ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ: ΜΑΗΣ ’68 – Η ΠΡΟΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

…Πρεπει να καταδικασουμε ριζικα τη μυθολογια του εργατισμου που επαιξε και παιζει ακομη ολεθριο ρολο στο φοιτητικο κινημα(…) πρεπει να κατανοησουμε τι σημαινει κατα βαθος η σταση του προλεταριατου: προσκολληση στη συγχρονη καπιταλιστικη κοινωνια, ιδιωτευση, αρνηση να επωμισθει υποθεσεις του συνολου, κυνηγητο της καταναλωσης(…) αποδοχη της ιεραρχιας (ειτε απεναντι στους συνδικαλιστες ή τους πολιτικους ηγετες), παθητικοτητα και αδρανεια, περιορισμος των διεκδικησεων στο οικονομικο πεδιο.(…) Πρεπει να ξεπερασουμε τον παραδοσιακο νεκρο μαρξισμο που δυναστευει ακομη τη συνειδηση τοσων ζωντανων…
.

1.

.«(…)Προηγουμενα αυτου του κινηματος και σπερματα του, βρισκονται στις επαναστασεις του παρελθοντος ― στην παρισινη Κομμουνα, στο 1917, στην Καταλωνια το 1936, στη Βουδαπεστη το 1956. (…) Μεσα σε λιγες μερες το κινημα των επαναστατων φοιτητων προπαγανδιζει σε ολη τη χωρα την αμφισβητηση της ιεραρχιας και αρχιζει το γκρεμισμα της εκει που εμοιαζε περισσοτερο αυτονοητη: στο πεδιο της γνωσης και της εκπαιδευσης. Διακυρησσει και αρχιζει να πραγματοποιει την αυτονομη και δημοκρατικη αυτοδιευθυνση των συλλογικων οργανων.

Αμφισβητει και κλονιζει σε μεγαλο βαθμο το μονοπωλιο της πληροφορησης που κατειχαν τα διαφορα κεντρα εξουσιας. Ελεγχει οχι τις λεπτομερειες αλλα τα θεμελια και την υποσταση του συγχρονου ‘‘πολιτισμου’’: την κοινωνια της καταναλωσης, το διαχωρισμο αναμεσα σε χειρωνακτες και διανοουμενους, τον ιερο και απαραβιαστο χαρακτηρα του πανεπιστημιου και των αλλων ναων της γραφειοκρατικης καπιταλιστικης κουλτουρας. (…)

Ακολουθωντας ενα χαρακτηριστικο ολων των επαναστασεων, το κινημα αυτοαναπτυσσεται και αυτογονιμοποιειται κατα την ανοδικη φαση του (απο 3 εως 24 Μαϊου). Κανει τους εργατες να κατεβουν σε απεργια. Αλλαζει και το συσχετισμο δυναμεων στην κοινωνια και την εικονα που εχει ο κοσμος για τους θεσμους και τα προσωπα. Με βαθια αισθηση τακτικης υποχρεωνει βημα βημα το κρατος να ξεσκεπασει την καταπιεστικη και αστυνομικη του φυση, κι ακομη παραπερα, δειχνει οι η καθεστηκυια ταξη ειναι μια απεραντη κατεστημενη αταξια, οτι η αληθινη υποσταση της γραφειοκρατικης καπιταλιστικης οργανωσης ειναι η καθολικη αναρχια.

Αναγκαζει πρυτανεις και υπουργους να αποκαλυψουν μπροστα σε ολους ποση ασυναρτησια, αμαθεια και βλακεια εχει ο ρολος τους. Αποκαλυπτει το κενο που βασιλευει σε ολα τα επιπεδα των θεσμων― κυβερνηση, κοινοβουλιο, διοικηση, πολιτικα κομματα. Αοπλοι φοιτητες αναγκαζουν την εξουσια να δειξει τι φοβος τη διακατεχει πισω απο τις επισημοτητες, τα μεγαλεια και τους παλληκαρισμους, ενας φοβος που δεν αργει να προσφυγει στο ροπαλο και στο δακρυγονο.

Ταυτοχρονα το κινημα υποχρεωνει τις ‘‘εργατικες’’ γραφειοκρατικες ηγεσιες να φανουν οι υστατοι εγγυητες της καθεστηκυιας ταξης, μεχρι τα μπουνια αλληλεγγυες στην ασυναρτησια και την αναρχια της.(…)

Η βιαιη αυτη δονηση δεν(…) ειχε αξονα οικονομικες διεκδικησεις(…) και αντιστροφως, οι συνδικαλιστικες γραφειοκρατιες προσπαθησαν να μπαλωσουν το ρηγμα που επαθε το καθεστως με το να περιορισουν το κινημα των μισθωτων σε στενα οικονομικα αιτηματα.(…)

Οι φοιτητες, πρωτα της Ναντερ και κατοπιν ολης της χωρας, εθεσαν το ερωτημα: ποιος ειναι το αφεντικο στο πανεπιστημιο, και τι ειναι το πανεπιστημιο; Η απαντηση ηταν: θελουμε εμεις να ειμαστε τα αφεντικα, για να το κανουμε αλλιωτικο απ’οτι ειναι.(…) Καταφεραν πληγμα στις γραφειοκρατικες ιεραρχικες δομες της κοινωνιας στο σημειο ακριβως που εμοιαζαν περισσοτερο δικαιωμενες για το κοινο αισθημα, εκει που η σοφιστεια: η γνωση δικαιωνει την εξουσια ( και η εξουσια κατεχει εξ ορισμου τη γνωση) μοιαζει απροσβλητη.(…)

Αν ομως πρωτοετεις φοιτητες μπορουν να εχουν για τα προγραμματα και τις μεθοδους διδασκαλιας εξισου αποφασιστικη ψηφο με εγκριτους καθηγητες, εν ονοματι τινος μπορει κανεις να αρνηθει στους εργατες μιας επιχειρησης να διευθυνουν μια δουλεια που γνωριζουν καλυτερα απο τον καθενα, ή παλι στα μελη ενος συνδικατου την καθοδηγηση των αγωνων που αφορουν και δεσμευουν μονο τους ιδιους;(…)

Το βαθυτερο νοημα αυτων των διεκδικησεων: ενω εν μερει εφαρμοζονται στα πλαισια του σημερινου καθεστωτος, κανουν δυνατη τη μονιμη αμφισβητηση του καθως η εφαρμογη τους θα δημιουργησει αμεσως νεα προβληματα.Μια ιεραρχικη κοινωνια θα αντικρυζει με φρικη καθε μερα το εξης σκανδαλωδες: αποφοιτοι λυκειου να συζητουν μαζι με κορυφες της επιστημης για τις μεθοδους και το περιεχομενο των σπουδων. Θα διαμορφωθουν ετσι ανθρωποι με διαφοροποιημενη, εστω εν μερει, αντιληψη για την κοινωνια, τις σχεσεις εξουσιας και τη διαχειριση των κοινων.(…)

.

.

2.

.

Η νεολαια δεν φιλοδοξει να παρει τη θεση των μεγαλυτερων μεσα σε ενα αποδεκτο συστημα· αισθανεται αποστροφη γι’αυτο το συστημα, για το μελλον που της προτεινει και για ολα τα παρακλαδια του, ας ειναι και ‘‘αριστερα’’… δεν μετεχει σε μια συγκρουση γενεων παρα σε μια κοινωνικη συγκρουση… απορριπτει ολοκληρο το πλαισιο και τις αξιες της κατεστημενης αταξιας.(…) Στις συγχρονες κοινωνιες η νεολαια ειναι καθεαυτην μια κοινωνικη κατηγορια που εδραζεται πανω σε μια κοινωνικη διαιρεση πολυ σημαντικοτερη… απο την ταξικη διαιρεση.(…) Η ορθη διαιρεση ειναι σημερα μεταξυ οσων δεχονται το συστημα και οσων το απορριπτουν.

Η αρνηση του συστηματος μπορει να ειναι αληθινα πιο ριζοσπαστικη στη νεολαια, για πολλους λογους… καταρχην γιατι η βαθια, ανθρωπολογικη κριση του συστηματος, η καταρρευση των πλαισιων, των αξιων και των επιταγων εκδηλωνει… ολη της την οξυτητα την ωρα που η προσωπικοτητα βρισκεται ακομα σε ζυμωση, και ψαχνοντας τον προσανατολισμο της, συναντα το μηδεν αυτου που υπαρχει. Και επειτα επειδη …[οι νεοι] δεν εχουν ακομη εμπλακει ουτε στις αυταπατες του συστηματος ουτε στους λεπτεπιλεπτους μηχανισμους του ψυχοοικονομικου εξαναγκασμου.(…)

Ο πυρηνας της κρισης δεν ηταν η νεολαια εν γενει, αλλα η σπουδαζουσα νεολαια, των πανεπιστημιων και των λυκειων, καθως και η νεανικη (μη αρτηριοσκληρωτικη) μεριδα των διδασκοντων, αλλα και αλλων κατηγοριων διανοουμενων. Κι αυτο εχει καθοριστικη σημασια για το μελλον, γιατι εχει σημασια καθολικη.

[Πρεπει να καταλαβουμε τι συνεπαγεται η] επιστημονικοτεχνικη επανασταση, (…) ο θανατος της επιστημης με την κλασσικη της εννοια και με καθε εννοια που ειχε μεχρι τωρα ο ορος· ο θανατος ενος ορισμενου τυπου κατασκευης και μεταβιβασης μιας γνωσης· (…) η σχεση της γνωσης αυτης με την κοινωνια που την παραγει, τρεφεται απ’αυτην και κινδυνευει να πεθανει απ’αυτην. (…)

Αν το τερατωδες αυτο δεντρο της γνωσης που η συγχρονη ανθρωποτητα καλλιεργει … δεν καταρρευσει … και δεν συντριψει υπο το βαρος του τον κηπουρο, ο αναγκαιος μετασχηματισμος του ανθρωπου και της κοινωνιας πηγαινει απειρως μακρυτερα [και απο τις] πιο τρελλες ουτοπιες. Απαιτει μια εξαρχης διαφορετικη αναπτυξη του ατομου, που θα το κανει καταλληλο για μια αλλη σχεση με τη γνωση, χωριςαναλογο στην προηγουμενη ιστορια. (…) Προκειται για τη σχεση του ανθρωπου με την εξουσια, μια και η γνωση ειναι η πρωτη μεταρσιωση του ποθου για εξουσια (…) Ολα αυτα βεβαια ειναι ακατανοητα χωρις μια αναστατωση οχι μονο των υπαρχοντων θεσμων αλλα και αυτου που εννοουμε ως θεσμο. (…)

.

.

3.

.

Εχει μεγαλη σημασια να λεγεται φωναχτα και ηρεμα: το Μαϊο του 1968 στη Γαλλια το βιομηχανικο προλεταριατο δεν υπηρξε η επαναστατικη πρωτοπορια της κοινωνιας παρα η βραδυκινητη οπισθοφυλακη της. Αν το φοιτητικο κινημα πραγματικα εκανε εφοδο στον ουρανο, αυτο που πλακωσε καταγης την κοινωνια ηταν η σταση του προλεταριατου, η παθητικοτητα του απεναντι στις ηγεσιες του και στο καθεστως, η αδρανεια του, η αδιαφορια του για οτιδηποτε δεν ειναι οικονομικη διεκδικηση. (…)

Το συντηρητικοτερο, το πιο φενακισμενο, το πιο παγιδευμενο στρωμα στα διχτυα και στα δολωματα του συγχρονου γραφειοκρατικου καπιταλισμου ηταν η εργατικη ταξη, και ιδιως η μεριδα της που ακολουθει το ΚΚ και τη CGT. (…) Οι εργατες κατεβηκαν σε απεργια, αλλα αφησαν τις παραδοσιακες οργανωσεις να την καθοδηγησουν, να καθορισουν τους στοχους και να διαλεξουν τις μεθοδους δρασης, που οπως ηταν φυσικο καταντησαν μεθοδοι αδρανειας. (…) Δυο ή τρεις μερες αφου αρχισαν οι απεργιες, η καταληψη των εργοστασιων (που εχασε γρηγορα το νοημα της, καθως οι συνδικαλιστικες γραφειοκρατιες τη χρησιμοποιησαν για να μαντρωσουν τους εργατες ωστε να μη ‘‘μολυνθουν’’ απο τους φοιτητες) καταντησε ουσιαστικα στις πιο πολλες περιπτωσεις καταληψη απο τα στελεχη και μελη του ΚΚ και της CGT.

(…) Πρεπει να καταδικασουμε ριζικα τη μυθολογια του εργατισμου που επαιξε και παιζει ακομη ολεθριο ρολο στο φοιτητικο κινημα(…) πρεπει να κατανοησουμε τι σημαινει κατα βαθος η σταση του προλεταριατου: προσκολληση στη συγχρονη καπιταλιστικη κοινωνια, ιδιωτευση, αρνηση να επωμισθει υποθεσεις του συνολου, κυνηγητο της καταναλωσης(…) αποδοχη της ιεραρχιας (ειτε απεναντι στους συνδικαλιστες ή τους πολιτικους ηγετες), παθητικοτητα και αδρανεια, περιορισμος των διεκδικησεων στο οικονομικο πεδιο. (…) πρεπει να ξεπερασουμε τον παραδοσιακο νεκρο μαρξισμο που δυναστευει ακομη τη συνειδηση τοσων ζωντανων.(…)

Οχι μονο δεν μπορουμε να μιλαμε για ‘‘λαθη’’ και ‘‘προδοσια’’ εκ μερους των ‘‘εργατων’’ γραφειοκρατων… οι οποιοι καθολου δεν ‘‘σφαλλουν’’… και κανεναν δεν ‘‘προδιδουν’’, παρα παιζουν το ρολο τους μεσα στο συστημα― αλλα ειναι και λαθος να προσαπτεται η σταση της εργατικης ταξης στην επιρροη που εχουν πανω της. Παιζουν ρολο βεβαια στην εργατικη ταξη οι δεκαετιες της σταλινικης φενακης και τρομοκρατιας… αν ομως οι εργατες ειχαν επιδειξει ενα δεκατο απο την αυτονομη δραστηριοτητα των φοιτητων, οι γραφειοκρατικοι μηχανισμοι θα ειχαν γινει θρυψαλα. Αυτο το ξερουν [οι γραφειοκρατες συνδικαλιστες] κι ετσι εξηγειται η σταση τους κατα τη διαρκεια των γεγονοτων, ο εντονος φοβος τους… οι δολοπλοκιες, τα ψεματα, οι συκοφαντιες, οι αντιφασεις, οι καθημερινες αυτοαναιρεσεις… η βιασυνη τους να κλεισουν τις συμφωνιες της Γκρενελ και να μεταθεσουν… τα προβληματα στο ψευδες εκλογικο πεδιο.(…)

.

.

4.

.

Αν η επανασταση ειναι μονο ξεσπασμα μερικων ημερων ή εβδομαδων, αυτο βολευει μια χαρα το καθεστως [ειτε οι κρατουντες το αντιλαμβανονται ειτε οχι]… Ιστορικα η επανασταση ειναι αυτη που βοηθα τον κοσμο της αντιδρασης να επιβιωνει μεταβαλλομενος και προσαρμοζομενος― κατι που σημερα δεν αποκλειεται να επαληθευτει. Κατι τετοια ξεσπασματα διαλυουν τη φανταστικη και εξωπραγματικη ατμοσφαιρα μεσα στην οποια εχει ταση να κλεινεται η κοινωνια της αλλοτριωσης, και την υποχρεωνουν να βρισκει νεες μορφες καταπιεσης, περισσοτερο προσαρμοσμενες στις σημερινες συνθηκες, εστω κι αν χρειαστει να απομακρυνει τους καταπιεστες του χθες.

Οποιος εγκλωβιζεται στο διλημμα: μια στιγμη δημιουργικου ξεσπασματος ―ειτε η διαρκεια που δεν μπορει να ειναι παρα αλλοτριωση, μενει αιχμαλωτος της καθεστηκυιας ταξης. (…)

Ο κινδυνος να ‘‘αφομοιωθει’’ το κινημα απο τις δυναμεις του παλιου απασχολησε απο πολυ νωρις πολλους επαναστατες φοιτητες… Οποιος φοβαται μην τον αφομοιωσουν, ειναι κιολας αφομοιωμενος…επειδη η σταση του τον ακινητοποιει… πεφτει στο αντιδραστικο ιδεολογικο δοκανο: την αναζητηση ενος φυλαχτου… αντι-αφομοιωτικου… Με μια εννοια ολα μπορουν να αφομοιωθουν και θα αφομοιωθουν μια μερα… Δεν αποτρεπεις την αφομοιωση αρνουμενος να ορισεις τον εαυτο σου, οπως δεν αποτρεπεις την αυθαιρεσια αρνουμενος να οργανωθεις συλλογικα· μαλλον τραβας κατευθειαν επανω της(…)

Η γραφειοκρατικη οργανωση δεν ξεπερνιεται με την αρνηση καθε οργανωσης, ουτε η στειρα ακαμψια της πλατφορμας και των προγραμματων με την αρνηση των στοχων και των μεσων· η αγκυλωση των νεκρων δογματων [δεν ξεπερνιεται] με την καταδικη του πραγματικου θεωρητικου στοχασμου. (…)

Αν δεχτουμε οτι η πραξη αποκλειει το στοχασμο, παραδεχομαστε σιωπηλα πως καθε στοχασμος ειναι χωρις πραγματικο αντικειμενο. Καθως ο ανθρωπος δεν κανει χωρις στοχασμο, σημαινει οτι εγκαταλειπουμε το πεδιο της σκεψης στους φενακιστες και στους ιδεολογους της αντιδρασης.(…)

Αν δεχτουμε οτι ορθολογικοτητα και φαντασια αποκλειουν η μια την αλλη, δεν εχουμε καταλαβει [τιποτα]. Εκει που η φαντασια ξεπερνα την ονειροποληση ή το παραληρημα και αποληγει σε αποτελεσματα που διαρκουν, εχει θεμελιωσει νεους οικουμενικους τυπους. Εκει που η ορθολογικοτητα ειναι γενεσιουργος λογος και οχι κενη επαναληψη, εχει τραφει απο πηγες του φανταστικου που δεν ερμηνευονται απο καμια ψευδο-ορθολογικοτητα.

Οπως η μονιμη σοβαροτητα ειναι το αποκορυφωμα του γελοιου, ετσι και η μονιμη γιορτη ειναι ατελειωτη θλιψη. Αν αποδεχτουμε την αντινομια σοβαρο- γιορτη ως απολυτη, εχουμε αποδεχτει τον πολιτισμο της ψυχαγωγιας. Κοβουμε τη ζωη σ’ενα ‘‘σοβαρο’’ κομματι που παραδιδουμε στους οργανωτες, και σ’ενα ‘‘ελευθερο’’ που περιερχεται στους πωλητες της απολαυσης και του θεαματος― οπως, ας πουμε, τα επαναστατικα ‘‘χαπενιγκ’’. (…)

.

.

5.

.

Ολα θα ηταν διαφορετικα αν υπηρχε ενα αρκετα ισχυρο επαναστατικο κινημα: για να αποτρεψει τις γραφειοκρατικες δολοπλοκιες, για να ξεσκεπαζει μερα με τη μερα τη διπροσωπια των αριστερων ηγεσιων, να δειχνει στους εργατες το βαθυτερο νοημα των φοιτητικων αγωνων, να προπαγανδιζει τη συγκροτηση αυτονομων απεργιακων επιτροπων στην αρχη και κατοπιν εργατικων συμβουλιων, μεχρι να ξαναβαλουν μπροστα την παραγωγη τα εργατικα συμβουλια. (…) Ενα τετοιο κινημα θα μπορουσε να παιξει πρωταρχικο ρολο ως καταλυτης, ενζυμο ειτε πολιορκητικος κριος, χωρις μολαταυτα να γινει γραφειοκρατικη ‘‘καθοδηγηση των μαζων’’. (…)

Ο γραφειοκρατικος καπιταλισμος ειναι αναγκασμενος να αποκλειει τους ανθρωπους απο το να διαχειριζονται οι ιδιοι τις δραστηριοτητες τους [πραγμα που ειναι αδυνατο να πετυχει]. Αν το κατορθωνε θα κατερρεε αμεσως. (…) Οι γραφειοκρατες θελουν να μεταβαλουν τους ανθρωπους σε αντικειμενα (με τη βια, το φενακισμο, τη χειραγωγηση, τα εκπαιδευτικα συστηματα, τα ‘‘οικονομικα’’ κινητρα), ενω οι ανθρωποι δεν συγκατανευουν.(…) Η κεντρικη συγκρουση ανακυπτει ως συγκρουση μεταξυ διευθυνοντων και εκτελουντων, και γυρω απ’αυτην διατασσονται ολες οι αλλες. (…)

Παλη κατα της καπιταλιστηκης γραφειοκρατικης κουλτουρας… [σημαινει] επιθεση εναντια στα θεμελια του συγχρονου ‘‘πολιτισμου’’: το διαχωρισμο παραγωγικης εργασιας και σχολης· τον παραλογισμο της καταναλωτικης κοινωνιας· τις τερατωδεις συγχρονες πολεις· τις συνεπειες του ολοκληρωτικου σχισματος μεταξυ πλευματικης και χειρωνακτικης εργασιας κλπ. (…)

Η καταργηση των κυριαρχων και εκμεταλλευτριων ταξεων απαιτει οχι μονο να καταργηθει η ατομικη ιδιοκτησια των μεσων παραγωγης, αλλα επισης να εξαφανιστει η διακριση μεταξυ διευθυνοντων και εκτελουντων ως στρωματων κοινωνικων. Το κινημα συνεπως μαχεται αυτην τη διαιρεση όπου τη συναντησει, και δεν τη δεχεται μεσα του. Για τον ιδιο λογο αντιμαχεται την ιεραρχια οποια μορφη κι αν εχει.(…)

Αυτοδιαχειριση… σημαινει αυτονομη και δημοκρατικη διαχειριση των διαφορων δραστηριοτητων απο τις ομαδες που τις επιτελουν· [σημαινει] ασκηση της πραγματικης εξουσιας απο τις ενδιαφερομενες στον τομεα τους ομαδες, δηλαδη αμεση δημοκρατια, οσο γινεται πιο πλατια. Καθε εκπροσωπος μπορει να εκλεγεται και να ανακαλειται καθε στιγμη απο οποιαδηποτε συγκεκριμενη υπευθυνη θεση. Οι δραστηριοτητες συντονιζονται απο επιτροπες αντιπροσωπων επισης εκλεγμενων και ανακλητων καθε στιγμη. (…)

Θα καταφερει η ανθρωπινη κοινωνια να πετυχει αυτο το περασμα;… Νοημα εχει μονο η δραση προς αυτη την κατευθυνση… Εξω απ’αυτο δε μπορεις παρα να εισαι καταναλωτης ειτε ντεσπεραντο: αλλα σε μια κοινωνια της καταναλωσης οι ντεσπεραντο γρηγορα μεταβαλλονται σε αντικειμενα καταναλωσης.(…)»

Παρισι, Μαϊος- Ιουνιος 1968

       Καστοριαδης : Η Γαλλικη Κοινωνια – Υψιλον.

.

.ΔΕΣ:

Η Θρησκεια του Εμπορευματος
Το Σωμα της Αυτοδιευθυνσης
Ιεραρχια
To Κενο
Μαης ’68
ΕπαναστασηΑυτονομια, Ισοτητα, Αυτοδιευθυνση
H Εκκλησια του Δημου

πηγή