγεται κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου. Η υπόθεση της Οδύσσειας ξετυλίγεται μετά τον Τρωικό πόλεμο.

ΣΤΙΧΟΙ 54 – 306

ΔΟΜΗ:

1^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.54-68: Ο Αχιλλέας συγκαλεί συνέλευση και προτείνει να  συμβουλευτούν μάντη.

2^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ. 69-84: Ο μάντης Κάλχας εκφράζει το φόβο του να μιλήσει και ζητεί προστασία από τον Αχιλλέα.

3^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.85-101: Ο Αχιλλέας διαβεβαιώνει το μάντη πως δεν κινδυνεύει κι εκείνος αποκαλύπτει την αιτία του κακού.

4^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.102-129: ο Αγαμέμνονας κατηγορεί το μάντη.

5^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ. 130-187: Η σύγκρουση του Αγαμέμνονα με τον Αχιλλέα.

6^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.188-244: Ο εξοργισμένος Αχιλλέας σκέφτεται να σκοτώσει τον Αγαμέμνονα – Παρεμβαίνει η Αθηνά και τον συγκρατεί.

7^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.245-303: Η προσπάθεια του Νέστορα να συμφιλιώσει τους δυο ήρωες.

ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ:

1)      Η συνέλευση.

2)      Οι κατηγορίες του Αγαμέμνονα εναντίον του μάντη Κάλχαντα.

3)      Η σύγκρουση Αχιλλέα και Αγαμέμνονα.

4)      Η αιτία του Τρωικού πολέμου.

5)      Η παρέμβαση της Αθηνάς και ο διάλογός της με τον Αχιλλέα.

6)      Η αποχώρηση του Αχιλλέα από τον πόλεμο και οι προβλέψεις του.

7)      Η αποτυχημένη παρέμβαση του Νέστορα.

ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ ΘΕΩΝ:

-          Στίχοι 195-196 και 208-209: Η Ήρα αγαπάει εξίσου τον Αγαμέμνονα και τον Αχιλλέα.

ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΘΕΩΝ:

-          Στίχοι 193-222: Η Αθηνά κατεβαίνει από τον Όλυμπο και συνομιλεί με τον Αχιλλέα.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ:

-          ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑΣ: Σκληρός, εγωιστής, αλαζόνας, φιλονίκης.

-          ΑΧΙΛΛΕΑΣ: Γενναίος, λογικός, δίκαιος, ανυποχώρητος σε ζητήματα τιμής, συναισθηματικός, ευσεβής, υπερήφανος, εγωιστής.

-          ΝΕΣΤΟΡΑΣ: Λογικός, σοφός, με άψογη επιχειρηματολογία.

ΑΠΟ ΜΗΧΑΝΗΣ ΘΕΟΣ:

-          Η Αθηνά λειτουργεί ως «από μηχανής θεός» αφού παρεμβαίνει στη φιλονικία Αγαμέμνονα – Αχιλλέα, τη στιγμή που ο Αχιλλέας σκέφτεται να σκοτώσει τον αρχιστράτηγο, δίνει δηλαδή λύση σε κρίσιμες στιγμές της πλοκής, τη λύση που δεν μπορούν να δώσουν με αληθοφάνεια οι πρωταγωνιστές του έργου.

Η ΦΙΛΟΝΙΚΙΑ ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ ΚΑΙ ΑΧΙΛΛΕΑ:

1)      Στίχοι 106-120: Εισαγωγή.

2)      Στίχοι 121-147: Χαλαρή αντιπαράθεση.

3)      Στίχοι 148-171: Απότομη ένταση και μετατροπή της αντιπαράθεσης σε ανοιχτή πλέον σύγκρουση, αποκάλυψη μιας υποβόσκουσας γενικότερης αντιπαλότητας.

4)      Στίχοι 172-187: Κορύφωση της σύγκρουσης.

5)      Στίχοι 188-222: Μετεωρισμός της σύγκρουσης, εσωτερική πάλη του Αχιλλέα, παρέμβαση της Αθηνάς.

6)      Στίχοι 223-244: Πτώση σε καθαρά λεκτική αντιπαράθεση, επικύρωση με τον όρκο του Αχιλλέα.

7)      Στίχοι 245-284: Διακοπή της αντιπαράθεσης.

8)      Στίχοι 285-303: Χαλάρωση και κλείσιμο.

ΣΤΙΧΟΙ 350 – 431

ΔΟΜΗ:

1^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.349-412: Ο Αχιλλέας παραπονιέται στη Θέτιδα.

2^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.413-431: Η Θέτις παρηγορεί το γιο της και υπόσχεται να μεσολαβήσει στο Δία.

ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ:

1)      Η προσευχή – παράπονο του Αχιλλέα.

2)      Η επέμβαση της Θέτιδας.

3)      Η επιλεκτική αναδιήγηση των γεγονότων.

4)      Το άλλο πρόσωπο του Αχιλλέα.

5)      Η υπόσχεση και η προτροπή της Θέτιδας.

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ

ΙΛΙΑ∆Α Ραψωδία Α στ. 131-161

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. α) Ποιο το κεντρικό θέµα της Ιλιάδας; β) Γιατί δε µπορούµε να πάρουµε την Ιλιάδα ως ιστορική πηγή;

2. Να γραφεί το νόηµα σε 10-15 γραµµές.

3. α) Να βρεθούν τα πραγµατολογικά στοιχεία του κειµένου.

β) Να βρεθούν τα ιδεολογικά στοιχεία του κειµένου.

4. α) Να χαρακτηρίσετε τα διαλεγόµενα πρόσωπα απ’ τα λόγια τους. β) «λησµονηµένα τα ‘χεις» (Στίχος 161). Τι λησµόνησε ο Αγαµέµνονας; Τι θέλει να πάρει απ’ τον Αχιλλέα;

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

Α. Κείµενο, Οµήρου Ιλιάδα, ραψωδία Α στ. 189-223

Β. Ερωτήσεις

1.α. Μπορεί να χρησιµοποιηθεί η Ιλιάδα ως ιστορική πηγή; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας.

β. Ποιο είναι το θέµα της Ιλιάδας;

2. Να αποδώσετε το περιεχόµενο του κειµένου που σας δίνεται µε συντοµία (10 γραµµές).

3. α. Να χωρίσετε το κείµενο σε ενότητες και να δώσετε πλαγιότιτλους σε κάθε ενότητα.

β. Να βρείτε σε ποιους στίχους του κειµένου υπάρχει προοικονοµία και να γράψετε ποια γεγονότα προοικονοµούνται.

4.α. Να χαρακτηρίσετε τον Αχιλλέα από τα λόγια του και τη συµπεριφορά του. β. «…γι΄ αυτήν την ύβριν» (στ.215) Για ποιους λόγους θεωρείτε ότι οΑγαµέµνονας διαπράττει ύβρη;

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΙΛΙΑ∆Α, ΡΑΨ Α΄, στιχ.248-275.

1) Ποιο είναι το θέµα και ποιο το περιεχόµενο του Ιλιαδικού έπους; Ποια είναι η πρωτοτυπία που χρησιµοποιεί ο ποιητής στη δοµή του υλικού;

2) Να αποδοθεί σύντοµα το περιεχόµενο των στίχων που σας δίνονται (10 περίπου σειρές)

3) α. Να χωρίσετε το απόσπασµα που σας δίνεται σε ενότητες και να δώσετε έναν πλαγιότιτλο σε κάθε µία.

β. Ποιες αφηγηµατικές τεχνικές χρησιµοποιεί ο ποιητής και γιατί;

4) α. Να χαρακτηρίσετε το Νέστορα και να δικαιολογήσετε το χαρακτηρισµό σας, µέσα από το απόσπασµα. β. Με ποια επιχειρήματα προσπαθεί ο Νέστορας να κατευνάσει τα οξυμμένα πνεύματα των δύο αντιπάλων;

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

Α΄ Κείµενο: Οµήρου Ιλιάδα , ραψωδία Α΄στ.353-396.

Β΄ Ερωτήσεις

1. Σε ποια σκηνή- γεγονός αναφέρεται η ενότητα αυτή; (τόπος,πρόσωπα). Ποια σηµασία έχει ο διάλογος στην εξέλιξη του µύθου;

2. α) Μελετώντας τους λόγους του Αχιλλέα τι συµπεραίνετε για την αξία της «τιµής» στην οµηρική κοινωνία; β) Ποια εικόνα παρουσιάζει ο Αχιλλέας στη συνάντηση του µε τη µητέρα του;

3. Να συγκρίνετε την προσευχή του Αχιλλέα µε την προσευχή του Χρύση και του Τηλέµαχου στα παράλληλα κείµενα που σας δίνονται. Να σηµειώσετε τις οµοιότητες και να δικαιολογήσετε τις διαφορές. Τι παρατηρείτε;

4. Τα δύο έπη του Οµήρου ποιες διαφορές παρουσιάζουν µεταξύ τους;

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ: «Οµήρου ΙΛΙΑ∆Α» Α στ. 394-421

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

1. Να συσχετίσετε το θέµα της Ιλιάδας µε το περιεχόµενο και την ονοµασία του έπους.

2. Ποιο είναι το αίτηµα του Αχιλλέα και γιατί η Θέτιδα είναι το πιο κατάλληλο πρόσωπο για να το µεταφέρει στο ∆ία;

3. α) Να διακρίνετε το απόσπασµα σε θεµατικές ενότητες δίνοντας ένα σύντοµο τίτλο για την καθεµία.

β) Να αντιστοιχίσετε τα χωρία της στήλης Α µε τα στοιχεία τεχνικής στη στήλη Β.

Α  1. ότι τον µαυροσύννεφον Κρονίδην…..  2. συχνά στο σπίτι του πατρός…….δεν έδεσαν τον ∆ία  3. στους Τρώας ίσως βοηθός θελήσει αυτός να γίνει, και ακρόγιαλα στους Αχαιούς να κλείσει προς τες πρύµνες  4. να σφάζονται για να χαρούν το βασιλιά τους όλοι  5. αφού δεν θέλ’ η µοίρα σου πολύν καιρόν να ζήσεις  6. αλλ’ είσαι και ολιγόζωος και πίκρες ποτισµένος

Β α. µεταφορά β. προοικονοµία γ. τυπικό επίθετο δ. προσωποποίηση ε. ειρωνεία στ. επιβράδυνση

4. α) Πώς παρουσιάζεται το ήθος του Αχιλλέα µέσα από τα λόγια του; β) Στις σχέσεις θεών και ανθρώπων της οµηρικής κοινωνίας (αλλά και στις µεταξύ των θεών σχέσεις) ισχύει η αρχή της προσφοράς και της ανταπόδοσης. Ποια εφαρµογή βρίσκει αυτή η αρχή στην περίπτωση του αιτήματος του Αχιλλέα;

ΡΑΨΩΔΙΑ Α στ. 392-421.

 Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

«…αλλ’ από τώρ’απ’την σκηνήν την κόρην του Βρισέως,

Δώρο σ’εμέ των Αχαιών, οι κήρυκες μου επήραν·

Και, αν δύνασαι, προστάτευσε συ το καλό παιδί σου·

Ανέβα ευθύς στον Όλυμπο και πρόσπεσε στον Δία,                                                  395

αν χάριν του ‘καμες ποτέ με λόγον ή με έργον·

συχνά στο σπίτι του πατρός σ’ άκουσα να καυχάσαι

ότι τον μαυροσύννεφον Κρονίδην εσύ μόνη

των αθανάτων έσωσες απ’όλεθρον αχρείον,

όταν οι άλλοι Ολύμπιοι επήγαν να τον δέσουν,                                                         400

η Ήρα με την Αθηνάν και ο Ποσειδών ακόμη,

και συ, θεά, τον λύτρωσες που φώναξες αμέσως

τον μέγαν εκατόγχειρον στες κορυφές του Ολύμπου·

απ’τους θεούς Βριάρεως, και απ’τους θνητούς Αιγαίων

λέγεται και στην δύναμιν περνά και τον πατέρα·                                                       405

μ’έπαρσιν κάθισεν αυτός στο πλάγι του Κρονίδη,

και από τον φόβον του οι θεοί δεν έδεσαν τον Δία.

Τα γόνατά του αγκάλιασε και τούτα ενθύμισέ του,

στους Τρώας ίσως βοηθός θελήσει αυτός να γίνει,

και ακρόγιαλα τους Αχαιούς να κλείσει προς τες πρύμνες                                        410

να σφάζονται για να χαρούν τον βασιλιά τους όλοι.

Να μάθει και ο κραταιός Ατρείδης Αγαμέμνων

πόσο ετυφλώθη ν’αψηφά των Αχαιών τον πρώτον».

Και δάκρυα χύνοντας πολλά του απάντησεν η Θέτις:

«Υιέ μου, τι σ’ανάσταινα τον πικρογεννημένον;                                                       415

Άλυπος καν και αδάκρυτος να κάθοσουν στες πρύμνες,

Αφού δεν θέλ’η μοίρα σου πολύν καιρόν να ζήσεις·

αλλ΄είσαι και ολιγόζωος και πίκρες ποτισμένος

σαν κανείς άλλος· άμοιρα στο σπίτι σ’εγεννούσα·

κι εγώ τον λόγον σου να ειπώ του βροντοφόρου Δία,                                               420

στον χιονισμένον Όλυμπον θα υπάγω, αν θα μ’ακούσει· 

  

Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1. Ποιο είναι το θέμα και ποιο το περιεχόμενο του ιλιαδικού έπους; Ποιο από τα δύο κυριαρχεί στη σκηνή που σας δίνεται;

4 μονάδες

2. Ποιο είναι το αίτημα του Αχιλλέα και για ποιους λόγους η Θέτιδα είναι η πιο κατάλληλη θεότητα για να το μεταφέρει στο Δία; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

4 μονάδες

3. α) Να χωρίσετε το απόσπασμα που σας δίνεται σε ενότητες και να δώσετε έναν πλαγιότιτλο σε καθεμιά.

3 μονάδες

 β) Να επισημάνετε τα χωρία της ενότητας, όπου χρησιμοποιείται από τον ποιητή η προοικονομία. Ποια γεγονότα παρουσιάζονται;

3 μονάδες

4. α) Πώς παρουσιάζεται το ήθος του Αχιλλέα μέσα από τα λόγια του;

3 μονάδες

β) Να επισημάνετε τους στίχους που αναφέρονται στους θεσμούς της «προσφοράς-ανταπόδοσης» και της «ικεσίας» και να γράψετε ποιος ήταν ο ρόλος τους στην ομηρική κοινωνία. Να στηρίξετε την απάντηση σας με στοιχεία από το κείμενο που σας δίνεται.

3 μονάδες