ΒΑΣΙΚΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

Όταν κανείς έρχεται στην Κρήτη πολλές φορές ακούει λέξεις τελείως άγνωστες εδώ θα ερμηνεύσουμε μερικές

Αίγα : η κατσίκα
Ανείμενε : περίμενε
Απμώχνω : είναι το σπρώχνω Π.χ Μη μου αμπώχνεις για θα γενεί φασαρία
Ασκορδουλάκοι : οι βολβοί
Ασπαλάθοι : οι αγκαθωτοί θάμνοι 
Ατζί : είναι το κάτω μέρος του ποδιού
Βεντέμα : πολλές ελιές στα δέντρα
Γατέω : ξέρω
Γιαγέρνω :γυρίζω
Γιάντα : γιατί
Γκέκα :το σκυλί κυρίως που χρησιμοποιούν οι βοσκοί
Γκίζεις : σύντμηση του αγγίζεις κλασικά ακούμε να λέγεται πριν από καβγά Μη μου γκίζεις!!!!
Γλακώ : τρέχω υπάρχει και σε μετοχή π.χ Ξάνη (β.λ παρακάτω) τον που έρχεται γλακιχτός
Γροικώ : ακούω 
Γουλέρνω : γουστάρω
Διακονιάρης : ο τσιγκούνης
Εντο : (όχι ο παίκτης Ετό της Μπάρτσα) νάτο
Εκιά : εκέι
Επά ή Επαέ : εδώ
Ελλέ, μηλέ αμυγδαλέ :τα δέντρα κυρίως στο Ρέθυμνο τα χρησιμοποιούμε κατάληξη ε
Ζουρίδα : η νυφίτσα
Ζωστήρα : η ζώνη
Ηντα : σημαίνει τι π.χ Ήντα κάνεις
Θωρώ ή ξανοίγω : βλέπω άμα ακούσουμε έκφραση από τύπο με μαύρο ανοιχτό στο μπέτη πουκαμισάκι Γίαντα ξανοίγεις είμαστε στα πρόθυρα καβγά οπότε προσέχουμε
Θέτω : χτυπάω ή αφήνω
Κανίστρα : το μπιτόνι
Καπετάνιος :όχι της θάλασσας αλλά σημαίνει οπλαρχηγός γιαυτο αμα ακούσετε για κάνα χωρίο ότι είναι γεμάτο καπετάνιους μη το νομίζετε παραθαλάσσιο!!!!
Κασίδης : ο καραφλός 
Κατακάφκαλα: σημαίνει στο κεφάλι πχ Θα σου παίξω κατκάφκαλα =για προχωρημένους κρητικούς θα τον χτυπήσω στο κέντρο του κεφαλιού
Καφάς : ο σβέρκος
Κοπέλι : σημαίνει παιδί αρκετές φορές ακούμε Ε τσι κουνέλας το κοπέλι!!!!!
Κούρσα : το αμάξι το επιβατικό 
Κουστοτρουλίζω :κόβω τις πάνω άκρες από τα σταφύλια συνήθως
Κοντυλέ : μουσική π.χ παίξε μια κοντυλέ
Κοράκι : για ποδοσφαιρόφιλους είναι ο διαιτητής
Κούκλις :ο κόκορας (όχι δεν βγαίνει από το κούκλος)
Κουκοσάλι : το χαλάζι
Λαχτε ή λαχτίδια : τα χτυπήματα
Λέρα ή κάσα : κυριολέκτικά η βρώμα αλλά και ο αλήτης π.χ αυτός είναι μεγάλη λέρα
Λυρομπάντουρα : οι λύρες στους γάμους
Μαιμούνι: το μυρμύγκι αλλά και βρίσια π.χ εκεινο να το μαιμούνι 
Maναρι : μην πηγαίνει ο νους σας στο πονηρό είναι το τσεκουρι στα κρητικά!!!
Μελίντακας : το μυρμήγκι 
Μπαντελής : ο Παντελής είναι τα τρία ονόματα που αρχίζουν ο μ Μιχάλης μανόλης Μπαντελής
Μπαλωτάρω : πυροβολώ 
Μπάντα : η μεριά π.χ ωθέ την πέρα μπαντα σημαίνει στην πέρα μεριά του χωριού συχνά χρησιμοποιείται και η λέξη ρούγα π.χ ώθε την κάτω ρούγα
Μπατανία :είναι οι κουβέρτες
Μπέτης : το μπροστινό μέρος του θώρακα
Ντακέρνω : αρχίζω
Ντάκος :ή κουκουβάγια είναι το παξιμάδι με ντομάτα και ελιές δοκιμάστε άφοβα
Νταντέλα : εκτός από το ακριανό τμήμα του εργόχειρου είναι και ο μεθυσμένος ή αλλίως λίαρδα η καζίκι της μεθιάς
Ξάνη : δες
Οζά :είναι τα ζωντανά γενικα κυρίως τα πρόβατα
Παίζω : σημαίνει και χτυπώ π.χ Θα του παίξω σημαίνει θα τον χτυπήσω
Παίμπω :στέλνω 
Πράμα : χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να που με τίποτα π.χ Πόσο κάνει αυτό και η απάντηση είναι πράμα
Ρακί ή τσικουδιά: το Κρητικό ποτό αν ακούσετε την λέξη ρακοπέδιο και οδηγείται μην κάτσετε είναι εκεί που πίνουν τις άπειρες ρακές
Σεβντάς : ο ερωτικός καημός 
Σύρε : σημαίνει πήγαινε π.χ συρε και πες του
Σφίγγω : δεν είναι το γνωστό σημαίνει μαλώνω π.χ Τον εσφίξανε τα αδέρφια της και δέχτηκε να την παντρευτέι (η γνωστή ιστορία στην Κρήτη) 
Στο γύρω : στην ακρή π.χ Κάνε στο γύρο κάνε στην άκρη 
Τροζός : μπουνταλάς: ο τρελός αλλιώς χρησιμοποιείται η έκφραση την έχει φάει στην φτερούγα!!!!
Τσουκάλι : το τσικάλι
Τζιγκελωτό : αυτό που είναι σαν αγκίστρι π.χ Τσιγκελωτή μουστάκα, μουστάκι στριφτό
Τσακμάκι : ο αναπτήρας
Χλαμπουτσόσυκα : τα αγριόσυκα
Χοχλίοι: τα σαλιγκάρια συχνά το λένε και για τους αργούς οδηγούς 
Χώρα : συνήθως η κεντρική πόλη

ΠΗΓΗ