Rosa Ponselle- Ρόζα Πονσέλε (1897-1981). Το πρότυπο της Μαρία Κάλλας.

Ως Νόρμα

Πώς είναι δυνατόν να ψάχνεις στη μεγαλύτερη παγκοσμίως μηχανή αναζήτησης τη Rosa Ponselle και να βρίσκεις μετά βίας 4 σελίδες αναφορών στα ελληνικά για αυτήν τη μεγάλη σοπράνο τραγουδίστρια;...


Καλά, οι προηγούμενες γενιές δεν είχαν internet, άκουγαν όμως περισσότερο από εμάς ΕΡΑ3 και όλο και κάτι παραπάνω θα γνώριζαν από κλασική όπερα. Εμείς οι νέοι, αντίθετα, που καθημερινώς γοουγλάρουμε ένα δισεκατομμύριο άχρηστες πληροφορίες για την πνευματική μας ανάπτυξη (πβ. θέμα χθες στο Επίκαιρα "Κρίσιμη συνάντηση Παπαδήμου-Προβόπουλου"), τι περιμένουμε να αφήσουμε ως παρακατήθηκη στους μέλλοντες; Η πολιτισμική πνευματική παραγωγή σήμερα όλο και υποβαθμίζεται. Η παρουσίαση και ανάλυση πληροφοριών παντελώς άχρηστων δε θα αλλάξουν τις παρούσες συνθήκες ζωής μας και αναρωτιέμαι σε τι θα χρησιμεύουν και στους μέλλοντες άραγε, όταν θα καταγράφουν τις δικές μας ασχολίες. Η ποιοτική μουσική παραγωγή, έτσι, κατακτά ως τμήμα της μαζικής πληροφορίας ένα ελάχιστο ποσοστό αφιέρωσης, ενώ ακόμα και αυτή που προωθείται καθόλου δε θα την περιέγραφα ως άξια σε σχέση με παλαιότερες εποχές. Σαφώς και πρέπει να προβάλλεται η σημερινή μουσική παραγωγή. Δεν είναι τόσο σκοπός μου, άλλωστε, να τη συγκρίνω με παλαιότερες εποχές, καθώς υπάρχουν διαφορετικά μέτρα σύγκρισης για να γίνει μια δίκαιη εκτίμηση. Εννοώ ότι πρέπει να πιστοποιηθούν στη συλλογική μνήμη και ονόματα που έδωσαν σπουδαίο πολιτισμικό στίγμα μέσα στο χρόνο και όχι να αποτελεί μια εξειδικευμένη γνώση ελάχιστων ειδικών. Και τέλος, δε θα έπρεπε μόνο  να αναπαράγουμε αυτά που μας ενδιαφέρουν σήμερα, αλλά να τιμάμε που και που άξιες προσωπικότητες του παρελθόντος. Κατά προέκταση, προτείνω να πάψουμε να ενδιαφερόμαστε να ενημερωνόμαστε (έστω προτίστως) με το αν συναντιούνται, λογομαχούν ή πισωμαχαιρώνονται αυτοί οι πολιτικοί που επέλεξαν οι ίδιοι να μας κυβερνήσουν σήμερα. Τι είναι προτιμότερο στη σημερινή κοινωνία; Να θεωρείσαι ενεργός πολίτης ασχολούμενος με την παρηκμασμένη πολιτική ή πνευματικός πολίτης; Δηλαδή να έχεις ακονισμένο το αυτί σου στο αν άλλαξε υπουργείο ο τάδε πολιτικός ή σε μουσικές νότες που βοηθάνε τη σκέψη σου να φτάσει σε υψηλότερα επίπεδα πνευματικής λειτουργίας ακούγοντας πχ μια όπερα των αρχών του περασμένου αιώνα;

Στούντιο φωτογράφηση, 1918

Ούσα άσχετη με κλασικές τραγουδίστριες, θα μιλήσω σύντομα και χωρίς εξειδικευμένο λεξιλόγιο. Την ανακάλυψα ή μάλλον αυτή με ανακάλυψε τυχαία σε ένα βίντεο στο youtube, το οποίο έκανε σύγκριση στην ερμηνεία 3 αοιδών, Ponselle, Callas και Sutherland, στην άρια "Casta Diva" (http://www.youtube.com/watch?v=guNBdzN2qTo)
Η Casta Diva είναι, για όσους δε γνωρίζουν, μια ξακουστή άρια της κλασικής όπερας Νόρμα του Βιτσέντσο Μπελλίνι, που πρωτοπαρουσιάστηκε το 1831 στη σκάλα του Μιλάνου. Ως πολιτιστικό αμόκ θα περιέγραφα επιεικώς την ακουστική σύγχυσή μου μπροστά στην ερμηνεία της άριας από την Πονσέλε. Δυνατή, καθαρή, μελωδική, λυγερή φωνή με έντονες χρωματικές εναλλαγές. Δε ξέρω αν η Κάλλας τη μιμούταν, ξέρω όμως ότι την αναγνωρίζω έντονα πίσω από τις ερμηνείες της Πονσέλε. Η ίδια έλεγε ότι την αναγνώριζε μεταξύ των υψιφώνων της εποχής της ως ανώτερη όλων και πως την είχε ως πρότυπο. Σε συνέντευξή της στην Ida Cook είπε: "I think we all know that Ponselle is simply the greatest singer of us all."

Ως Leonora στο "La Forza del Destino"

Η Rosa Ponsillo γεννήθηκε στην περιοχή Μeriden στο Conecticut από μετανάστες γονείς της Κάτω Ιταλίας και μεγάλωσε σε γειτονιά ιταλών μεταναστών. Ξεκίνησε να ασχολείται από νωρίς με τη μουσική ως μαθήτρια πιάνου στην καθολική εκκλησία της γειτονιάς. Είχε όμως έμφυτο ταλέντο στη φωνή. Σε ηλικία 21 ετών την ανακάλυψε ο περίφημος τενόρος Enrico Caruso, ο οποίος την έφερε να εμφανιστεί στη Metropolitan Opera το 1918 ως συμπρωταγωνίστριά του με το ρόλο της "Leonora" στο έργο του Βέρντι "La Forza del Destino". Έγινε έτσι η πρώτη Αμερικανίδα καλλιτέχνης που εμφανίστηκε στο Met χωρίς πρότερη κατάρτιση ή εμπειρία. Παρόμοια, να αναφέρουμε πως ούτε η Κάλλας είχε τελειώσει κάποιο ωδείο... Η Πονσέλε μάλιστα δεν είχε καν πρότερη φωνητική εξάσκηση. Η Αμερικανίδα σοπράνο Geraldine Farrar φέρεται να έχει πει σε συζήτηση για τους τραγουδιστές: "Υπάρχουν δύο που θα πρέπει να βάλει κανείς στην άκρη, ο ένας είναι Enrico Caruso, η άλλη είναι η Rosa Ponselle. Στη συνέχεια, μπορούμε να αρχίσουμε να συζητάμε για όλους τους άλλους."

Το 1937, σε ηλικία 40 ετών, λίγο μετά το γάμο της με τον Baltimorean Carle A. Jackson, στο απόγειο της καριέρας της και προνομιακά φωνητικά (όπως καταγράφουν το σύνολο των κριτικών και τα ντοκουμέντα της εποχής) συγκλόνισε τον κόσμο της μουσικής όταν, μετά από μια παράσταση στο Κλίβελαντ στις 17 Απριλίου 1937 της «Κάρμεν», ανακοινώθηκε πως δε θα ακουστεί ποτέ ξανά στη Λυρική Σκηνή.

Ως Gioconda

Προώρως συνταξιοδοτημένη από τη μουσική παράσταση, στα υπόλοιπα 44 έτη της ζωής της συνέχισε να ηχογραφεί κομμάτια για λίγα χρόνια και μέχρι τέλους να εξασκεί νεαρές επίδοξες αοιδούς.

Στούντιο Φωτογράφηση, 1918

Μεταξύ εκείνων που είχαν εκπαιδευτεί στο στούντιό της στην "Pace Villa" (το σπίτι της στο Greenspring Valley του Maryland) περιλαμβάνονται: John Aler, Λίλη Chookasian, Placido Domingo, Raina Kabaivanska, Spiro Malas, Adriana Maliponte, Sherrill Milnes, Samuel Ramey, Sheila Nadler, Will Parker, Leontype Τιμή, Louis Quilico, Μπέβερλι Σιλς, και William Warfield.

Για περισσότερη Πονσέλε παραπέμπω:

-http://www.rosaponselle.com και http://www.cantabile-subito.de/Sopranos/Ponselle__Rosa/ponselle__rosa.html (βιογραφικές πληροφορίες και κατέβασμα μουσικών κομματιών σε MP3 VERSION ή REAL AUDIO VERSION)

-Drake, James A., Rosa Ponselle: A Centenary Biography (Amadeus Press: Portland 1997), (βιογραφία, κατέβασμα εδώ: http://depositfiles.com/files/9c5uznz7w).